Chuyên gia: Bạn đã hiểu gì về đường cong lợi suất chưa?

Khoảng một nửa hoặc có thể nhiều hơn NĐT tháo chạy ra khỏi thị trường khi nhìn thấy hoặc nghe nói đường cong lợi suất trái phiếu Mỹ bị đảo ngược đều không có một chút khái niệm gì về nó. Vậy đường cong lợi suất trái phiếu là gì?

Một trong những chỉ báo khủng hoảng có độ chính xác cao nhất là hiện tượng đường cong lợi suất trái phiếu bị đảo ngược.

Hôm thứ 4 ngày 14/08/2019 lần đầu tiên sau hơn 10 năm kể từ 2007 hiện tượng này lại xảy ra một lần nữa khi mà lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ 10 năm giảm xuống nhanh chóng so với lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ 2 năm.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ 10 năm đóng cửa ở mức 1,595%, trong khi lợi suất 2 năm ở mức 1,589%.

Khi hiện tượng này xảy ra, nó chỉ ra rằng các nhà đầu tư không chỉ rút vốn khỏi thị trường cổ phiếu để chuyển sang mua những trái phiếu an toàn hơn mà họ còn lo ngại về triển vọng những khoản nợ ngắn hạn sẽ bị chồng chất vào nợ dài hạn. (Lo ngại về khả năng trả nợ).

Vậy hôm nay tôi sẽ chia về chỉ báo thị trường này. Tôi sẽ cố gắng đơn giản hóa mọi thứ để độc giả dễ hiểu.

Đường cong lợi suất là gì ? (Yield Curve ).

Đường cong lợi suất là đồ thị mô tả mối quan hệ giữa lợi suất và kỳ hạn của một công cụ nợ (cùng mức và chất lượng tín dụng). Đồ thị này bắt đầu với mức lãi suất ở kỳ hạn thấp nhất và mở rộng ra theo thời gian, thường là đến kỳ hạn 30 năm.

Đường cong lãi suất có thể được tạo cho bất cứ công cụ nợ nào, nhưng người ta thường chọn đường cong lãi suất Trái phiếu Chính phủ (TPCP) làm chuẩn do đặc tính rủi ro thấp (gần như không rủi ro) và sự đa dạng của các kỳ hạn trái phiếu.

Các dạng của đường cong lợi suất ?

Hiểu đơn giản thế này, nếu tôi cho người hàng xóm A vay một món tiền trong 10 năm để kinh doanh với lãi suất 5%/ năm.

Một hôm khác một người hàng xóm khác cũng đến vay của tôi một món tương tự ( điểm tín dụng của hai ông này như nhau ) chỉ khác là thời gian của ông B vay là 3 tháng. tôi yêu cầu ông B trả cho tôi một mức lợi tức là 3%/ năm.

Thông thường thì ta thấy lãi suất vay của ông B sẽ phải thấp hơn ông A vì ông B vay ngắn hơn nên rủi ro ít hơn (nên nhớ mọi yếu tố của hai món vay là giống nhau chỉ khác thời hạn vay ) Ông A vay dài hơn nên tôi sẽ phải chịu nhiều rủi ro hơn do nền kinh tế biến động nên tôi sẽ yêu cầu ông A phải trả mức lãi suất cao hơn.

Ở trạng thái lợi tức kỳ hạn dài lớn hơn lợi tức kỳ hạn ngắn ( 5% - 3% = + 2% ) thì ta gọi là đường cong lợi suất ở trạng thái bình thường ( Normal yield curve ).Nhưng một ngày đẹp trời NHTW nâng lãi suât cơ bản lên và thu hẹp lại bảng cân đối của mình khiến cho nguồn vốn vay trở nên khan hiếm, người người nhà nhà mang tiền đi gửi tiết kiệm. Không ai muốn cho vay ra bên ngoài vì vừa rủi ro lại không được lợi suất là bao.

Ông B "mót" quá không biết vay ở đâu nên sẵn sàng trả cho tôi mức lợi tức là 5%/ năm cho khoản vay 3 tháng. Mức 5% này tương đương với mức mà ông A trả cho tôi ở món vay 10 năm. Lúc này chênh lệch kỳ hạn dài và ngắn là ( 5%-5%=0 ). Các cao nhân gọi việc này là đường cong lợi suất trải phẳng ra ( flatening yield curve).

Nhưng tôi lúc này vẫn chưa cảm thấy nó hấp dẫn nên vẫn chưa cho vay. Ông B rất cần vay tiền, vì nếu không vay được thì công ty của ông sẽ bị phá sản vì thiếu hụt dòng tiền. Ông ấy lại đến gõ cửa và đề nghị tôi mức lãi suất là 6%/ năm cho khoản vay 3 tháng. Lúc này tôi thấy khá hấp dẫn và quyết định cho ông B vay.

Như vậy mức lãi suất mà ông B đề nghị cho khoản vay 3 tháng bây giờ còn lớn lơn mức lãi suất của ông A phải chịu cho món vay 10 năm. Chênh lệch giữa kỳ hạn dài ( 10 năm ) và kỳ hạn ngắn ( 3 tháng) lúc này là ( 5%- 6% = -1% ). Người ta gọi việc là đường cong lợi suất đảo ngược ( inverted yield curve ).

Hiểu nôm na khi thị trường bị thiếu hụt dòng vốn thì lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn ngắn có hu hướng tăng nhanh hơn lãi suất trái phiếu kỳ hạn dài. Bởi khi đó tất cả các doanh nghiệp trong nền kinh tế đều thiếu hụt nguồn vốn nên sẵn sàng vay bằng mọi cách, do vậy nhu cầu vốn trong ngắn hạn tăng mạnh.