Cơ sở nào cho tăng trưởng tín dụng 2021?

Dù chịu nhiều tác động tiêu cực, tăng trưởng tín dụng năm 2020 vẫn vượt mục tiêu đặt ra. Sang năm 2021, liệu tăng trưởng tín dụng có duy trì phong độ bất chấp những ảnh hưởng của dịch bệnh - đang đẩy nền kinh tế đối mặt muôn vàn khó khăn phía trước?

Bắt đầu phục hồi mạnh từ đầu quý 4/2020

Sau khi tăng trưởng yếu ớt trong 6 tháng đầu năm 2020 khi chỉ đạt 3.26%, tín dụng dần khởi sắc trong quý 3 khi tăng hơn 2.8% và đặc biệt bứt phá trong quý 4 khi tăng hơn 6% trong thời gian vỏn vẹn 3 tháng cuối năm, tương đương một nửa mức tăng trưởng của cả năm 2020, giúp mục tiêu tăng trưởng 12% được hoàn thành và vượt kỳ vọng đặt ra chỉ 9-10% trước đó.

Có nhiều nguyên nhân giải thích cho động lực tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ trong giai đoạn những tháng cuối năm. Ngoài yếu tố nền kinh tế dần phục hồi khi dịch bệnh được kiểm soát tốt, niềm tin tiêu dùng và đầu tư tăng trở lại giúp các hoạt động sản xuất mở rộng hơn đã kích thích nhu cầu vay vốn trở lại, thì việc thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị thắt chặt sau Nghị định 81/2020/NĐ-CP có hiệu lực từ đầu tháng 9 đã buộc nhiều doanh nghiệp phải quay lại với kênh tín dụng ngân hàng.

Về phần mình, các ngân hàng nới lỏng các điều kiện cho vay hơn khi rủi ro trong nền kinh tế đã giảm bớt. Đặc biệt sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành Thông tư số 08/2020/TT-NHNN ngày 14/08/2020 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 22/2019/TT-NHNN, quyết định lùi lại việc giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn cho các tổ chức tín dụng thêm 1 năm, cũng tạo động lực cho các nhà băng đẩy mạnh hoạt động tín dụng hơn.

Theo đó, các tổ chức tín dụng (TCTD) sẽ có lộ trình còn đến 3 năm để đưa xuống mức 30% từ 40% hiện nay. Với việc có thời gian “thư thả” hơn để đáp ứng tỷ lệ an toàn trên, các ngân hàng không nhất thiết chạy đua huy động vốn bằng mọi giá, do đó có thêm điều kiện để tiếp tục giảm lãi suất đầu vào, từ đó giảm lãi suất cho vay để kích thích nhu cầu vay.

Ngoài tác động tích cực đến lãi suất, quyết định lùi lại việc điều chỉnh giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn nói trên cũng đã có những thúc đẩy đến hoạt động cho vay của các ngân hàng. Cần biết rằng, nỗi lo nợ trung dài hạn có nguy cơ gia tăng khi nợ xấu, nợ tái cơ cấu do ảnh hưởng của dịch Covid vừa qua tăng vọt, khiến nhiều nhà băng càng e ngại cho vay trung dài hạn thời gian qua, nên đó cũng là một trong những yếu tố khiến nhà điều hành gia hạn thêm thời gian cho các nhà băng trong việc đáp ứng tỷ lệ an toàn này.

Kể từ lúc gánh nặng trên chính thức được dỡ bỏ, các ngân hàng có thêm động lực để đẩy mạnh hoạt động cho vay hơn, nhất là khi nhiều ngân hàng trong số này được NHNN nới hạn mức tăng trưởng tín dụng từ giữa năm 2020. Ngoài ra, không ít nhà băng cũng tích cực chạy chỉ tiêu cuối năm để hoàn thành kế hoạch đặt ra, tạo nền tảng cho mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2021.

Triển vọng 2021

Với tiến độ nghiên cứu và sản xuất vắc xin để tiêm chủng đại trà trong thời gian tới, nền kinh tế dự kiến tiếp tục khởi sắc hơn trong năm nay. Thậm chí, không ít quốc gia đã chấp nhận sống chung với dịch bệnh và chờ đợi vắc xin nên vẫn quyết định mở cửa trở lại các hoạt động kinh tế và thương mại. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp cho rằng đây là thời điểm để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại, thậm chí không ít lãnh đạo doanh nghiệp còn xem là thời cơ để tranh thủ đầu tư, thâu tóm và sáp nhập, mở rộng hoạt động để đón đầu xu thế nền kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ phục hồi nhanh trở lại trong thời gian tới, do đó có thể tích cực vay vốn hơn năm vừa qua.

