Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai: Tư duy nhiệm kỳ gây lãng phí đất đai

Tư duy nhiệm kỳ là một trong những nguyên nhân gây lãng phí đất đai lớn, có nơi sau mỗi nhiệm kỳ số dự án treo lại tăng thêm, theo đại biểu Vũ Thị Lưu Mai.

Sáng 27/10, thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại Quốc hội, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách) nói, khác với nhiều nước sở hữu tư nhân, Việt Nam quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước quản lý. Vì vậy, quyền lực được trao gửi cho bộ máy nhà nước rất lớn.

Dù đạt một số kết quả, công tác quản lý đất đai đang đối mặt nhiều thách thức, hiệu quả sử dụng không cao. Thu ngân sách về đất đai liên tục tăng, nhưng chủ yếu là thị trường sơ cấp, trong đó 67% từ tiền sử dụng đất, 12% từ tiền thuê đất. Số thu tăng thêm từ đầu tư trên đất không cao.

Báo cáo của Bộ Tài chính cho hay, toàn quốc có 743 triệu m2 đất hoang hóa, sử dụng sai mục đích, tiền thu được rất thấp, chỉ 286 tỷ đồng. Giám sát 7 địa phương cho thấy có hơn 1.700 dự án treo, tương đương 12.000 ha đất hoang. Sự thật "rất đau lòng và gây bức xúc với người dân".

Nữ đại biểu cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó có hệ thống pháp luật và trách nhiệm quản lý nhà nước. "Tư duy nhiệm kỳ là một trong những nguyên nhân gây lãng phí đất đai rất lớn. Qua giám sát, bên cạnh địa phương tích cực thu hồi đất hoang hóa, còn những nơi sau mỗi nhiệm kỳ số dự án treo lại tăng thêm", Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách nói.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách phát biểu tại Quốc hội, sáng 27/10. Video: THQH - Lộc Chung

Nguyên nhân thứ hai theo bà Mai là tình trạng lạm dụng quyền lực để trục lợi cá nhân từ đất đai. Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cho thấy có biểu hiện lợi ích nhóm ở một số địa phương, vi phạm về đấu thầu, giao đất không qua đấu giá. Thứ ba là trách nhiệm của bộ máy công quyền một số nơi không cao. Bên cạnh những người ngày đêm cống hiến, còn bộ phận thờ ơ, thiếu trách nhiệm.

Để giải quyết các vấn đề nói trên, cần sự vào cuộc của các bộ ngành, bên cạnh trách nhiệm địa phương. Tuy nhiên khi vướng mắc, địa phương gửi câu hỏi cho bộ ngành thì luôn được trả lời là "cứ thực hiện theo quy định pháp luật", ngay cả khi pháp luật chưa quy định hoặc có nhưng quy định khác nhau. "Như vậy vướng mắc không thể giải quyết, gây bức xúc và thất vọng cho các địa phương", nữ đại biểu nói.

Bên cạnh đó, tâm lý e dè tạo sức ì và trì trệ rất lớn trong cơ quan công quyền. Điều này giải thích vì sao có dự án trải qua hàng chục năm vẫn vướng, trong đó nhiều cái vướng là hệ quả của giai đoạn trước.

Khẳng định đất đai là vấn đề phức tạp, không thể giải quyết trong một sớm một chiều. Tuy nhiên, bà Mai mong chính quyền xử lý quyết liệt các vướng mắc, đưa ra lộ trình, thời hạn cụ thể, được nghị quyết hoá vì đó là thước đo mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan công quyền.

"Các cơ quan cần đề cao trách nhiệm, cơ chế minh bạch, ranh giới đúng sai rõ ràng để bảo vệ người trong bộ máy công quyền, khơi thông tâm lý e dè, lo lắng. Trách nhiệm giám sát cũng cần được tăng cường để tránh trục lợi cá nhân", bà Mai nói.

Đại biểu Phan Viết Lượng (Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục) cho biết, qua tiếp xúc cử tri, người dân mong muốn Chính phủ, Thủ tướng tiếp tục quyết liệt chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém kéo dài, gây bức xúc dư luận. Đơn cử như xử lý các công trình, dự án treo, thua lỗ, di dời trụ sở bộ, ngành khỏi nội đô thành phố Hà Nội.

Theo đại biểu Phạm Hùng Thắng (Phó đoàn đại biểu tỉnh Hà Nam), sửa đổi các Luật Đất đai, Đấu thầu, giá và một số luật khác sẽ tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển. Nhưng việc sửa luật cần gắn với đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước.

Theo chương trình kỳ họp, ngày 1/11, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, thừa ủy quyền của Thủ tướng, sẽ trình bày tờ trình về dự Luật Đất đai (sửa đổi). Sau đó, Quốc hội sẽ thảo luận ở tổ ngày 3/11 và tại hội trường ngày 14/11.