Công nghệ sản xuất, chế biến rau quả Việt Nam còn kém

Dù kim ngạch xuất khẩu tăng cao nhưng công nghệ ứng dụng trong hoạt động sản xuất nông sản, rau quả của Việt Nam còn thô sơ, dẫn đến năng suất thấp. Bên cạnh đó, công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch còn yếu kém nên tỷ lệ hao hụt cao, chất lượng sản phẩm bị giảm sút trong quá trình lưu thông, phân phối.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, đưa ra nhận định như trên với báo giới sau buổi khai mạc triển lãm quốc tế về công nghiệp chế biến, đóng gói và bảo quản nông sản và thực phẩm (Vietnam PFA 2019) tại Trung tâm Triển lãm Sài Gòn (SECC), TPHCM vào ngày 24-7.

Theo ông Nguyên, năm 2018 xuất khẩu mặt hàng rau quả của Việt Nam tăng cao đạt khoản 3,8 tỉ đô la Mỹ, vượt qua nhiều mặt hàng nông sản vốn là thế mạnh trước đây như chè (trà), hạt tiêu, gạo, và trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Trong nửa đầu năm 2019, kim ngạch xuất khẩu ngành này cũng đạt khoảng 2 tỉ đô la và sẽ có thể chạm mốc 4 tỉ đô la khi kết thúc năm 2019 như mục tiêu đề ra.

Mặc dù xuất khẩu có sự tăng trưởng mạnh, nhưng theo ông Nguyên, nông lâm thuỷ sản nói chung và rau quả nói riêng xuất khẩu chủ yếu dưới dạng thô, tươi hoặc qua sơ chế; hàng xuất khẩu chế biến sâu chiếm tỷ lệ rất thấp, công nghệ kỹ thuật còn kém hơn các nước trong khu vực như Thái Lan và Philippines. Khâu thu hoạch và bảo quản còn yếu kém dẫn đến tỷ lệ hao hụt lên đến 30-40%.

Đáng chú ý, theo ông Nguyên vì yếu kém trong khâu chế biến sau thu hoạch nên dù xuất khẩu nhiều nhưng giá trị đem lại thấp và người nông dân được hưởng lợi rất ít. Ông Nguyên cho rằng hiện mỗi năm cả nước sản xuất hơn 10 triệu tấn trái cây, nhưng xuất khẩu chỉ đạt 1-1,5 triệu tấn. Số còn lại phải tiêu thụ trong nước nhưng tỷ lệ đưa vào chế biến rất thấp.

Trái cây là sản phẩm xuất khẩu chủ lực trong ngành nông nghiệp, nhưng xuất khẩu thô, tỷ lệ chế biến sâu thấp thì sẽ khó có thể cạnh tranh được với các sản phẩm của các nước khác trong bối cảnh hiện nay. Bởi lẽ xuất khẩu ở dạng tươi sẽ khó có thể đảm bảo được chất lượng trái cây trong suốt quá trình vận chuyển.

Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này cũng rất thấp, mỗi năm chỉ chiếm khoảng 1% tổng vốn cam kết. Nguyên nhân, theo ông Nguyên là do đầu tư ngành này đòi hỏi "dài hơi", hoàn vốn chậm,... nên nhà đầu tư chưa mặn mà. Do đó, cần phải đẩy mạnh vào khâu chế biến sâu đối với trái cây, nông sản để có thể tăng giá trị xuất khẩu, tăng sức cạnh tranh cho ngành nông sản nói riêng, và toàn ngành nông nghiệp nói chung.

Phát biểu khai mạc triển lãm, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho rằng để thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển, tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương, một trong các giải pháp cấp thiết là ưu tiên đầu tư nghiên cứu và phát triển dây chuyền công nghệ, giống, bảo quản, làm sạch nông sản sau thu hoạch… qua đó đa dạng hóa, hoàn thiện sản phẩm xuất khẩu phù hợp tiêu chuẩn kỹ thuật của thị trường quốc tế.