Cơn sốt tiền ảo: Canh bạc đầy rủi ro

Cơn sốt Bitcoin và nhiều đồng tiền ảo (còn gọi là tiền kỹ thuật số) đang quay trở lại với mức giá thiết lập kỷ lục nhưng tiềm ẩn vỡ bong bóng và quét sạch tài sản của nhà đầu tư (NĐT).

Liên tục vượt đỉnh, dòng tiền ồ ạt vào tiền ảo

Ngày 22/2, giá mỗi Bitcoin trên CoinDesk.com là 57.472 USD, tăng 3,03%, tương đương thêm 1.686 USD. Trong 24 giờ gần nhất, Bitcoin đạt mức cao nhất tại 58.332 USD, tiếp tục củng cố vị thế tăng 9% và tăng tổng cộng 18,3% trong vòng một tuần. Còn tính từ đầu năm 2021 đến nay, giá đồng tiền số Bitcoin đã tăng hơn 86%. Quy đổi tương đương, giá mỗi đồng Bitcoin trên sàn Remitano tại Việt Nam hiện được giao dịch trên 1,2 tỷ đồng. Không chỉ riêng Bitcoin, nhiều tiền ảo khác như Ethereum, Ripple, Litecoin… đều tăng chóng mặt.

Tiền ảo được xem là loại tiền ảo kỹ thuật số phân cấp dưới dạng phần mềm mã nguồn mở. Người sử dụng internet có thể giao dịch tiền ảo. Cơn sóng tiền kỹ thuật số khiến NĐT ở nhiều quốc gia đang trong cơn sốt mới. Tại Việt Nam, dù Chính phủ không chấp nhận hay cho phép giao dịch các tiền kỹ thuật số nhưng làn sóng đầu tư này vẫn diễn ra. Theo Khảo sát Người tiêu dùng Toàn cầu của Statista năm 2020, Việt Nam đứng thứ hai thế giới về mức độ quan tâm tới Bitcoin. Cuộc khảo sát này được tiến hành ở 74 quốc gia trên thế giới với số lượng từ 1.000 - 4.000 lượt người tham gia tại mỗi nước.

Việt Nam hiện có rất nhiều diễn đàn, nhóm kín về tiền ảo với cả hàng chục nghìn, thậm chí cả trăm nghìn người tham gia. Anh Nguyễn Tuấn Nam, NĐT của cộng đồng đầu tư Bitcoin tại Việt Nam cho hay, vài tháng gần đây, hoạt động giao dịch tiền ảo sôi động trở lại. Theo thông tin không chính thức tổng hợp từ số liệu thống kê của các trang kỹ thuật số nước ngoài, ước tính Việt Nam cũng có hơn 10 triệu tài khoản đầu tư tiền ảo, cao hơn ít nhất 5 lần số tài khoản chứng khoán hiện nay. Đáng lo nhất là Bitcoin tăng trở lại trở thành một cái cớ tuyệt vời cho coin rác nở rộ, hàng loạt sàn tiền ảo đa cấp trá hình xuất hiện.

Nguy cơ mất trắng

Theo TS Cấn Văn Lực, giá tiền ảo nói chung và Bitcoin nói riêng có thể tiếp tục tăng trong ngắn hạn nhờ lực hỗ trợ từ một số yếu tố gồm nhu cầu của các NĐT mới gia nhập thị trường, mức độ chấp nhận rộng hơn của các định chế tài chính và nguồn cung hạn chế. “Hiện nguồn cung lưu hành của Bitcoin là 18,5 triệu Bitcoin, gần đến hạn cung tối đa 21 triệu Bitcoin theo quy định. Nguồn cung tiền Bitcoin có giới hạn trong khi nhu cầu mua tăng khiến đồng tiền này càng tăng giá mạnh” - TS Cấn Văn Lực cho biết.

Tăng cao đi kèm rủi ro. Theo đánh giá của các chuyên gia, rủi ro trong việc đầu tư tiền ảo được xem là lớn nhất trong các kênh đầu tư hiện nay. Thậm chí nhiều cơ quan cảnh báo rủi ro quốc tế đã liệt kê và cảnh báo rủi ro lừa đảo trên thị trường tiền ảo đứng đầu trên thị trường tài chính. Các sàn giao dịch tiền ảo đều có tên miền quốc tế và không có bất kỳ thông tin nào về tổ chức hay cá nhân đứng đầu, chịu trách nhiệm vận hành. Đặc biệt, không có gì đảm bảo rằng các loại tiền điện tử có thể được chuyển đổi trở lại thành tiền mặt.

Theo Giám đốc Tư vấn đầu tư, Công ty Chứng khoán Maybank KimEng Việt Nam Phan Dũng Khánh, với hầu hết các loại tiền ảo, nếu muốn đầu tư, người dân phải mua Bitcoin, Ethereum…, nạp tiền ảo này vào tài khoản công ty để hoán đổi lấy tiền ảo nội bộ. Hiện tại đa số các trang ví Bitcoin chưa hỗ trợ quy đổi thành tiền Việt Nam và NĐT cũng không thể rút trực tiếp tiền về tài khoản ngân hàng. Nói cách khác, quy trình chiếm đoạt tiền của các công ty này là dụ NĐT đổi tiền thật sang tiền ảo có giá trị, sau đó lấy tiền ảo “xịn” này đổi sang tiền ảo rác. Ngoài ra, trong quá trình giao dịch, nếu NĐT quên mất địa chỉ ví điện tử chứa tiền ảo thì sẽ mất luôn vĩnh viễn vì không ai có thể lấy lại được, từ đó dẫn đến nguy cơ bị đánh cắp tài khoản ví tiền ảo.

