Cuộc khủng hoảng mới ở Trung Quốc, hơn 8 triệu người vào ‘danh sách đen’

Tỷ lệ vỡ nợ của những người đi vay Trung Quốc đã tăng lên mức cao kỷ lục kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, phản ánh mức độ suy thoái của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và những trở ngại cho sự phục hồi hoàn toàn của nước này.

Tỷ lệ vỡ nợ cao kỷ lục

Hãng tin Financial Times dẫn số liệu của tòa án địa phương cho thấy tổng cộng 8,54 triệu người dân Trung Quốc, hầu hết trong độ tuổi từ 18 đến 59, chính thức bị chính quyền đưa vào danh sách đen sau khi không thanh toán được mọi khoản từ thế chấp nhà đến các khoản vay kinh doanh.

Con số đó, tương đương với khoảng 1% người trưởng thành ở Trung Quốc trong độ tuổi lao động, tăng mạnh so với con số 5,7 triệu người vỡ nợ vào đầu năm 2020, do lệnh phong tỏa do đại dịch và các hạn chế khác đã cản trở tăng trưởng kinh tế và thu nhập hộ gia đình bị giảm sút.

Số lượng người vỡ nợ tăng vọt sẽ làm tăng thêm khó khăn trong việc củng cố niềm tin của người tiêu dùng đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và cũng là thị trường tiêu thụ quan trọng trên toàn cầu.

Theo luật pháp Trung Quốc, những người không trả được nợ trong danh sách đen sẽ bị chặn tham gia một loạt hoạt động kinh tế, bao gồm mua vé máy bay và thanh toán qua các ứng dụng di động như Alipay và WeChat Pay, điều này càng tạo thêm lực cản cho nền kinh tế đang bị ảnh hưởng bởi sự suy thoái của lĩnh vực bất động sản và niềm tin của người tiêu dùng.

Ngân hàng Thương mại Trung Quốc cho biết trong tháng này rằng các khoản nợ xấu từ thanh toán bằng thẻ tín dụng quá hạn 90 ngày đã tăng 26% vào năm 2022 so với năm trước.

China Index Academy, một công ty tư vấn có trụ sở tại Thượng Hải, báo cáo có 584.000 ngôi nhà bị tịch thu ở Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm 2023, tăng gần 1/3 so với một năm trước đó.

Quá trình đưa vào danh sách đen được kích hoạt sau khi người đi vay bị các chủ nợ, chẳng hạn như ngân hàng, khởi kiện và sau đó bỏ lỡ thời hạn thanh toán tiếp theo.

Vòng tròn luẩn quẩn

Cuộc khủng hoảng nợ cá nhân diễn ra sau làn sóng vay mượn của người tiêu dùng Trung Quốc. Theo Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia Trung Quốc, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Bắc Kinh, nợ hộ gia đình tính theo phần trăm tổng sản phẩm quốc nội đã tăng gần gấp đôi trong thập kỷ qua lên 64% vào tháng 9.

Nhưng các khoản nợ này ngày càng trở nên khó quản lý khi tăng trưởng tiền lương bị đình trệ hoặc chuyển sang mức âm trong bối cảnh kinh tế bất ổn.

Khi ngày càng nhiều người tiêu dùng Trung Quốc thiếu tiền mặt phải vật lộn để kiếm sống, nhiều người đã ngừng thanh toán hóa đơn. Nhiều người thì đang phải vật lộn để tìm việc làm. Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên nước này đạt mức kỷ lục 21,3% trong tháng 6 vừa qua.

John Wang, một nhân viên văn phòng ở Thượng Hải, người đã không trả được nợ sau khi bị sa thải vào tháng 5, cho biết: “Tôi sẽ thanh toán số dư thẻ tín dụng 28.000 nhân dân tệ (4.000 USD) của mình khi tôi có việc làm. Tuy nhiên, tôi không biết khi nào điều đó sẽ xảy ra”.

Cuộc sống của những người vay nằm trong danh sách đen có thể gặp khó khăn khi họ phải đối mặt với rất nhiều hạn chế do nhà nước áp đặt. Những người vi phạm và gia đình của họ bị cấm làm việc cho chính phủ và thậm chí họ có thể bị cấm sử dụng đường thu phí.

Jane Zhang, chủ một công ty quảng cáo ở tỉnh Giang Tây, đã không trả được nợ ngân hàng. Người phụ nữ này cho biết cô rất hoảng sợ khi hồi tháng 5, tòa án địa phương cấm cô sử dụng WeChat Pay để mua bữa ăn cho đứa con mới biết đi của mình.

Zhang sau đó đã thuyết phục tòa án bãi bỏ lệnh cấm thanh toán di động trong khi vẫn giữ nguyên các hình phạt khác.

“Tôi nghĩ con trai tôi sẽ chết đói vì tôi không có tiền mặt trong tay và tất cả các giao dịch mua hàng hàng ngày của tôi đều được thực hiện thông qua WeChat”, Zhang cho hay.

Khi tình trạng vỡ nợ tăng cao, các chuyên gia pháp lý đã đề xuất ban hành luật phá sản cá nhân với việc giảm nợ cho các cá nhân mất khả năng thanh toán.

Liu Junhai, giáo sư luật tại Đại học Nhân dân, người đã giúp soạn thảo luật phá sản doanh nghiệp của Trung Quốc, cho biết: “Chúng ta cần tìm ra cách giúp những cá nhân vỡ nợ đứng lên trở lại”.