Chúng ta đã quá già cho thị trường này?

Ngày thị trường chính thức vượt 1200 như hôm nay, tôi bỗng thấy dường như đa phần mọi người đều đã quên đi những phiên điều chỉnh vừa qua. Thị trường luôn là như vậy, có những lúc hưng phấn, thăng hoa, và cũng có những lúc chìm trong tuyệt vọng.

Nhìn danh mục của mình tôi lại nhớ đến một câu chuyện vui về thị trường giá lên trong quyển The Money Game (1967), tôi tin rằng câu chuyện này sẽ khiến nhiều nhà đầu tư thấy được hình bóng mình trong đó và và có những bước đi đúng đắn hơn trong tương lai.

Câu chuyện của 2 nhà đầu tư kì cựu

Câu chuyện xoay quanh cuộc đối thoại của Adam Smith và Great Winfield, 1 oker kì cựu ở Mỹ (ở Mỹ số oker thường chỉ có vài chục và đều là những người có uy tín, thâm niên trong nghề). Khi được hỏi về nguồn gốc sự thành công trong đầu tư, Great Winfield đã trả lời thẳng thắn rằng ông ta không thể kiếm tiền trong thị trường bong bóng đầu cơ này vì những kí ức xưa cũ về những lần thị trường downtrend luôn ám ảnh ông, ông nói với Adam Smith:

"Bạn và tôi đều biết rằng một ngày nào đó dàn nhạc sẽ ngừng chơi và gió sẽ thổi qua những tấm kính cửa sổ bị vỡ, chính những dự đoán này đã đóng băng chúng ta. Chúng ta đã quá già đối với thị trường này. Những người giỏi nhất trong loại thị trường này là những chàng trai trẻ chưa qua sinh nhật thứ hai mươi chín của mình." Vì vậy, anh ta đã thuê những chàng trai trẻ để quản lý tiền của mình.

Khi Adam Smith muốn hỏi một họ một vài câu hỏi về một số cổ phiếu đầu cơ (swing stock) mà anh ta sở hữu, Great Winfield liền cắt ngang:

"Hãy nhìn vào sự nghi ngờ trên khuôn mặt của ông già này... Bạn sẽ không thể kiếm tiền với những câu hỏi về thị trường, cổ phiếu, …như thế. Chúng cho thấy bạn đã già rồi, chúng cho thấy thế hệ của bạn. Cho tôi xem danh mục đầu tư, tôi sẽ cho bạn biết mình thuộc thế hệ nào. Thế hệ thực sự cũ kỹ, để râu xám, là những người có General Motors, AT&T, Texaco, International Paper và Dupont (những cổ phiếu lâu đời và sản xuất truyền thống như HPG, VIC, VNM, … ở Việt Nam), những cổ phiếu mà chưa ai từng nghe đến trong nhiều năm. Thế hệ hiện tại có IBM, Polaroid và Xerox (các cổ phiếu tăng rất mạnh như DGW, TCM, … ở Việt Nam), và họ có thể nghe nhạc rock and roll mà không tức giận. Hướng giải quyết của tôi với thị trường này hả? Đây là thị trường của thế hệ trẻ, sóng sau xô sóng trước, điều đó thật tuyệt diệu, giống như tôi có thêm những đứa con vậy, các chàng trai của tôi."

Đương nhiên, là một người đầy kinh nghiệm, Great Winfield hiểu rõ mọi việc, ông ấy nói tiếp: "Điểm mạnh của các chàng trai của tôi là họ còn quá trẻ để nhớ bất cứ điều gì xấu, và họ đang kiếm được nhiều tiền đến mức họ cảm thấy bất khả chiến bại."

Tuy nhiên, thị trường gấu (1973-1974) đã chôn vùi những chàng trai đó cùng cổ phiếu “khoa học” của họ và gần như xóa sổ tài khoản rất nhiều người trung lưu. Nhiều năm trôi qua, Great Winfield, Quỹ Manhattan, Gerry Tsai. . . đã đi về những thiên hà xa, rất xa.

Bài học về quản trị rủi ro trong danh mục

Khi nhà nhà đầu tư nóng nảy và cảm nhận thị trường của anh ta đang rất tốt, họ có thể dễ dàng phát sinh tính kiêu ngạo và cái tôi quá lớn, từ đó bỏ qua các nguyên tắc cơ bản về quản trị rủi ro của mình. Sau đó, khi bước vào thị trường giá xuống, do thiếu đi các sự chuẩn bị cần thiết, họ nhanh chóng bị trừng phạt, và các cổ phiếu đầu cơ đã từng đem lại vô cùng nhiều lợi nhuận bỗng quay lưng. Lúc này, do áp lực từ nhiều mặt, họ mất đi sự bình tĩnh để có những bước đi khôn ngoan và càng làm trầm trọng thêm sự tổn thất trong danh mục. Đây là một vòng lặp ở đa số nhà đầu tư, thậm chí cả những người được cho là nhiều kinh nghiệm hay thông minh nhất.

Do đó, để có thể đạt được kết quả tốt trong dài hạn, nhà đầu tư cần giữ cho mình một cái đầu lạnh và luôn tuân thủ kỉ luật của mình dù gặp những kết quả vượt quá mong đợi bản thân đi nữa. “Thị trường sẽ còn đây 30, 50 năm nữa, cơ hội vẫn luôn tồn tại, chẳng qua bạn còn ở đây để đón lấy hay không thôi”. Đương nhiên câu chuyện trên sẽ còn nhiều điều đáng nghĩ hơn thế, mỗi lần trải qua một chu kỳ thị trường, bạn sẽ càng hiểu hơn về nó.