Cổ phần hóa: “Không có sai phạm lớn nhưng quá chậm”

Phó thủ tướng cho rằng lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước còn đùn đẩy, sợ trách nhiệm trong xử lý công việc khi cổ phần hóa nên thời gian triển khai chậm...

"Đối với quá trình cổ phần hóa, tinh thần cẩn trọng là đúng và từ năm 2016 tới nay chưa phát hiện sai phạm nghiêm trọng nhưng Thủ tướng và Chính phủ muốn chúng ta phải làm đúng nhưng phải làm nhanh, chứ đúng mà chậm, ách tắc trì trệ là không được".

Chỉ đạo trên được Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về đổi mới và phát triển doanh nghiệp khi ông chủ trì phiên họp đánh giá nhiệm vụ 6 tháng đầu năm 2019 của Ban chỉ đạo, ngày 8/7.

4 năm mới cổ phần hóa hơn 27% kế hoạch

Báo cáo tại cuộc họp, Phó trưởng Ban chỉ đạo Nguyễn Hồng Long cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2019, các bộ, ngành và địa phương đã bán cổ phần lần đầu (IPO) 5 doanh nghiệp và 1 đơn vị sự nghiệp thu về 562,707 tỷ đồng.

Lũy kế từ năm 2016 đến nay, cả nước cổ phần hóa 162 doanh nghiệp, đạt 27,5% kế hoạch đề ra cho giai đoạn 2016 - 2020, với tổng quy mô vốn Nhà nước được xác định lại đạt 205.433,20 tỷ đồng, bằng 108 % tổng giá trị phần vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa cả giai đoạn 2011 - 2015 (189.509 tỷ đồng).

Ngoài ra, các bộ, địa phương cũng phê duyệt phương án cổ phần hóa 4 doanh nghiệp nhà nước và 2 đơn vị sự nghiệp công lập, có 2 doanh nghiệp thuộc danh sách cổ phần hóa theo văn bản số 991/TTg-ĐMDN phê duyệt danh mục doanh nghiệp nhà nước hoàn thành cổ phần hóa theo từng năm trong giai đoạn 2017 - 2020.

Trong đó, tổng giá trị doanh nghiệp là 680,86 đồng, giá trị vốn Nhà nước là 615,29 tỷ đồng. Theo phương án được phê duyệt, vốn điều lệ của 6 đơn vị này là 334,66 tỷ đồng, trong đó bình quân: Nhà nước nắm giữ 41,77 % tổng vốn điều lệ, bán cho người lao động 8,47% tổng vốn điều lệ, bán cho các nhà đầu tư ngoài doanh nghiệp 49,75% tổng vốn điều lệ.

Về thoái vốn, trong 6 tháng đầu năm 2019, cả nước đã thoái tại 30 doanh nghiệp với giá trị sổ sách là 2.769,711 tỷ đồng, thu về 4.938,984 tỷ đồng (gấp 1,78 lần giá trị sổ sách). Lũy kế từ năm 2016 đến nay, đã thoái vốn Nhà nước tại 88 đơn vị với giá trị sổ sách 4.801,432 tỷ đồng, thu về 9.115,042 tỷ đồng.

Như vậy, tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn 6 tháng đầu năm 2019 là 5.501,691 tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2016 đến nay, tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn đạt hơn 218.255,691 tỷ đồng, gấp 2,8 lần tổng thu từ cổ phần hóa, thoái vốn của cả giai đoạn 2011 - 2015 (khoảng 78.000 tỷ đồng).

Trong 6 tháng đầu năm 2019, đã chuyển 30.000 tỷ đồng từ Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp nhà nước vào ngân sách nhà nước để phục vụ đầu tư công trung hạn. Lũy kế từ năm 2016 đến nay, đã chuyển 185.000/ 250.000 tỷ đồng từ Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước, đạt 74 % kế hoạch của cả giai đoạn 2016 - 2020, đồng thời bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ Quốc hội giao.

Về tình hình phát triển doanh nghiệp nói chung, ông Nguyễn Hồng Long cho biết cả nước thành lập mới 66.958 doanh nghiệp, tăng 3,8%, với số vốn đăng ký thành lập mới là 860.195 tỷ đồng, tăng 32,5% số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2018.

