Chuyện gì xảy ra trong ngày đại cử tri Mỹ bỏ phiếu bầu tổng thống?

Các đại cử tri bỏ phiếu bầu tổng thống Mỹ thường chỉ là sự kiện mang ý nghĩa hình thức, nhưng năm nay, sự kiện này thu hút sự chú ý đặc biệt vì Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ rời Nhà Trắng nếu các đại cử tri bầu cho ứng viên Joe Biden.

Tuần trước, toàn bộ 50 bang và vùng thủ đô Washington D.C của Mỹ đã chứng nhận kết quả bầu cử. Lá phiếu của các đại cử tri ngày 14.12 sẽ chính thức bầu ra tổng thống Mỹ thứ 46.

Theo luật liên bang, các đại cử tri tập trung ở riêng từng bang để "bỏ phiếu vào ngày thứ Hai đầu tiên sau ngày thứ Tư thứ hai trong tháng 12". Năm nay, đó là ngày 14.12.

Cuộc bỏ phiếu diễn ra ngay tại tòa nhà Quốc hội của từng bang. Ở một số bang, các đại cử tri có thể tập trung tại văn phòng Thống đốc hoặc văn phòng Tổng thư ký.

Ở bang chiến trường Michigan, bang nắm giữ 16 phiếu đại cử tri, cảnh sát có vũ trang sẽ hộ tống các đại cử tri đến tòa nhà Quốc hội bang ở thành phố Lansing để bỏ phiếu.

Giới chức bang quyết định huy động cảnh sát bảo vệ các đại cử tri trước làn sóng biểu tình lan rộng của những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump. Hôm 5.12, nhóm người ủng hộ ông Trump, mang theo vũ khí đã vây quanh nhà Tổng thư ký Jocelyn Benson, gây hoang mang.

Bang Alabama nắm giữ 9 phiếu đại cử tri cũng đã sẵn sàng cho sự kiện diễn ra vào giữa trưa (giờ địa phương) ở tòa nhà Quốc hội bang. Phe Cộng hòa ở Alabama sẽ phát sóng trực tiếp cuộc bỏ phiếu, do người dân không thể trực tiếp chứng kiến sự kiện vì đại dịch Covid-19.

Alabama là bang ông Trump giành chiến thắng dễ dàng trong cuộc bầu cử, dù Tổng thống Mỹ thua chung cuộc.

Theo NBC News, đại cử tri ở các bang Indiana, Tennessee và Vermont sẽ bỏ phiếu đầu tiên, vào lúc 10 giờ sáng (10 giờ tối giờ Việt Nam). Đại cử tri ở các bang chiến trường sẽ bỏ phiếu muộn hơn một chút. Arizona, Georgia và Pennsylvania bỏ phiếu vào giữa trưa (0 giờ sáng giờ Việt Nam).

Bang Wisconsin bỏ phiếu vào 1 giờ chiều (1 giờ sáng giờ Việt Nam) và Michigan bỏ phiếu vào 2 giờ chiều (2 giờ sáng giờ Việt Nam).

Một khi toàn bộ đại cử tri ở các bang bỏ phiếu xong và kết quả sơ bộ được công bố, nếu không có gì thay đổi, ứng viên Joe Biden sẽ chính thức đắc cử Tổng thống Mỹ. Thượng nghị sĩ Kamala Harris sẽ đắc cử Phó Tổng thống.

Ông Biden dự kiến sẽ có bài phát biểu nhân sự kiện này vào lúc 8 giờ tối (8 giờ sáng giờ Việt Nam).

Các bang ở Mỹ sẽ có nhiệm vụ chuyển phiếu bầu của đại cử tri về thủ đô Washington D.C. Quốc hội sẽ có trách nhiệm kiểm phiếu và xác nhận người thắng cuộc vào 1 giờ chiều ngày 6.1.2021.

Phó Tổng thống Mỹ kiêm Chủ tịch Thượng viện sẽ tuyên bố người chiến thắng. Năm 2017, ông Biden khi đó là Phó Tổng thống Mỹ đã tuyên bố ông Trump chiến thắng bầu cử.

Trả lời trước các phóng viên vào tháng trước, ông Trump xác nhận sẽ rời Nhà Trắng nếu các đại cử tri bỏ phiếu bầu ông Biden. “Chắc chắn là tôi sẽ làm vậy”, ông Trump nói. Nhưng ông Trump cho rằng, các đại cử tri “sẽ phạm sai lầm nếu thực sự bầu cho ông Biden”.

Cuộc bỏ phiếu năm nay cũng có thể xuất hiện một vài “đại cử tri bất trung” – những người bỏ phiếu cho ứng viên khác thay vì bỏ phiếu theo kết quả phiếu bầu phổ thông.

Năm 2016, có 7 “đại cử tri bất trung”. 5 người không bầu cho bà Hillary Clinton mà bầu cho người khác. 2 người còn lại không bầu cho ông Trump mà bầu cho người khác.

32 bang và vùng thủ đô Washington D.C có quy định bắt buộc đại cử tri phải bầu đúng theo cam kết, nếu không sẽ bị trừng phạt.

Trên lý thuyết, Quốc hội Mỹ có thể bác lá phiếu của đại cử tri trong phiên họp ngày 6.1.2021. Nhưng chưa từng có trường hợp lá phiếu của đại cử tri bị bác bỏ dẫn đến sự thay đổi ứng viên chiến thắng bầu cử.

“Cả Thượng viện và Hạ viện phải tán thành việc bác một hoặc nhiều phiếu bầu của đại cử tri. Nếu không, đề xuất sẽ bị hủy”, tài liệu của Vụ Khảo cứu Quốc hội Mỹ (CRS) nêu rõ.

Nếu cả Thượng viện và Hạ viện không thể tìm được tiếng nói chung, các thống đốc các bang được trao truyền quyết định lá phiếu đại cử tri.