Chuyện cũ tái diễn, phải chăng bong bóng dot-com 20 năm trước đang trở lại thị trường?

Nhà sản xuất chip vượt qua Microsoft để giành vị trí dẫn đầu, giống như Cisco Systems do John Chambers lãnh đạo đã làm được hai thập kỷ trước. Ông cho biết tình hình bây giờ đã khác.

Nvidia vừa trở thành công ty đại chúng lớn nhất thế giới nhờ nhu cầu lớn dành cho chip trí tuệ nhân tạo (AI). Sự kiện này gợi cho một số chuyên gia nhớ đến bong bóng dot-com hồi đầu những năm 2000.

Các con chip do Nvidia sản xuất là công cụ thiết yếu để tạo ra các hệ thống AI khiến công chúng ấn tượng với khả năng tạo ra văn bản, hình ảnh và âm thanh chỉ bằng những lời mô tả đơn giản.

Lần cuối cùng một nhà cung cấp hạ tầng máy tính trở thành doanh nghiệp giá trị nhất nước Mỹ là vào tháng 3/2000, khi công ty thiết bị mạng Cisco leo lên vị trí số một trong thời đỉnh cao của bong bóng dot-com.

Cisco được hưởng lợi từ cuộc cách mạng internet - những sản phẩm của công ty này chính là động cơ của lĩnh vực mới nổi lúc đó. Và cũng giống như Nvidia ngày nay, Cisco trong quá khứ đã soán ngôi Microsoft để trở thành công ty có vốn hóa cao nhất nước Mỹ.

Ngày 18/6/2024 đánh dấu lần đầu tiên một công ty khác ngoài Microsoft hoặc Apple nắm giữ ngôi vương kể từ tháng 2/2019, khi Amazon vươn lên vị trí dẫn đầu trong khoảng thời gian ngắn ngủi.

Một năm trước, Nvidia được xếp hạng là công ty có vốn hóa cao thứ 5 nước Mỹ. Hai năm trước, nhà sản xuất chip này đứng ở vị trí thứ 10. Và mới chỉ 5 năm trước, công ty này thậm chí còn không lọt được vào top 20, tờ Wall Street Journal (WSJ) cho hay.

Cuộc đua phát triển AI của những gã khổng lồ như Microsoft, Meta và Amazon khiến họ đổ xô mua chip, giúp nâng doanh thu bán chip của Nvidia lên mức cao chưa từng thấy. Doanh thu quý I của Nvidia đạt 26 tỷ USD, cao hơn gấp ba lần một năm trước đó.

Giá cổ phiếu Nvidia bật tăng gấp ba lần trong 12 tháng qua. Vốn hóa công ty chạm mức 3.000 tỷ USD trong tháng 6, chưa đầy 4 tháng sau khi cán mốc 2.000 tỷ USD.

Sự trỗi dậy như vũ bão của Nvidia được một số nhà phân tích khen ngợi. Giống CEO Jensen Huang, họ cũng cho rằng AI là nền tảng của một cuộc cách mạng công nghiệp mới, trong đó Nvidia sẽ là nhà cung cấp chính. Huang tuyên bố Nvidia đang xây dựng các “nhà máy AI” tiếp nhận đầu vào là dữ liệu và sản xuất ra trí tuệ.

Angelo Zino, nhà phân tích của CFRA Research, tuyên bố: “Trong 10 năm tiếp theo, Nvidia sẽ trở thành công ty quan trọng nhất đối với nền văn minh nhân loại khi thế giới ngày càng ứng dụng nhiều AI”. Ông khẳng định chip Nvidia sản xuất sẽ là phát minh vĩ đại nhất thế kỷ 21.

Dòng tiền không ngừng chảy vào các dự án AI khiến một số nhà đầu tư phải chau mày bởi họ nghi ngờ rằng cơn sốt không thể mãi bùng nổ mà không có điểm dừng. Công ty đầu tư mạo hiểm Sequoia Capital ước tính các con chip của Nvidia đã hút khoảng 50 tỷ USD kể từ khi cơn sốt bắt đầu, nhưng các startup AI tạo sinh mới chỉ tạo ra 3 tỷ USD doanh thu.

Sonya Huang, đối tác của Sequoia, chỉ ra: “Tình trạng mất cân bằng đó cho thấy có những rắc rối mà doanh nghiệp cần phải thực sự giải quyết".

Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng của Capital Economics, chia sẻ vào ngày 17/6 rằng bong bóng AI nhiều khả năng sẽ giúp chứng khoán Mỹ tiếp tục đi lên trong một năm rưỡi tới. Nhưng khi bong bóng sụp đổ, thị trường chứng khoán Mỹ “chắc chắn sẽ bước vào giai đoạn ảm đạm”.

Nvidia đối mặt với không ít thách thức, từ sự cạnh tranh quyết liệt của các đối thủ cho đến sự chú ý của các cơ quan quản lý. Nhưng CEO Jensen Huang hầu như không tỏ ra lo lắng.

Hồi đầu tháng 6, Huang đến Đài Loan để phát biểu và công bố các chi tiết về thế hệ chip AI mới dự kiến ra mắt vào năm 2026. Với đà tăng chóng mặt của cổ phiếu Nvidia, ông nhận được sự hâm mộ cuồng nhiệt thường chỉ thấy đối với các ca sĩ và vận động viên ngôi sao.

Tại cuộc hội thảo thường niên của Nvidia hồi tháng 3, vị CEO từng đứng trên sân khấu của một nhà thi đấu có sức chứa 11.000 người.

John Chambers, CEO của Cisco trong thời bong bóng dot-com, cho biết ông Huang sử dụng chiến lược khác với Cisco nhưng vẫn đối mặt với các thách thức tương tự.

Nvidia chiếm thị phần áp đảo trong thị trường chip - khoảng 80% - giống như thế thống trị của các sản phẩm Cisco trong kỷ nguyên sơ khai của internet. Và giống như Cisco, Nvidia được hưởng lợi từ các khoản đầu tư trước khi lĩnh vực mà họ cung cấp thiết bị tạo ra được lợi nhuận.

Chambers hồi tưởng: “Chúng tôi ở đúng vị trí vào đúng thời điểm, chúng tôi biết điều đó và chúng tôi đã nỗ lực hết mình”.

Cisco leo lên đỉnh cao vào tháng 3/2000 để rồi chứng kiến vốn hóa bốc hơi 90% trong vài năm sau đó. Sau khi trải qua nhiều biến động, hiện nay Cisco là công ty lớn thứ 63 trên thế giới tính theo giá trị thị trường.