Cổ phiếu Tesla đang đắt hay rẻ?

Năm 2019, Tesla đã bán được 368 nghìn xe, vốn hóa thị trường 239 tỷ. Cùng năm, Ford bán 2,4 triệu xe, GM bán 2,8 triệu xe, với tỷ suất lợi nhuận tốt hơn hẳn. Ford và GM cộng lại có giá trị vốn hóa thị trường khoảng 63 tỷ đô la Mỹ. Ai cũng chê Tesla định giá quá cao.

Thế rồi, vốn hóa Tesla chạm mốc kỉ lục 837 tỉ vào 26/1/2021. Mặc dù sau đó con số này rơi rớt xuống còn khoảng hơn 500 tỉ nhưng vẫn ngang bằng với 9 công ty xe hơi lớn nhất trên toàn cầu cộng lại.

Lý giải mức giá trên trời, phe “mua vào” cho rằng, không thể xem Tesla là doanh nghiệp ô tô mà phải xem nó là doanh nghiệp công nghệ. Khi so sánh chỉ số price-to-sales của Tesla với một số cổ phiếu công nghệ đang hot (ảnh trên) thì Tesla rõ ràng là ngon của nó đấy chứ?

Tesla đã bao năm dày công nghiên cứu phát triển sản phẩm và hạ tầng, nên bây giờ họ chắc chắn vị trí dẫn đầu ngành công nghiệp xe điện béo bở của tương lai, cho nên con số P/E trên 300 cũng là hoàn toàn xứng đáng.

Phe chê đắt thì với kiểu sản phẩm “bố của phức tạp” như vậy, đầu tư cố định vào hạ tầng sản xuất của Tesla vẫn còn quá mỏng, thời gian phát triển sản phẩm tuy lâu nhưng chưa đến đâu, trong khi các đối thủ toàn dạng nhà giàu cực khỏe, vốn đã quen copy công nghệ của nhau suốt 70 năm qua.

Vậy tóm lại, cổ phiếu Tesla là đắt hay rẻ?

Khi mua một chiếc ôtô động cơ xăng hoặc dầu, khách hàng thường hỏi về mức tiêu hao nhiên liệu, như "bao nhiêu lít mỗi 100 km?". Còn với xe điện, người ta hỏi "chạy được bao nhiêu km mỗi lần sạc?"

Ảnh: So sánh chỉ số quãng đường mỗi lần sạc của các mẫu xe điện vào năm 2020 (tính theo dặm), giá xe tính theo giá bạn tại Mỹ. (Nguồn: insideevs.com)

Nhìn vào ảnh trên, có thể thấy cạnh tranh mới manh nha thôi, đã tương đối khốc liệt.

Ngoại trừ công nghệ lái xe tự hành (autonomous driving), rào cản vào ngành sản xuất xe điện có vẻ không cao. Các mẫu xe đang bán nhiều như nấm thế kia? Khi so sánh hai chỉ số cốt lõi là giá và quãng đường mỗi lần sạc thì Tesla tuy dẫn đầu nhưng không hề có ưu thế vượt trội.

Đồng ý là ngoài giá và quãng đường mỗi lần sạc thì xe Tesla còn nhiều tính năng cool ngầu, khó copy và có thể còn được bảo hộ sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, các tính năng ngoài cơ bản chỉ tạo được ưu thế trong thị trường trung cao cấp trở lên, nghĩa là Tesla có thể có ưu thế so với xe điện của Porsche hay Mercedes, nhưng trong mảng xe gia đình, xe đi làm...thì chắc khó.

Không thể dùng tổng trị giá thị trường tương lai làm căn cứ để tính giá một trong số nhiều doanh nghiệp sẽ cùng cạnh tranh trong thị trường đó. Mặt khác, thị trường ô tô nói vậy chứ sẽ không bao giờ phát triển kiểu phi mã. Mỗi năm, rồi cũng chỉ có chừng đó ô tô được bán ra, tăng trưởng tự nhiên của thị trường (organic growth) là có hạn. Trong khi, cạnh tranh thì vô hạn.

Nói chung, Tesla hay thì có hay thật đấy, nhưng giá của họ hiện tại chỉ đơn thuần đến từ yếu tố first mover, nhanh chân vào thị trường hot đúng thời điểm thì được. Cạnh tranh, cung cầu sẽ sẽ sớm phân định rõ ràng tỷ suất lợi nhuận, dòng tiền và giá trị thực sự của Tesla.