Còn nhiều biến số khó lường gây sức ép lên lạm phát

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 4/2024 tăng 0,07% so với tháng trước do tác động của giá xăng dầu. Theo các chuyên gia kinh tế, dù năm nay dự báo lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát, nhưng không thể chủ quan do vẫn còn nhiều biến số khó lường gây áp lực lên lạm phát. Để kiểm soát lạm phát, cần kiểm soát tốt mặt hàng chính là lương thực, thực phẩm, xăng dầu và điều hành thận trọng giá các mặt hàng do Nhà nước định giá.

Kiểm soát giá xăng dầu để giữ lạm phát thấp

Theo Tổng cục Thống kê, CPI tháng 4/2024 tăng 0,07% so với tháng trước. Bình quân 4 tháng đầu năm 2024, CPI tăng 3,93% so với cùng kỳ năm trước. Trong mức tăng 0,07% của CPI tháng 4/2024 so với tháng trước có 8 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng, 3 nhóm hàng có chỉ số giá giảm. 8 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng, nhóm giao thông tăng cao nhất với 1,95% (làm CPI chung tăng 0,19 điểm phần trăm). Nhóm này có mức tăng cao chủ yếu do giá xăng trong nước tăng 4,78%; giá dầu diezen tăng 2,01% do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá trong tháng.

Điều đáng mừng là trong 3 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá giảm, nhóm giáo dục giảm tới 2,93% so với tháng trước, góp phần giảm CPI chung giảm 0,18 điểm phần trăm, trong đó dịch vụ giáo dục giảm 3,32%. Nguyên nhân chủ yếu do ngày 31/12/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 97/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, trong đó yêu cầu các địa phương giữ ổn định mức thu học phí từ năm học 2023 - 2024 bằng mức thu học phí của năm học 2021 - 2022 đối với giáo dục mầm mon, giáo dục phổ thông công lập, theo đó một số trường học đã điều chỉnh giảm mức học phí sau khi đã thu theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP.

Theo nhận định của Bộ Tài chính - cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo điều hành giá, từ đầu năm đến nay, thị trường hàng hóa tương đối ổn định. Tuy nhiên, giá xăng dầu trong nước tăng theo giá thế giới đã tác động trực tiếp tới lạm phát, dù không nhiều nhưng đây cũng là yếu tố cần tính đến.

Theo Bộ Tài chính, một số yếu tố gây áp lực lên mặt bằng giá trong những tháng còn lại của năm 2024 được dự báo, như: Giá các nhóm mặt hàng nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, như giá xăng dầu dự báo tiếp tục diễn biến khó lường. Giá dầu Brent trung bình 6 tháng cuối năm trong khoảng 80 - 90 USD/thùng. Ngoài ra, giá nguyên vật liệu đầu vào thế giới đang ở mức cao trong khi tình hình kinh tế, chính trị trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp. Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên biến động của giá hàng hóa trên thế giới sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên. Bên cạnh đó, tỷ giá giữa Đồng Việt Nam và Đô la Mỹ tăng cao làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu, gây sức ép lên mặt bằng giá hàng hóa trong nước.

Dự báo lạm phát sẽ cao hơn năm 2023

Theo chuyên gia kinh tế, PGS. TS. Ngô Trí Long, chúng ta không chủ quan trong điều hành, nhưng phải khẳng định rằng, thời gian qua, các cơ quan quản lý đã làm tốt công tác dự báo, lên kịch bản điều hành giá. Nhờ có kinh nghiệm trong điều hành, đây là năm thứ 10 liên tiếp lạm phát được kiểm soát theo mục tiêu của Quốc hội. Theo vị chuyên gia này, ngoài các nhóm hàng hóa có chỉ số giá tiêu dùng giảm, CPI giảm có vai trò điều hành của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ.

Trước áp lực lạm phát gia tăng, để chủ động ứng phó với những thách thức lạm phát, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội và qua đó giúp kiềm chế lạm phát. Việt Nam đã kiểm soát được lạm phát trong bối cảnh thị trường hàng hóa, tiền tệ thế giới có nhiều biến động.

Bộ Tài chính đã dự báo 3 kịch bản điều hành giá từ nay đến cuối năm. Ở kịch bản dự báo mức cao nhất, CPI bình quân năm 2024 tăng khoảng 4,5% so với năm 2023. Giả định CPI các tháng còn lại tăng đều một tỷ lệ như nhau so với tháng trước thì trong 9 tháng còn lại của năm 2024, CPI mỗi tháng còn dư địa tăng khoảng 0,26% - 0,39% để đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân năm 2024 trong khoảng 4% - 4,5%.

Chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực - Thành viên hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia dự báo, năm 2024 lạm phát sẽ cao hơn năm 2023. Nếu lạm phát năm trước đạt 3,25%, năm nay dự kiến mức độ lạm phát sẽ được kiểm soát ở mức khoảng 3,5 - 4%. Tuy nhiên, đây không phải là tín hiệu đáng lo khi lạm phát mặc dù tăng nhưng vẫn ở trong tầm kiểm soát dưới 4%.

Theo TS. Cấn Văn Lực, lý do chính dẫn đến dự báo lạm phát năm nay tăng dưới 4%, do nền kinh tế phục hồi tốt hơn dẫn đến vòng quay tiền nhanh hơn, lương tăng và một số giá mặt hàng như điện, học phí, viện phí tăng để giảm bớt khó khăn cho các ngành giáo dục, y tế.

“Lạm phát năm nay, phải cho tăng nếu không giáo dục, đào tạo, y tế sẽ rất khó khăn. Tuy nhiên, lạm phát năm nay sẽ được kiểm soát vì năm nay giá lương thực thực phẩm toàn cầu về mức rất thấp, nên chúng ta yên tâm là lạm phát có tăng nhưng trong tầm kiểm soát dưới 4%” - vị chuyên gia này nhận định. Cũng theo TS. Cấn Văn Lực, để điều hành điều hành tiền tệ, kiểm soát lạm phát ở mức thấp, nhà nước đã làm chủ được hai lĩnh vực lương thực thực phẩm (85%) và xăng đầu (75%). Những năm qua, lương thực thực phẩm và xăng dầu là hai mặt hàng chiếm 70% lạm phát của nước ta. Bởi vậy, nhà nước cần tiếp tục kiểm soát tốt 2 mặt hàng này.