Có nên áp dụng mã định danh thửa đất?

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quản lý đất đai, xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) đất đai, thiết nghĩ cũng nên tạo mã định danh (ID) cho thửa đất, một loại tài sản gắn liền với đất.

ID của thửa đất được lưu trong hồ sơ giấy (như bản đồ địa chính qua các thời kỳ, bản trích đo, sổ mục kê, sổ địa chính, sổ theo dõi biến động đất đai), hoặc trong CSDL đất đai. Có nghĩa cho dù thửa đất không tồn tại thì mã định danh vẫn còn lưu và có thể tra cứu, khôi phục.

Cơ sở đã có…

Trong thời đại hiện nay, một nguyên lý trong tất cả CSDL nói chung và CSDL đất đai nói riêng, đều phải áp dụng ID nhằm thuận tiện trong quản lý. Ví dụ ID cá nhân trong CSDL Quốc gia về dân cư thể hiện trên căn cước; ID biển số ô tô, xe máy… Trong tất cả các CSDL đang vận hành hiện nay tại nước ta, duy nhất CSDL đất đai của ngành tài nguyên và môi trường (TNMT) chưa áp dụng ID cho đối tượng cần quản lý là thửa đất.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ TNMT đã giao nhiệm vụ trong đề tài khoa học cấp bộ về “Nghiên cứu cơ sở khoa học xây dựng mô hình CSDL địa chính 2,5D đối với thửa đất, nhà ở và tài sản khác gắn liền với thửa đất”. Theo đó, chỉ cần gõ mã số “TNMT.2022.04.10” là tạo được ID theo phương pháp Tọa độ thửa cho thửa đất, tài sản khác gắn liền với đất.

Thực ra, ID theo phương pháp Tọa độ thửa được bắt đầu nghiên cứu từ những năm 2008, sau đó đã hoàn thiện và có những công bố trên tạp chí khoa học chuyên ngành từ năm 2012, 2018, 2023, 2024. Đề tài đã xây dựng được bộ công cụ phần mềm tạo mã định danh thửa đất, tài sản gắn liền với đất, và thử nghiệm thực tiễn tại 4 tỉnh, thành như Hà Nội, TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu. Đề tài đã được Bộ TNMT nghiệm thu.

Ngày 12-6, trong cuộc họp trực tuyến góp ý sửa đổi nghị định về điều tra cơ bản đất đai; đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng đã có ý kiến về “Mã định danh thửa đất”.

Theo Nghị quyết 18/NQ-TW ngày 16-6-2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, mục tiêu đến năm 2025 “Hoàn thành xây dựng CSDL số và hệ thống thông tin Quốc gia về đất đai tập trung, thống nhất, đồng bộ, đa mục tiêu và kết nối liên thông”.

Bởi lẽ với công nghệ đo đạc thủ công như hiện nay, bước 1 là việc đo đạc thành lập bản đồ địa chính cho một đơn vị hành chính cấp xã cũng mất ít nhất từ 1-2 năm, do phải đo đạc toàn bộ diện tích của cả xã rồi mới chia mảnh, đánh số thửa bản đồ. Sau khi đo đạc xong, tiến hành bước 2 là cấp giấy chứng nhận, và bước 3 là xây dựng CSDL đất đai.

Do vậy từ nay đến cuối năm 2025 chỉ còn lại 18 tháng, mục tiêu “hoàn thành xây dựng CSDL số và hệ thống thông tin quốc gia về đất đai tập trung…” theo Nghị quyết 18/NQ-TW, chắc chắn không thực hiện được.

Quản lý đất đai như quản lý dân cư bằng thẻ căn cước

Chính vì vậy, để đạt được mục tiêu này, chỉ có một con đường duy nhất là áp dụng ID thửa đất, tài sản gắn liền với đất theo phương pháp Tọa độ thửa. Khi áp dụng ID, chúng ta không cần đo đạc toàn bộ diện tích cấp xã, mà áp dụng quy trình mới 3 trong 1, tức khi tiến hành đo đạc thửa đất nào gắn ngay mã định danh cho thửa đất đó, tiến hành cấp giấy chứng nhận và xây dựng CSDL đất đai.

Việc gắn ID thửa đất, tài sản gắn liền với đất thành mã số định danh ID (14 ký tự số cho thửa đất và 17 ký tự cho tài sản gắn liền với đất), trong công tác quản lý đất đai ở nước ta có thể thay thế cho cách quản lý bằng số tờ, số thửa lạc hậu, bất cập và không hiệu quả như hiện nay.

Có thể khẳng định đây là một cuộc cách mạng trong công tác quản lý đất đai ở nước ta, mang lại hiệu quả vô cùng lớn không thua kém ID cá nhân trong CSDL Quốc gia về dân cư. Việc áp dụng cũng không gây gián đoạn đến công tác quản lý đất đai, không tốn kém kinh phí và hoàn toàn tự động, do đã có bộ công cụ phần mềm tạo mã số định danh tích hợp được với các phần mềm CSDL đất đai đang vận hành tại nước ta như: Vilis, VNPTilis, VBDlis.

ID thửa đất cũng đã thử nghiệm thể hiện trên bản trích đo địa chính, giấy chứng nhận. Khi đã xây dựng được ID, thì CSDL đất đai tự động cập nhật khu vực hành chính và địa chỉ hành chính.

Hiện nay, CSDL đất đai của nước ta được xây dựng, vận hành ở các dạng: tập trung trung ương, tập trung cấp tỉnh, phân tán cấp huyện. Thậm chí như huyện đảo Trường Sa, CSDL đất đai độc lập đối với CSDL đất đai tỉnh Khánh Hòa.

ID thửa đất, tài sản gắn liền với đất linh hoạt hơn ID cá nhân là có thể phân cấp về UBND tỉnh, thành, thậm chí là cấp huyện, để xây dựng nhằm nhanh chóng thực hiện các thủ tục trong quản lý đất đai tại địa phương, không cần phải quy định chỉ có cấp bộ mới được xây dựng ID như ID cá nhân.

Một phương án mang tính chất chuyển tiếp, là có thể đồng thời áp dụng ID thửa đất, tài sản gắn liền với đất và số tờ, số thửa trên bản đồ thửa đất, trên giấy chứng nhận và trong CSDL đất đai. Sau 2 năm áp dụng song song thì có thể bỏ số tờ, số thửa trong quản lý đất đai của nước ta.

Trong thời gian tới đây, chắc chắn nhiều nước trên thế giới sẽ áp dụng ID thửa đất theo phương pháp Tọa độ thửa, thay cho cách thức áp dụng số tờ, số thửa trong quản lý đất đai, bất động sản như hiện nay.

Hy vọng, lãnh đạo ngành TNMT sớm đưa ID theo phương pháp Tọa độ thửa vào văn bản quy phạm pháp luật quy định về điều tra cơ bản đất đai; đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai. Từ đó tạo hành lang pháp lý để chúng ta sớm áp dụng ID thửa đất trong công tác quản lý đất đai.