Cú vấp của nhà quản lý quỹ đại tài Neil Woodford (kỳ 1): “Ngôi sao” lóe sáng rực rỡ rồi chợt tắt

Khách sạn 5 sao The Crazy Bear ở Stadhampton - chỉ cách 1 giờ lái xe từ Luân Đôn - quả là một địa điểm hoàn hảo để ăn mừng sự ra đời của công ty đầu tư thành công bậc nhất ở Anh quốc. Khung cảnh mở đầu bằng những chiếc đèn chùm đầy hoa lệ treo trên những chiếc xà bằng gỗ, khách mời chen nhau từng chỗ ngồi để thưởng thức những ly rượu sâm banh tuyệt vời.

Nhân vật trung tâm của bữa tiệc là Neil Woodford, “ngôi sao” chọn cổ phiếu được nhiều người mến mộ nhất của nước Anh. Cạnh ông ấy là Craig Newman, một đối tác kinh doanh đầy tham vọng và cũng là cặp bài trùng với Neil Woodford. “Mọi thứ thực sự vượt khỏi tầm kiểm soát - ai nấy cũng đều loạng choạng”, một người từng ở đó cho hay.

Vào một ngày đẹp trời trong tháng 5/2014, “cặp bài trùng” này vừa mới rời khỏi Invesco Perpetual - công ty mà họ đã làm từ rất lâu - để lập nên doanh nghiệp của chính họ. Chỉ trong 3 tháng, hai nhà sáng lập của công ty đã hoàn tất quá trình pháp lý và được chấp thuận trong khoảng thời gian ngắn gần như kỷ lục.

Trong khi đó, những định chế tài chính - vốn “ăn nên làm ra” nhờ tài đầu tư của Woodford - nay nhất trí chuyển hàng tỷ Bảng Anh cho doanh nghiệp mới thành lập của ông. St James’s Place - công ty quản lý tài sản phổ biến nhất - bỏ vào quỹ mới của ông Neil Woodford 3.6 tỷ Bảng Anh.

Trải qua vài năm bất đồng với các đồng nghiệp và các sếp ở Invesco, Woodford và Newman cuối cùng cũng được tự do xây dựng doanh nghiệp theo cách mà họ muốn - quan trọng là họ tránh được những nhà quản lý khắt khe và có quyền kìm hãm những khoản đầu tư đầy rủi ro của họ tại Invesco.

Buổi tiệc kéo dài đến tận 4h sáng. Sau đó vài giờ, cảnh sát được gọi đến văn phòng Woodford trong một khuôn viên kinh doanh buồn tẻ ở ngoại ô Oxford. Thậm chí, có người còn nhìn thấy một nhân viên cấp cao của công ty (vẫn còn say rượu) đang lái chiếc xe của mình quanh bãi đậu xe. Đó là Grant Wentzel, Trưởng bộ phận giao dịch của Woodford, đã bị cảnh sát bắt giữ, nhưng, ông Wentzel đã được miễn tội lái xe khi đang say rượu.

Sự nghiệp của ông Woodford là một câu chuyện đầy rẫy những đỉnh cao ngoạn mục, nhưng cũng lắm những thời khắc đáng quên - một “ngôi sao” lóe sáng rực rỡ rồi chợt tắt. Từng được xem là nhà đầu tư đã giúp tầng lớp trung lưu của nước Anh trở nên giàu sụ và được mệnh danh là “cổ máy kiếm tiền”, vậy mà nay ông đã bị buộc phải đóng cửa doanh nghiệp của mình (vốn đã từng quản lý 15 tỷ Bảng Anh), sau khi “dụ” hàng trăm ngàn người bỏ tiền tiết kiệm vào quỹ đầu tàu của ông, đã gây ra vụ bê bối đầu tư lớn nhất của châu Âu trong một thập kỷ.

