CPTPP, EVFTA giúp thuỷ sản Việt Nam tăng sức cạnh tranh với Ấn Độ, Thái Lan

Tham gia EVFTA, thủy sản Việt Nam sẽ có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng khả năng cạnh tranh so với các nước chưa có FTA với EU như Ấn Độ, Thái Lan.

Theo đánh giá của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), trong hơn 20 năm qua, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, với mức tăng trưởng trung bình hàng năm 13%, từ hơn 600 triệu USD lên gần 9 tỷ USD.

Nhờ việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cùng với việc tham gia 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) với các nước, thị trường xuất khẩu thuỷ sản cho doanh nghiệp Việt Nam ngày càng rộng mở.

Theo VASEP, các quốc gia trong 16 hiệp định FTA với Việt Nam chiếm tỷ trọng lớn 73% kim ngạch xuất khẩu thủy sản; trong đó 11 FTA đã được ký kết và có hiệu lực, chiếm 55% kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

Bên cạnh những FTA thế hệ cũ, việc Việt Nam tham gia các FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam với Liên minh châu Âu (EVFTA) mang lại nhiều cơ hội cho các ngành xuất khẩu thủy sản, đặc biệt là những cơ hội từ thuế quan xuất nhập khẩu.

Ngay khi Hiệp định có hiệu lực sẽ có gần 50% số dòng thuế đang có thuế suất cơ sở 0-22%, trong đó phần lớn thuế cao từ 6-22%, sẽ được giảm về 0% (khoảng 840 dòng thuế). Khoảng 50% số dòng thuế còn lại có thuế suất cơ sở 5,5-26% sẽ được về về 0% sau từ 3 đến 7 năm. Riêng cá ngừ đóng hộp và cá viên, Liên minh châu Âu (EU) dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan lần lượt là 11.500 tấn và 500 tấn.

Đối với ngành xuất khẩu thuỷ sản, sau khi hiệp định EVFTA có hiệu lực có một số sản phẩm chế biến đang có mức thuế cơ bản khá cao (20%) sẽ được giảm ngay về 0% như hàu, điệp, mực, bạch tuộc, nghêu, sò, bào ngư chế biến… Ngoài ra, hầu hết các sản phẩm mực, bạch tuộc đông lạnh đang có mức thuế cơ bản 6-8% sẽ được giảm ngay về 0%; các sản phẩm khác như surimi được giảm từ 14,2% về 0%, cá cờ kiếm từ 7,5% về 0%...

Đối với sản phẩm tôm, tôm sú đông lạnh (HS 03061792) được giảm thuế từ mức cơ bản 20% xuống 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực. Các sản phẩm tôm khác theo lộ trình 3-5 năm, riêng tôm chế biến lộ trình giảm thuế 7 năm.

Đối với sản phẩm cá tra lộ trình giảm thuế 3 năm, riêng cá hun khói lộ trình 7 năm. Sản phẩm cá ngừ đông lạnh được giảm thuế về 0% ngay, trừ thăn cá ngừ đông lạnh cần lộ trình 7 năm và sản phẩm cá ngừ hộp có hạn ngạch hưởng thuế 0% là 11.500 tấn. Riêng cá ngừ đóng hộp và cá viên, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan lần lượt là 11.500 tấn và 500 tấn.

EU đã và đang là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Mỹ. Thị trường này luôn chiếm trên 17%-18% trong tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang các thị trường. Trong đó, riêng sản phẩm tôm, EU chiếm 22% tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam, cá tra chiếm 11%, các mặt hàng hải sản chiếm 30 -35%.

Ngoài những lợi ích cơ bản là thuế xuất nhập khẩu, tham gia các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA, thủy sản Việt Nam sẽ có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng khả năng cạnh tranh so với nước chưa có FTA với các đối tác (Ấn Độ, Thái Lan).

Cũng theo VASEP, đây cũng là cơ hội để Việt Nam thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao công nghệ sản xuất và chất lượng sản phẩm; tạo ra động lực mở cửa thị trường, thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp hai bên; có điều kiện tham gia chuỗi cung ứng khu vực nhờ sự dịch chuyển đầu tư của các tập đoàn đa quốc gia; được đảm bảo môi trường kinh doanh và thể chế ổn định, minh bạch hơn (nhờ cải thiện quy định, chính sách phù hợp theo các điều khoản FTA).

Tuy nhiên, sẽ có những thách thức mới cho ngành thủy sản Việt Nam khi tham gia CPTPP và EVFTA như: các điều kiện về hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, quy tắc xuất xứ chặt hơn, có nhiều quy định mới và phức tạp hơn, trong khi sản phẩm của ta so với các nước đối tác FTA kém cạnh tranh hơn về giá thành…

Để tận dụng được lợi thế từ CPTPP và EVFTA cũng như các hiệp định FTA khác như thuế xuất nhập khẩu và các cơ hội khác cũng như tránh những rủi ro, hạn chế những bất lợi do những thách thức mang lại, VASEP khuyến nghị rằng, trước hết các doanh nghiệp thủy sản cần nắm và áp dụng linh hoạt, trung thực quy tắc xuất xứ của các hiệp định FTA...

Đặc biệt, doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng thực hiện và đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn về lao động và môi trường, các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững, bởi đó là những yêu cầu quan trọng trong FTA thế hệ mới như EVFTA và CPTPP.