Cổ phiếu: Kênh đầu tư không dành cho số đông

150.000 tài khoản mở mới 6 tháng đầu năm 2020, gấp đôi cùng kỳ năm trước. Đây là “lực lượng hùng hậu” đẩy giá cổ phiếu tăng 30% từ cuối tháng 3 tới nay, mặc cho kinh tế toàn cầu lao dốc thế nào. Có lời đoạn rồi thì đừng quên cảm ơn họ!

Tuy nhiên, nên hiểu rằng 150.000 nhà đầu tư này phần lớn là những tờ giấy trắng. Tiền mua cổ phiếu không đến từ sự tích luỹ tài sản bài bản, mà đơn giản là tiền nhàn rỗi trong giai đoạn không còn cơ hội kinh doanh nào khác tốt hơn trong thời kỳ dịch bệnh, thậm chí là tiền từ đi vay mượn. Dòng tiền này dễ đến và cũng dễ đi vì nó không vì mục tiêu tích luỹ lâu dài, mà chỉ là kiếm lợi ngắn hạn khi được nghe hô hào “chứng khoán dễ ăn”. Đây là điều cần phải cẩn trọng!

Nói thế không có nghĩa là bạn nên né kênh cổ phiếu càng xa càng tốt. Nếu đã xác định đây là kênh đầu tư lâu dài và tạo lợi nhuận bền vững, thì bạn nên chuẩn bị trước 5 điều quan trọng sau đây.

ĐẦU TƯ PHẢI CÓ CHIẾN LƯỢC

Nghe thì có vẻ chỉ những huyền thoại như Warren Buffet mới có thể tạo nên cái được gọi là “chiến lược đầu tư”. Nhưng về bản chất, chiến lược đầu tư là một tập hợp các nguyên tắc để đưa ra hành động mua bán một hoặc nhiều cổ phiếu. Đó có thể là phân tích cơ bản, dựa trên giá trị doanh nghiệp. Hay có thể là phân tích kĩ thuật, dựa trên biến động giá cổ phiếu. Dù là trường phái nào thì việc có được các nguyên tắc mua bán ngay từ ban đầu sẽ giúp bạn hạn chế bị ảnh hưởng bởi cảm xúc trong quá trình đầu tư.

Bạn có thể bắt đầu bằng các nguyên tắc đơn giản ví dụ như: Mua cổ phiếu khi giá tăng vượt lên trên đường trung bình giá 30 ngày, hoặc mua khi cổ phiếu có tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu lớn hơn 30%. Tuy nhiên, sử dụng các chiến lược này một thời gian bạn sẽ thấy rằng việc đầu tư không chỉ đơn giản dựa trên một vài nguyên tắc như vậy. Bạn sẽ bắt đầu thêm vào các điều kiện khác để tối ưu quá trình chọn cổ phiếu, ví dụ như mua khi khối lượng giao dịch tăng vượt mức trung bình 30 ngày hoặc doanh nghiệp phải có biên lợi nhuận gộp gia tăng trong ba quý liên tiếp nữa.

Bằng việc thử nghiệm và điều chỉnh dần cũng như thêm vào các điều kiện tối ưu hơn, chiến lược đầu tư sẽ ngày một tinh tế và hiệu quả hơn. Áp dụng mù quáng các trường phái đầu tư trên sách vở khả năng cao sẽ làm cho bạn thua lỗ mà không biết lý do vì sao. Thế nên tôi khuyên bạn: Dù có đọc sách nhiều cở nào thì cũng nên tự xây dựng cho mình một chiến lược đầu tư riêng, vì đó là con đường hiệu quả và bền vững nhất.

GIỮ TỶ TRỌNG CỔ PHIẾU PHÙ HỢP

Cổ phiếu là loại tài sản có rủi ro gần như cao nhất. Đối với một loại tài sản tăng trưởng như cổ phiếu, nhà đầu tư chỉ nên phân bổ nhiều khi các mục tiêu tài chính cơ bản trong cuộc sống như mua nhà, mua xe, chi phí cho con cái đã được hoàn thành. Nếu những vấn đề cơ bản này chưa được đáp ứng thì việc để quá nhiều tài sản vào cổ phiếu sẽ làm cho tương lai trở nên bất định hơn, cũng như các mục tiêu sẽ có khả năng không đạt được trong trường hợp thua lỗ quá lớn.

Thế nên, nếu nói người càng trẻ có khả năng chấp nhận rủi ro càng cao và có thể nắm cổ phiếu nhiều hơn thì hoàn toàn sai. Ngược lại, người trẻ khi chưa tích lũy được nhiều thì không nên đặt tài sản vào những kênh có tính biến động quá lớn. Vì điều này có thể làm tan biến dễ dàng những ước mơ trong tương lai. Trưởng thành hơn, trải nghiệm đầu tư nhiều hơn thì tâm lý đầu tư mới vững, từ đó mới có khả năng chấp nhận được các biến động ngắn hạn của cổ phiếu.

