Có nên bỏ quy định việc nhà nước thu hồi đất đối với các dự án đô thị, nghỉ dưỡng?

Tôi vừa ở vai Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Bất động sản Việt Nam là cơ quan do Bộ Xây dựng thành lập có vai trò tư vấn, đề xuất chính sách, phản biện chính sách, giám sát, báo cáo Bộ Xây dựng về lĩnh vực bất động sản cả nước.

Tôi vừa ở vai trò người đứng đầu một doanh nghiệp bất động sản đang và sẽ đầu tư các dự án đô thị, nghỉ dưỡng.

Tôi đang sở hữu rất nhiều bất động sản nhận chuyển nhượng từ những người dân, đất đang bị quy hoạch và chưa bị quy hoạch dự án.

Với nhiều vai như trên, tôi rất thấm và hiểu mặt tốt và không tốt trong việc nhà nước thu hồi đất đối với các dự án đô thị, nghỉ dưỡng.

Thực tế nếu không có việc nhà nước thu hồi đất đối với các dự án đô thị, nghỉ dưỡng thì việc triển khai dự án sẽ vô cùng khó khăn do hoàn cảnh kinh tế và trình độ dân trí mỗi người khác nhau, lòng tham của người dân rất lớn, đôi khi không có điểm dừng. Nếu để doanh nghiệp tự thỏa thuận giá đền bù sẽ rất cao, một số trường hợp cao hơn giá đền bù gấp nhiều lần, khiến đẩy giá khu vực xung quanh, theo hình thức doanh nghiệp tự thỏa thuận dự án sẽ kéo dài thời gian triển khai nhiều năm.

Trong 20 năm qua, nhất trong các khu kinh tế hình thức nhà nước thu hồi đất giao doanh nghiệp làm các dự án đô thị, nghỉ dưỡng rất phổ biến, đặc biệt nhất Phú Quốc. Cũng nhờ hình thức này rất nhiều dự án đô thị, nghỉ dưỡng đã triển khai thành công, nhất là các thành phố lớn: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Hạ Long, Nha Trang, Phú Quốc... những dự án này góp phần làm thay da đổi thịt các khu vực xung quanh, chiếm tỷ trọng cao về nguồn thu của địa phương và phát triển kinh tế đất nước.

Tuy nhiên nhìn lại 20 năm qua, tỷ lệ đơn thư trong việc thu hồi đất này chiếm tới hơn 70% trong tổng số đơn thư gửi đến các cơ quan nhà nước. Lý do của việc này là định giá đền bù thấp hơn nhiều lần so với giá thị trường, một số dự án kéo dài nhiều năm do chủ đầu tư năng lực yếu không đủ khả năng ứng tiền đền bù cho nhà nước, nhiều dự án thay đổi mục đích sử dụng đất so với mục tiêu ban đầu thu hồi đất. Nhiều vụ việc thu hồi đất một thời điểm đã trở thành điểm nóng về chính trị như Văn Giang, Dương Nội, Phú Quốc, Thủ Thiêm, Tiên Lãng...

Chính vì mặt tốt và không tốt trong việc nhà nước thu hồi đất đối với các dự án đô thị, du lịch như trên nên hiện nay Quốc Hội đang bàn thảo về việc bỏ hay không bỏ quy định này. Tôi xin đóng góp ý kiến như sau:

- Tôi ủng hộ quy định nhà nước thu hồi đất đối với các dự án đô thị, nghỉ dưỡng tuy nhiên chúng ta phải làm tốt công tác quy hoạch để doanh nghiệp chủ động trong việc lập dự án và người dân ổn định cuộc sống. Hiện nay quy hoạch của chúng ta chưa tốt, còn chậm, việc thay đổi quy hoạch liên tục gây khó khăn cho cả doanh nghiệp triển khai dự án và người dân sinh sống. Trước năm 2021 việc phê duyệt dự án rất dễ dãi, nhiều chủ đầu tư năng lực yếu được lựa chọn, nhất là ở Phú Quốc, đa số các dự án này không triển khai được trong một thời gian dài, gây ảnh hưởng cuộc sống của người dân vì vậy việc lựa chọn chủ đầu tư phải đảm bảo đủ năng lực, quyết tâm triển khai dự án.

- Giá đền bù hiện nay thấp hơn nhiều giá thị trường do khung giá đất thấp, nhất là Phú Quốc rẻ mạt. Nhà nước muốn người dân ủng hộ việc thu hồi đất cần phải có chính sách đền bù xứng đáng, tương xứng với giá thị trường, đền bù nhanh, ổn định nhanh cuộc sống người dân. Ở nhiều dự án có tình trạng chủ đầu tư đã triển khai xong dự án nhưng người dân chưa được nhận đền bù, hoặc tiền đền bù chia ra quá nhiều lần khiến người dân gặp khó khăn trong cuộc sống hoặc dự án đã triển khai xong nhưng chưa triển khai xong các khu tái định cư hoặc các khu tái định cư xa trung tâm, thiếu các tiện ích y tế, giáo dục... cần khắc phục tình trạng này ngay nếu chính sách nhà nước vẫn thu hồi đất đối với các dự án đô thị, nghỉ dưỡng.

- Việc dự thảo luật đất đai về nội dung thu hồi đất cần phải rất chi tiết, cụ thể và áp dụng được luôn, tránh phải đợi nghị định, thông tư. Nội dung vừa hỗ trợ doanh nghiệp có mặt bằng sạch triển khai dự án thuận lợi, vừa đảm bảo quyền lợi cho người dân.

- Cần tăng cường sự giám sát của Quốc hội, Chính phủ, cơ quan thanh tra, báo chí trong việc các địa phương thu hồi đất.

- Cần hoàn thành việc tái định cư trước khi thu hồi đất, khu tái định cư đảm bảo chất lượng, đầy đủ y tế, giáo dục, không quá xa trung tâm, giá đền bù tương đương giá thị trường.