Tỷ trọng vốn đăng ký bình quân trên một doanh nghiệp đạt 12,8 tỷ đồng, tăng 27,7% so với cùng kỳ năm 2018. Số doanh nghiệp thành lập mới và số vốn đăng ký trong 6 tháng đầu năm 2019 đạt mức cao nhất so với 6 tháng đầu năm cả giai đoạn 2015 - 2019.

Mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp vào 2020 là khó khăn

Đánh giá về công tác này trong 6 tháng qua, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo cho rằng mặc dù công tác cổ phần hóa, thoái vốn đã có nhiều thay đổi tích cực về chất nhưng cổ phần hóa vẫn rất chậm.

Cụ thể, cả nước mới hoàn thành cổ phần hóa 35 doanh nghiệp nhà nước trong danh mục của văn bản số 991/TTg-ĐMDN (gồm 127 doanh nghiệp), trong đó riêng Hà Nội còn 13 doanh nghiệp nhà nước và Tp.HCM là 36 doanh nghiệp nhà nước chưa được cổ phần hóa.

Tiến độ thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng chậm so với kế hoạch đề ra từng năm khi Quyết định số 1233/QĐ-TTg yêu cầu cả nước phải hoàn thành thoái vốn tại 405 doanh nghiệp từ 2016 - 2020 nhưng tới nay chỉ được 88 doanh nghiệp nhà nước (chiếm 21,8%).

Ngoài ra, một số bộ, ngành địa phương gặp vướng mắc trong triển khai thực hiện xác định giá trị sử dụng đất, giá trị doanh nghiệp. Việc chuyển giao quyền sở hữu Nhà nước sang SCIC và niêm yết trên sàn chứng khoán sau IPO còn ít (hiện còn 796 doanh nghiệp nhà nước chưa niêm yết).

Phó thủ tướng cũng lo lắng về công tác phát triển doanh nghiệp khi mới có 737.000 doanh nghiệp và mục tiêu đạt 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 là khó khi chưa có giải pháp hữu hiệu khuyến khích hộ kinh doanh nhỏ lẻ thành lập doanh nghiệp.

"Nhiều doanh nghiệp nhà nước có quy mô lớn, sở hữu đất đai ở nhiều tỉnh, thành như Vinafood1, VNPT, Agribank nên việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất, giá trị doanh nghiệp... mất nhiều thời gian", Phó thủ tướng nhận định.

Ngoài ra, Phó thủ tướng cũng cho rằng Nhà nước đã ban hành nhiều quy định chặt chẽ hơn trong cổ phần hóa, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch nên thời gian thực hiện cũng lâu hơn. Ví dụ việc đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán doanh nghiệp có quy mô vốn Nhà nước từ 1.700 tỷ đồng trở lên cũng khiến quá trình cổ phần hóa kéo dài thêm từ 6 - 12 tháng.

Không chỉ vậy, Phó thủ tướng cho rằng lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước còn đùn đẩy, sợ trách nhiệm trong xử lý công việc nên thời gian triển khai chậm.

"Tinh thần cẩn trọng là đúng và từ năm 2016 tới nay chưa phát hiện sai phạm nghiêm trọng nào trong cổ phần hóa thoái vốn trong thời điểm này, nhưng Thủ tướng và Chính phủ muốn chúng ta phải làm đúng nhưng phải làm nhanh. Đúng mà chậm, ách tắc trì trệ không được mà phải nhanh hơn. Yêu cầu là khó nhưng phải làm chứ không còn cách nào khác cả. Cứ tròn vo đẩy công văn xin ý kiến vòng quanh là không được", Trưởng Ban chỉ đạo yêu cầu.

Từ nay tới hết năm 2019, Phó thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan tới cổ phần hóa, thoái vốn trong đó tiếp tục rà soát toàn diện các văn bản pháp luật liên quan để ban hành hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc khó khăn theo thẩm quyền, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi trong triển khai thực hiện; trường hợp vượt thẩm quyền phải báo cáo Thủ tướng.