Cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung: "Hé lộ" quốc gia bị liên lụy

Mức thuế mới nhằm vào các lĩnh vực quan trọng của kinh tế Trung Quốc như xe điện hay nguyên liệu thô quan trọng là chưa đủ, Mỹ còn lo ngại một số quốc gia có thể bị sử dụng để "lách thuế".

Trong tuần này, Tổng thống Mỹ Joe Biden leo thang cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc với việc gia tăng thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Quyết định áp thuế quan mới lên 18 tỷ USD hàng hóa gây chú ý nhất trong lĩnh vực xe điện – một mặt hàng đang được Trung Quốc đặt nhiều kỳ vọng.

Với mức mới 100% đánh vào ô tô điện sản xuất tại Trung Quốc, tức tăng gấp 4 lần so với trước đây, thị trường Mỹ gần như đã đóng sập lại trước mắt các nhà sản xuất Trung Quốc, như BYD hay Xiaomi...

Nỗi lo Trung Quốc lợi dụng các “sân sau”

Tuy nhiên, vẫn còn các cánh cửa khác dành cho hàng hóa của Trung Quốc. Trước cuộc chiến tranh thương mại gia tăng, nhiều nhà phân tích dự đoán sẽ có nhiều loại hàng hóa của Trung Quốc chuyển sang một số nước láng giềng hòng che đi nguồn gốc Trung Quốc của mình.

Eswar Prasad, Giáo sư chính sách thương mại tại Đại học Cornell và cựu Giám đốc Trung Quốc tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cho biết: “Mức thuế mới có thể ngăn cản hàng nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng có khả năng phần lớn hàng nhập khẩu đó có thể được chuyển hướng qua các quốc gia không chịu thuế”.

Theo Prasad, Mexico và một số quốc gia khác đã được hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang do chi phí thấp hơn và khoảng cách gần nhau hơn, đồng thời cho rằng các quốc gia này đều cần tránh "sự giận dữ" của Washington trong khi thu được các khoản đầu tư sản xuất mới hoặc những ưu đãi thuế quan... Chẳng hạn như Mexico được hưởng lợi từ mức thuế quan gần như bằng 0 của Mỹ theo Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada về thương mại.

Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai nói với các phóng viên rằng bà lo ngại về mối quan hệ thương mại của Mexico với Trung Quốc và sẽ “theo dõi” những nỗ lực riêng biệt trong tương lai nhằm giải quyết các vấn đề trốn thuế.

Tai cho biết: “Thực tế là điều khiến chúng tôi thực sự quan ngại và tại USTR, chúng tôi đang xem xét tất cả các công cụ của mình để xem có thể giải quyết vấn đề như thế nào”.

Tai nói rằng việc Trung Quốc sử dụng Mexico như một giải pháp thay thế là “điều mà chúng tôi đang nói với ngành công nghiệp của mình, với công nhân và đối tác của chúng tôi”.

Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ cho biết họ có thể thực hiện một số hành động khác ngoài thuế quan, lưu ý rằng có những điều khoản trong Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada để giải quyết các khoản trợ cấp không công bằng và nỗ lực tránh thuế nhập khẩu.

Như vậy, mối lo ngại ngày càng tăng về việc Mexico trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa Trung Quốc để tránh thuế quan của Mỹ, do Mỹ tăng cường nhập khẩu các sản phẩm thép từ Mexico và nhà sản xuất xe điện Trung Quốc BYD cho một nhà máy Mexico có khả năng cung cấp cho thị trường Hoa Kỳ. Reuters đưa tin vào tháng trước rằng các quan chức Mỹ đã gây áp lực buộc Mexico phải từ chối ưu đãi đầu tư cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Đầu tư của Trung Quốc bùng nổ ở Mexico

Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mexico đang bùng nổ trong những năm gần đây. Vào tháng 1, số liệu từ nền tảng vận tải Xeneta cho thấy số lượng container hàng hóa từ Trung Quốc đến Mexico đã tăng gần 60% so với một năm trước. Peter Sand, nhà phân tích trưởng tại Xeneta cho biết: “Đây có lẽ là hoạt động thương mại tăng trưởng mạnh nhất trên thế giới hiện nay”.

Con số này gia tăng một cách bất thường khi trong giai đoạn 2021-2022, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mexico chỉ tăng 3,5%. Giữa bối cảnh thương mại toàn cầu đang chậm lại, nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về khả năng hàng hóa Trung Quốc đang tận dụng thị trường Mexico để dễ dàng lách thuế vào Mỹ hơn.

“Với một phần lớn hàng hóa này có thể được vận chuyển bằng xe tải vào Mỹ, điều này làm tăng khả năng gia tăng thương mại của Trung Quốc với Mexico đang được sử dụng để lách thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ như một phần của cuộc chiến thương mại đang diễn ra, " Xeneta's Sand nhấn mạnh.