Chưa kể, rủi ro khi "trùm sò" sẽ ẵm trọn tiền ảo xịn rồi đánh sập sàn hoặc đưa giá trị tiền ảo rác tụt dốc không phanh, thậm chí về 0. Đây cũng là điều từng xảy ra trong năm 2017, khi mà cơn sốt Bitcoin góp phần tạo nên những cú lừa như vụ 15.000 tỷ của iFan, Pincoin, sự sụp đổ của mô hình cho vay coin lấy lãi 30 - 40%/tháng của Bitconnect (BCC).

Thời gian gần đây, cơ quan công an liên tiếp nhận được tố giác của nhiều người dân bị lừa nộp tiền mua tiền ảo như Bitcoin, USDT. Theo đó, đối tượng kêu gọi đầu tư tiền ảo nhưng núp bóng phương thức lừa đảo đa cấp, lợi dụng tính ẩn danh trên internet, dùng máy chủ ở nước ngoài để xóa dấu vết.

Không chỉ ở Việt Nam, các NĐT tiền kỹ thuật số trên toàn cầu luôn phải đối diện với nhiều rủi ro. Ngày 10/1 vừa qua, Cơ quan Quản lý tài chính của Anh (FCA) đã yêu cầu tất cả công ty tiền điện tử của Anh phải đăng ký với cơ quan này như một phần của các quy định để giải quyết vấn đề rửa tiền. Với vai trò quản lý, Chủ tịch Ngân hàng T.Ư châu Âu (ECB) Christine Lagarde tuyên bố Bitcoin không phải là một đồng tiền, đây là một tài sản có tính đầu cơ cao và yêu cầu phải có quy định quản lý trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, tiền ảo nói chung và các loại tiền như Bitcoin, Litecoin... nói riêng vẫn không được công nhận và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp. Việc phát hành, cung ứng và sử dụng tiền ảo là hành vi bị cấm và sẽ bị xử phạt theo quy định trong Nghị định 96/2014/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng và Bộ luật Hình sự 2015 (đã sửa đổi, bổ sung). Trước đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã cảnh báo nhiều lần việc đầu tư vào tiền ảo khi loại hình này tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho NĐT.

Sau những phiên tăng mạnh, giá Bitcoin ngày 23/2 bất ngờ quay đầu giảm mạnh xuống mức 52.000 USD/Bitcoin, kéo các loại tiền ảo khác cũng đồng loạt giảm giá, nhuộm đỏ toàn sàn. Giá Bitcoin liên tục tăng giảm thất thường với mức chênh lệch lớn đã khiến cho nhiều người chơi Bitcoin rủi ro lớn. Với những người đầu tư mới, non trẻ thì đây thực sự là một cú sốc.

Thị trường tiền mã hóa không đơn thuần là một sân chơi tài chính - kỹ thuật số cao cấp, mà còn là nơi có thể biến tướng mọi loại hình kinh doanh do không được pháp luật bảo vệ. Tuy vậy, ngay cả khi hành lang pháp luật được siết chặt, nếu không kiểm soát được lòng tham, NĐT vẫn có thể dễ dàng sập bẫy.

TS Nguyễn Trí Hiếu Tiền ảo không được pháp luật công nhận là tiền tệ và không có giá trị trong thanh toán ngoài những người tham gia giao dịch tiền ảo với nhau. Về khía cạnh kinh tế, đồng vốn không đưa vào đầu tư, kinh doanh, mà tự dưng tăng lên gấp hàng trăm, hàng nghìn lần cũng giống như quả bóng phình to nhờ nhiều NĐT “thổi hơi”. Cũng giống như mô hình kinh doanh đa cấp, sẽ có một số người mồi chài lãi thật, thậm chí là lãi lớn, để làm bằng chứng sống dẫn dụ những người khác, thật giả lẫn lộn, thấy lợi mà ham.

Luật sư Trương Thanh Đức Bộ trưởng Tài chính Mỹ cảnh báo Bitcoin tiềm ẩn nhiều rủi ro Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen mới đây cảnh báo đồng tiền điện tử Bitcoin là một tài sản có tính đầu cơ cao và không hiệu quả trong tiến hành giao dịch. Do đó, bà Yellen bày tỏ quan ngại về những rủi ro thua lỗ mà các nhà đầu tư có thể gặp phải. Đánh giá được đưa ra trong bối cảnh đồng Bitcoin đã mất khoảng 6% giá trị trong phiên giao dịch tại châu Á sáng 23/2, sau khi lập kỷ lục trên 58.000 USD vào cuối tuần vừa qua.