Chúng ta đang sống trong giai đoạn “Nới lỏng quy định - Deregulation”

GDP Q1/2023 vừa được công bố, với mức tăng trưởng so với cùng kỳ thuộc loại thấp nhất trong vòng 13 năm. Thanh khoản trái phiếu và BĐS vẫn đang vô cùng khó và là quả bom có thể nổ bất kỳ lúc nào.

Và như thế chúng ta đang sống trong giai đoạn “Nới lỏng quy định - Deregulation”.

Giai đoạn 2020-2021, bối cảnh dịch bệnh cùng với doanh nghiệp phát hành trái phiếu dễ dàng, tăng đòn bẩy tài chính lên rất cao, lấy tiền đổ vào tài sản dài hạn là BĐS, xu hướng Thắt chặt quy định (regulation) khá rõ nét. Nghị định 65 siết chặt điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ. Thông tư 16 ngăn tín dụng ngân hàng chảy vào trái phiếu các doanh nghiệp chuyên đi thâu tóm dự án BĐS bằng tiền đi vay.

Cơ quan quản lý khi đó e ngại tiền chảy quá mức vào tài sản rủi ro gây ra bong bóng hệ luỵ xấu mang tính hệ thống. Việc thắt chặt quy định là đúng đắn.

Sự đảo chiều của tăng trưởng kinh tế theo hướng xấu đi do sức ép từ bên ngoài đến từ tăng lãi suất chống lạm phát của các ngân hàng trung ương, nguy cơ suy thoái kinh tế trên phạm vi toàn cầu đã ảnh hưởng đến đơn hàng của các doanh nghiệp Việt. BĐS tăng nóng giai đoạn trước và đột ngột đóng băng tạo căng thẳng tột độ về thanh khoản đối với các doanh nghiệp phát triển BĐS. Dân cư mất việc làm, giảm thu nhập dẫn tới giảm chi tiêu. GDP Q1 là hậu quả rõ ràng.

Xu hướng Nới lỏng quy định đang diễn ra một cách rõ nét, cùng với tốc độ hối hả hơn. Nghị định 08 giãn hoãn quy định về trái phiếu. Dự thảo sửa đổi Thông tư 16, nhằm khơi thông quy định vốn tín dụng chảy sang gỡ cho trái phiếu doanh nghiệp.

Và đây là kiến nghị bỏ quy định phải kiểm toán báo cáo sử dụng vốn trái phiếu. Điều này nói về chuyện “giảm quan tâm đến mục đích sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp”, điều trước đây rất quan trọng.

Lịch sử thị trường đã cho thấy việc nới lỏng quy định quá nhanh, quá dễ sẽ luôn để lại hệ quả lâu dài, cả tích cực và tiêu cực. Tích cực thì có thể xử lý thanh khoản trước mắt. Tiêu cực là nguy cơ nợ xấu và rủi ro đạo đức.

Quý 4/2022, tiêu điểm là tỷ giá và lãi suất khi sức ép từ bên ngoài rất lớn. NHNN buộc phải tăng lãi suất điều hành để hạ nhiệt tỷ giá. Lập tức việc làm giảm, thu nhập dân cư kém, lãi phải trả của dân lướt sóng BĐS tăng vọt.

Bây giờ thì cả tỷ giá lẫn lãi suất đã giảm sức ảnh hưởng. Ai sống trong lòng doanh nghiệp sẽ hiểu được chuyện không có đơn hàng thì chẳng cần vay vốn, mà không vay thì lãi suất cao hay thấp cũng như nhau. Điều đó không có nghĩa là chính sách tiền tệ linh hoạt, đi ngược thế giới, giảm lãi suất thì không có tác dụng, mà ảnh hưởng đã yếu đi. Nền lãi suất cao đã được doanh nghiệp đưa vào kế hoạch cho năm tài chính 2023 và ứng phó với nó.

Vậy điều quan trọng không còn là giá (lãi suất) mà là lượng, tức phải có đơn hàng, có việc làm, tiền phải quay nhanh hơn trong khi đồng thời kiểm soát cung tiền tránh lạm phát.

Độ mở của nền kinh tế Việt Nam khá lớn, xuất siêu, nên nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu ảnh hưởng rất lớn đến đơn hàng của nhiều doanh nghiệp. Chi tiêu hiệu quả của Chính phủ lúc này sẽ đặc biệt quan trọng bên cạnh các giải pháp chính sách đang diễn ra trong quá trình nới lỏng quy định, nhưng vẫn phải cân đối với hệ quả tiêu cực.

Nói gì thì nói, cuối cùng có thực mới vực được đạo