"Cơn bĩ cực" ngành thép liệu đã thực sự qua đi?

Mùa ĐHĐCĐ thường niên vừa qua, lãnh đạo của loạt doanh nghiệp đầu ngành như Hoà Phát hay Hoa Sen, Nam Kim đều có những nhận định cho rằng "cơn bĩ cực đã qua" với các doanh nghiệp ngành thép và tôn mạ. Dù vậy, bối cảnh thực tế vẫn đang cho thấy nhiều điểm khó khăn cho sự phục hồi của nhóm doanh nghiệp thép.

Sau quý 1/2023, bức tranh kinh doanh của ngành thép thực sự đã xuất hiện những điểm sáng sau 2 quý “sập hầm” liên tiếp. Tổng lợi nhuận các doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán ước đạt khoảng 500 tỷ đồng, dù còn khá khiêm tốn nhưng đã cải thiện đáng kể so với mức âm 4.700 tỷ quý trước.

Lợi nhuận cải thiện nhưng nhu cầu tiêu thụ yếu vẫn là vấn đề đau đầu với các nhà sản xuất thép. Xét bối cảnh chung, các vấn đề về thị trường bất động sản Trung Quốc vẫn chưa được giải quyết, nhu cầu xây dựng vẫn rất yếu và tác động xấu tới giá thép trong năm 2023. Nhu cầu tại các thị trường như EU, Mỹ cũng được đánh giá kém tích cực khi mặt bằng lãi suất duy trì ở mức cao. Trong nước, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm thép tại Việt Nam tiếp đà suy yếu. Lượng thép xây dựng bán ra trong tháng 4/2022 giảm hai chữ số, về mức thấp thứ hai kể từ năm 2022, dù giá liên tục giảm.

Nhu cầu thấp liên tục tạo áp lực lên giá thép. Thống kê cho thấy giá thép đã có dấu hiệu đảo chiều và bắt đầu giảm mạnh từ đầu tháng 4 đến nay. Thép cây kỳ hạn một lần nữa giảm xuống dưới 3.640 CNY/tấn, xóa bỏ hoàn toàn số mức tăng đã đạt được vào tuần trước và rơi xuống ngưỡng thấp nhất 3 năm.

Tương tự, trong nước, tính từ đầu năm 2023 đến nay, giá thép xây dựng trong nước đã có 5-6 đợt điều chỉnh giảm, nhìn chung giảm khoảng 1 triệu đồng/tấn trong hơn một tháng gần nhất. Hiện thép xây dựng Hòa Phát đang ở mức giá 14,7 triệu đồng/tấn với thép cuộn CB240 và khoảng 15,09 triệu đồng/tấn với thép vằn thanh D10 CB300. Xu hướng này nếu tiếp diễn sẽ khiến áp lực dự phòng tăng trở lại trên các doanh nghiệp thép trong thời gian tới dù mức độ có thể không lớn như giai đoạn tồn kho cao kỷ lục giữa năm ngoái.

Theo đánh giá, ngành thép sẽ cần thêm thời gian để hồi phục khi thị trường bất động sản dân dụng chưa ghi nhận nhiều biến chuyển thực sự.

VNDirect trong báo cáo gần đây cho rằng vẫn còn quá sớm để đánh giá thị trường BĐS liệu sớm “rã đông” khi hiệu quả thực tế triển khai các chính sách vẫn còn bỏ ngỏ và nhiều điểm nghẽn chưa được giải quyết triệt để. Nhu cầu ảm đạm kéo dài của lĩnh vực xây dựng dân dụng nội địa sẽ tác động đáng kể đối với nhu cầu vật liệu xây dựng, dự báo tổng nhu cầu thép trong nước vẫn sẽ tăng trưởng âm một chữ số vào năm 2023.

Cùng với đó, việc giá điện tăng sẽ gây áp lực không nhỏ tới các doanh nghiệp sản xuất thép khi đây là lĩnh vực công nghiệp nặng, sử dụng điện nhiều trong sản xuất.

Theo phân tích của Chứng khoán Mirae Asset Việt Nam, với giả định chi phí điện tăng thêm và doanh nghiệp không thể chuyển tiếp sang người tiêu dùng, ước tính chi phí điện tăng 3% có thể khiến tổng lợi nhuận trước thuế ngành Thép giảm tới 15%.

Dù vậy, vẫn có những điểm sáng giúp mở ra kỳ vọng khả quan hơn. Theo đó trong bối cảnh lãi suất hạ nhiệt, những doanh nghiệp có tổng nợ vay lớn sẽ có thể cải thiện lợi nhuận nhờ tiết giảm chi phí tài chính. Với kịch bản trung tính, Mirae Asset đánh giá mức giảm lãi suất cho vay xuống 0,5% sẽ giúp cho ngành Thép có phần cải thiện tăng lợi nhuận trước thuế lớn nhất ở mức 4,2%.