'Cơ quan BHXH thu sai thì phải xin lỗi, trả lại cả gốc và lãi'

Sáng 6/6, tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 5, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung "đăng đàn" trả lời chất vấn. Trước vấn đề các đại biểu nêu về bảo hiểm xã hội (BHXH) như: Tình trạng rút BHXH một lần gia tăng, việc chủ doanh nghiệp, nợ, trốn đóng bảo hiểm, Bộ trưởng Dung cho biết, thời gian qua, tình hình rút bảo hiểm xã hội một lần có gia tăng, đặc biệt tăng nhiều sau đại dịch COVID-19.

Với ý kiến chất vấn đề việc chậm và trốn đóng BHXH của chủ doanh nghiệp khiến người lao động không được hưởng trợ cấp thất nghiệp, Bộ trưởng Dung cho hay, tính đến năm 2022, tổng số chậm đóng BHXH cộng cả gốc và lãi là 8.560 tỷ đồng.

So với năm 2021, số tổng phí BHXH chậm đóng tăng khoảng 2,69%, trong đó có 26.670 doanh nghiệp và đơn vị chậm đóng và một bộ phận trốn đóng. Điều này đã gây ảnh hưởng tới 206.000 lao động.

Cho đến nay, cơ bản số lao động bị ảnh hưởng bởi chế độ chính sách đã được giải quyết một cách căn bản, Bộ trưởng cho hay.

Theo Bộ trưởng, có mấy nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.

Thứ nhất, doanh nghiệp kinh doanh khó khăn, thiếu đơn hàng, cá biệt có trường hợp cố tình chậm và trốn đóng BHXH.

Thứ hai, cơ quan quản lý chưa quản lý hết đối tượng.

Thứ ba, việc quản lý và sử dụng BHXH còn thiếu hiệu quả.

Thứ tư, ứng dụng công nghệ thông tin kết nối cơ sở dữ liệu chưa tốt.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Dung cho biết Bộ đã triển khai các biện pháp cụ thể dựa trên nguyên tắc người lao động thu đến đâu thì thực hiện chính sách tới đó.

"Trường hợp người lao động bị ngắt quãng đóng BHXH khoảng 2-3 năm thì ghi thu đến đó nhưng vẫn phải giải quyết chế độ cho người lao động. Do đó, 206.000 người lao động bị chủ doanh nghiệp chậm, trốn đóng BHXH đã được giải quyết chế độ chỉ còn khoản nợ phải làm tiếp tục tính toán để người lao động không bị thiệt thòi".

Đồng thời, phải tạo điều kiện cho người lao động tiếp tục đóng BHXH ở đơn vị mới, nếu như chuyển nghiệp mới hoặc bảo lưu khi dừng tham gia.

Về lâu dài, Bộ trưởng cho rằng, cần sửa Luật Bảo hiểm xã hội, các nội dung này cũng được trình bày trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 10.

Trong đó sẽ quy định rõ khái niệm, phạm vi hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, áp dụng một số chế tài mạnh mẽ, kiên quyết, hiệu quả hơn đối với hành vi này như thông lệ quốc tế.

"Vì chưa quỹ định rõ nên đến nay chưa xử lý được trường hợp nào. Ví dụ như TP HCM đã chuyển một số vụ việc sang cơ quan điều tra nhưng không xác định rõ nên không xử lý được. Vì vậy, tiến tới cần áp dụng chế tài mạnh hơn", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói.

Nêu một số trường hợp quốc tế từng áp dụng, Bộ trưởng cho biết, một số quốc gia cho dừng hoá đơn, hoãn xuất cảnh với những người sử dụng lao động như không hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động.

Về vấn đề liên quan đến chủ hộ kinh doanh, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, cơ quan bảo hiểm xã hội có thu sai với một tỷ lệ không nhỏ các chủ hộ kinh doanh cá thể. Đây không phải là đối tượng được quy định đóng bảo hiểm bắt buộc. Việc thu sai này đã diễn ra từ năm 2003 đến năm 2016. Bộ trưởng nêu rõ, Bộ đã chấn chỉnh Bảo hiểm xã hội, về cơ bản, vấn đề này đã được giải quyết.

Bộ trưởng cho biết, đây là nội dung chưa được quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội, do đó, cần đánh giá rất cụ thể, tuy nhiên, về quan điểm cá nhân, Bộ trưởng cho rằng cần đặt lợi ích của người lao động, của chủ hộ kinh doanh lên hàng đầu. Cơ quan công quyền làm sai thì phải xin lỗi và xử lý theo quy định.

Về hướng giải quyết, Bộ trưởng cho biết Bộ đang đề xuất chuyển toàn bộ số hộ kinh doanh này sang bảo hiểm bắt buộc, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Với trường hợp không có nhu cầu có thể chuyển sang bảo hiểm tự nguyện.

"Trường hợp cả người lao động lẫn cơ quan đều không đồng ý thì cần thoái thu, tính lãi bằng tăng trưởng của Quỹ bảo hiểm", Bộ trưởng nói.