Diễn biến vừa qua cũng cho thấy dù dịch bệnh trong nước vẫn có thể đối mặt các đợt bùng phát mới, nhưng nền kinh tế sẽ không chọn phương án giãn cách toàn quốc như giai đoạn trước, mà nhiều địa phương, ngành nghề, lĩnh vực sẽ tiếp tục được phép duy trì hoạt động, do đó dòng tiền trong nền kinh tế vẫn sẽ đảm bảo tốc độ luân chuyển, theo đó nhu cầu vay vốn của khách hàng lẫn mong muốn cho vay của ngân hàng sẽ tiếp tục gia tăng...

Về phía các ngân hàng, trong bối cảnh thanh khoản thừa thãi, các kênh kinh doanh, đầu tư khác như thị trường trái phiếu, thị trường liên ngân hàng chứng kiến lãi suất vẫn đang ở mức thấp kỷ lục, buộc phải sớm tìm kiếm cơ hội cho vay thêm để đảm bảo biên độ lãi ổn định, nhất là khi các hoạt động tái cơ cấu nợ, miễn giảm lãi, phí vừa qua đã ảnh hưởng lên lợi nhuận của nhiều ngân hàng.

Năm 2021, các ngân hàng có khả năng phải trích lập thêm dự phòng cho các khoản nợ đã tái cơ cấu, nên áp lực lợi nhuận càng buộc các nhà băng phải duy trì được tốc độ tăng trưởng tín dụng, cũng như để tránh tỷ lệ nợ xấu có thể tăng vọt trong trường hợp phải chuyển nhóm nợ đối với dư nợ đã tái cơ cấu.

Ngoài ra, thống kê cho thấy năm 2020, nhóm các TCTD đã phát hành hơn 103 nghìn tỷ đồng trái phiếu, chiếm gần 40% tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp đã phát hành. Với lượng vốn trung dài hạn đã huy động đáng kể thông qua kênh phát hành giấy tờ có giá thời gian qua, các ngân hàng cũng phải buộc tối ưu hóa lượng vốn này, mà chỉ có hoạt động tín dụng mới đảm bảo đạt được biên độ lãi tốt nhất cho nguồn vốn có lãi suất cao này.

Đối với các NHTM quốc doanh, việc tăng vốn điều lệ cho nhóm này khả năng sẽ sớm hoàn tất ngay từ đầu năm nay. Agribank sẽ tăng vốn từ nguồn ngân sách Nhà nước, trong khi Vietcombank (HM:VCB) và Vietinbank (HM:CTG) sẽ tăng vốn thông qua chi trả cổ tức bằng cổ phần. Cần lưu ý rằng thời gian qua, Vietinbank là một trong số ít ngân hàng vì bị níu chân bởi hệ số an toàn vốn do không tăng vốn điều lệ được, nên đã không thể phát triển cho vay mạnh mẽ.

Mục tiêu tăng trưởng tín dụng toàn ngành năm 2021 được đặt ra ở mức 12%, thấp hơn mức 12.13% đạt được trong năm 2020, nhưng hầu hết tổ chức đều dự báo tăng trưởng tín dụng có thể đạt 14-15% trong năm nay. Với những cơ sở đã đề cập ở trên, mức tăng trưởng này vẫn có khả năng đạt được, nhất là khi nền kinh tế vẫn đang cần chính sách tiền tệ nới lỏng để thúc đẩy tăng trưởng đạt mục tiêu đề ra.

Đáng lưu ý là với tăng trưởng tín dụng có sự phân hóa mạnh giữa các nhóm ngân hàng trong năm 2020, năm nay, NHNN đã có sự thay đổi trong việc cấp hạn mức tín dụng cho các nhà băng. Thứ nhất, NHNN hiện chưa chốt mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2021 cho từng ngân hàng, mà chỉ mới tạm giao hạn mức tăng trưởng tín dụng quý đầu năm để các ngân hàng bám sát triển khai, do thông thường nhu cầu vay vốn trong quý 1 đều rất thấp, thường tăng trưởng âm.

Thứ hai, những năm trước, NHNN sử dụng con số tăng trưởng tín dụng tại thời điểm 31/12 năm trước để giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho năm sau. Tuy nhiên, hạn mức tăng trưởng tín dụng năm nay sẽ lấy theo số tăng trưởng bình quân, để sát với thực tế hơn. Đối với mục tiêu tăng trưởng toàn ngành 12%, NHNN cũng cho biết vẫn có thể điều chỉnh tùy theo tình hình thực tế.