CỔ PHIẾU CÓ TÍNH CHU KỲ

Giá cổ phiếu về dài hạn sẽ biến động theo năng lực tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu nhìn lại 20 năm gần nhất, chúng ta sẽ thấy nền kinh tế luôn có tính chu kỳ. Giai đoạn kinh tế tăng trưởng từ 2015 – 2018, những ngành như ngân hàng và bất động sản đã hưởng lợi rất lớn và gia tăng lợi nhuận nhanh chóng. Nhưng trong hai năm gần đây những ngành này có xu hướng chửng lại bởi nền kinh tế đang đi vào suy thoái. Cũng vì vậy mà giá cổ phiếu của những ngành này hầu như chỉ đi ngang trong hai năm qua và khó tăng trưởng nhanh như giai đoạn trước đó.

Nói sâu hơn, mỗi ngành lại có chu kỳ riêng, dài ngắn khác nhau. Ở những giai đoạn tăng trưởng, thu nhập và sức mua người dân gia tăng, những ngành bán hàng hóa không thiết yếu như trang sức lại được hưởng lợi. Nhưng suy thoái đến thì những ngành phòng thủ bán hàng hóa thiết yếu như dược phẩm hoặc cung cấp điện nước lại cho suất sinh lợi vượt trội hơn. Đầu tư phải hiểu được tính chu kỳ như thế để giữ tỷ trọng cổ phiếu nói chung, và chọn cổ phiếu từng ngành nói riêng cho phù hợp ở mỗi giai đoạn khác nhau.

TÌM NGƯỜI TƯ VẤN GIỎI

Việc có người cùng đồng hành khi mới tham gia thị trường là vô cùng quan trọng. Môi giới chứng khoán thường sẽ được nghĩ tới đầu tiên khi tham gia thị trường cổ phiếu. Tuy nhiên, chọn môi giới chứng khoán nói riêng hay người tư vấn quản lý tài sản nói chung cũng cần phải để ý những vấn đề sau. Thu nhập của môi giới chứng khoán phụ thuộc trực tiếp vào giá trị giao dịch của nhà đầu tư, thế nên sẽ có một khả năng không nhỏ là người môi giới muốn khách hàng của mình giao dịch càng nhiều càng tốt để được hoa hồng càng cao.

Thế nên, vấn đề cần làm rõ ban đầu với người tư vấn đó là chiến lược đầu tư của họ. Hiểu rõ chiến lược rồi thì mới biết nó có phù hợp với bản thân hay không, không thì chọn người khác. Trường hợp chốt chiến lược rồi thì phải theo dõi xem các tư vấn của chuyên viên có nhất quán với chiến lược ban đầu hay không, nếu câu trả lời là không thì khả năng: (1) chiến lược đầu tư họ chưa vững, (2) họ đang có động cơ khác cao hơn quyền lợi khách hàng.

GIÁ TRỊ CỦA QUỸ ĐẦU TƯ

Nếu không có thời gian chọn cổ phiếu và quản lý danh mục, tốt nhất nên cân nhắc đến các loại hình quỹ đầu tư. Bạn mua chứng chỉ quỹ được phát hành và họ sẽ dùng tiền của bạn để mua một rổ cổ phiếu theo một chiến lược cụ thể. Đó có thể là chiến lược thụ động bằng cách mua các cổ phiếu giống như rổ VN30 (30 cổ phiếu đầu ngành, đại diện cho tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam), hoặc chiến lược chủ động theo một trường phái đầu tư cụ thể như 4M của Phil Town, hay Canslim của William J. O’Neil.

Đầu tư kiểu này thì cũng giống như ủy thác tài sản cho người khác, nên sẽ tiết kiệm được thời gian phân tích đánh giá và có thể tập trung cho công việc chuyên môn. Nhưng phải kiểm tra hiệu suất đầu tư hàng kỳ để có thể thay đổi quỹ đầu tư cho phù hợp nhất với khẩu vị của bản thân.

LỜI KẾT

Bài viết này cũng là thông điệp gửi đến 150.000 tài khoản mới nói trên. Đầu tư là chuyện lâu dài, nhiều lứa nhà đầu tư trước đó cũng vì chuẩn bị chưa đủ về kiến thức lẫn tâm lý nên đa số đã rời bỏ thị trường cổ phiếu. Bạn không nên đi lại vết xe đỗ như vậy một lần nữa với những đau thương mà các thế hệ trước vấp phải. Ngồi suy xét lại 5 yếu tố nói trên, nếu không đáp ứng được tốt nhất đừng để nhiều tiền vào kênh đầu tư này. Nhưng nếu đã thấy phù hợp thì phải làm cho bài bản, ra ngô ra khoai. Và nên nhớ một điều: BẠN KHÔNG ĐƠN ĐỘC TRÊN CON ĐƯỜNG TÍCH SẢN CỦA MÌNH!