Cú vấp ngã đầy kịch tính của ông không chỉ là câu chuyện về một vị chuyên gia tài chính đầy quyền lực đã đánh mất những “cái chạm tay hóa vàng” đầy ma thuật của chính mình (midas touch). Đây là câu chuyện chưa kể về sự kiêu ngạo, niềm tin cố hữu và lòng trung thành bị đặt sai chỗ, đồng thời cũng phơi bày những thiếu sót của một cơ quan điều hành chưa mạnh dạn và một ngành công nghiệp bị chi phối bởi những “ngôi sao” chọn cổ phiếu.

Trong vòng 4 tháng qua, tờ Financial Times đã phỏng vấn hàng chục cựu nhân viên, những đối tác kinh doanh, khách hàng và bạn bè của ông Woodford, hơn nữa còn tiếp cận với rất nhiều tài liệu mật để từ đó “phác họa” nên bức tranh chi tiết về một nhà đầu tư vốn đã thân quen với mọi gia đình, về cú trượt dài của ông Woodford và lượng tiền mà những nhà đầu tư cả tin đã bỏ vào.

Những năm đầu lập nghiệp

Neil Woodford sinh ra và lớn lên ở Berkshire trong thập niên 60, là con trai của một người làm nghề in bưu thiếp. Sau khi học chuyên ngành kinh tế và kinh tế nông nghiệp ở Đại học Exeter, ông bắt đầu sự nghiệp đầu tư tại Perpetual – một doanh nghiệp quản lý quỹ đang lên ở Henley-on-Thames vào cuối những năm 1980.

Và đó cũng là nơi ông gầy dựng danh tiếng như là một nhà quản lý quỹ đi ngược với xu hướng chung trên thị trường, người đặt cược vào những công ty chẳng mấy được yêu mến. Trong đó có một số vụ đặt cược lớn nhất của ông mang về lợi nhuận siêu khủng – là nhờ tránh đầu tư vào những công ty công nghệ trong suốt giai đoạn bong bóng dot-com và bán ra cổ phiếu ngân hàng trước thềm khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Ông đặt niềm tin vào những doanh nghiệp gây tranh cãi – như các công ty thuốc lá vốn bị các nhà quản lý khác xem là sản phẩm độc hại – nhưng những thương vụ này cũng mang lại lợi nhuận ngoạn mục.

Trong suốt 26 năm hành nghề quản lý quỹ ở Henley, ông Woodford nằm trong số những nhà đầu tư ở Anh có thành tích đầu tư cao nhất. Đáng chú ý, những người tiết kiệm đã “gửi gắm” 1,000 Bảng vào tay ông trong năm 1988 và sau 25 năm, họ thu về hơn 25,000 Bảng Anh, tức gấp 25 lần. Tính tổng cộng, ông đã giúp hàng trăm ngàn nhà đầu tư ở Anh quốc thu về 33 tỷ Bảng Anh. Một thành tích vô tiền khoáng hậu. Cũng bởi lẽ đó, ông trở thành nhân vật tỏa sáng của những tờ báo tài chính cá nhân.

“Sở hữu một cá tính mạnh mẽ và một lòng tin son sắt không hề lay chuyển dù người khác có nói gì đi chăng nữa, đó là những gì đã gầy dựng nên danh tiếng của ông Neil trong khoảng thời gian rất dài”, Andy Bell, nhà sáng lập của công ty phân phối quỹ AJ Bell – ông Woodford là nhà đầu tư đời đầu của công ty này, cho hay.

Sức ảnh hưởng của ông được thể hiện rõ trong năm 2012. Đó là với vai trò là cổ đông lớn nhất của công ty quốc phòng BAE Systems, ông Woodford đã lên tiếng phản đối kế hoạch sáp nhập với EADS – nhà sở hữu của Airbus. Bước can thiệp của ông đã góp phần hủy bỏ siêu thỏa thuận trị giá 35 tỷ Euro. Một năm sau đó, ông được trao Huân chương Anh quốc vì những đóng góp của ông cho nền kinh tế, trong bữa tiệc của Nữ hoàng.

Đón đọc kỳ 2: Xung đột văn hóa