Chứng khoán - giấc mộng đổi đời của giới trẻ Hàn Quốc

Kinh tế suy thoái, thất nghiệp tràn lan, giới trẻ Hàn Quốc đang coi chứng khoán là con đường nhanh nhất để đổi đời.

Trúng số hoặc chơi chứng khoán

Jenny Lee có một ước mơ, đó là sở hữu một căn hộ tại thủ đô Seoul, Hàn Quốc, nơi mà nhà được bán với giá bình quân khoảng 1 triệu USD/căn.

Lee năm nay 27 tuổi, đã thất nghiệp suốt một năm và tháng trước mới tìm được việc làm tại một bệnh viện, có lẽ là nơi duy nhất tuyển dụng nhân viên trong mùa đại dịch Covid-19. Cô hiện đang thuê phòng tại một ký túc xá ngoại ô Seoul.

Lee không có tấm bằng đại học danh giá, chìa khóa để có được một công việc đáng mơ ước tại các tập đoàn thống trị nền kinh tế Hàn Quốc như Samsung Electronics. Cô cũng đang sống tại một đất nước khó có thể rũ bỏ các quy tắc gia trưởng. Để có tiền mua nhà, Lee tìm đến một giải pháp, đó là "lướt sóng chứng khoán".

Vì lẽ đó, Lee đặt cược vào các cổ phiếu công nghệ Mỹ và trở thành một phần trong làn sóng nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường chứng khoán trong thời kỳ đại dịch.

Mất việc hoặc buồn chán vì phải ở nhà suốt ngày trong thời gian giãn cách xã hội, nhiều người đã thử vận may trên các ứng dụng giao dịch chứng khoán dễ dùng và miễn phí môi giới, chẳng hạn như Robinhood.

Làn sóng đầu tư từ thế hệ trẻ

Lee là một trong hàng triệu nhà đầu tư cá nhân Hàn Quốc đóng góp 65% giá trị giao dịch cho chỉ số Kospi năm nay. Vào năm ngoái, tỷ lệ này chỉ ở mức 48%.

Korea Investment & Securities, một công ty môi giới chứng khoán tại Seoul, cho biết, phần lớn nhà đầu tư cá nhân nằm trong trong độ tuổi 20 và 30. Và rất nhiều người đi vay tiền để mua cổ phiếu. Giai đoạn tháng 12/2019 - 6/2020, Số nhà đầu tư vay tiền để đổ vào thị trường chứng khoán tăng 33%, theo Dịch vụ Giám sát Tài chính Hàn Quốc.

Tổng dư nợ cho vay ký quỹ của người Hàn Quốc trong độ tuổi 20 - 30. Nguồn: Dịch vụ Giám sát Tài chính Hàn Quốc.

Tuy nhiên, điều làm cho lớp nhà đầu tư này trở nên đặc biệt là họ kỳ vọng cổ phiếu tăng giá sẽ giúp mình thoát khỏi một nền kinh tế, nơi mà các cơ hội đổi đời khác đã nhạt nhoà ngay cả trước khi Covid-19 xuất hiện.

Mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của các tập đoàn tài phiệt, hay còn gọi là chaebol, vốn đã bị ảnh hưởng bởi khi quá trình toàn cầu hóa chậm lại trước đại dịch. Giờ đây, khó có thể tìm được việc làm và việc vay thế chấp thậm chí còn khó hơn nữa.

Nhiều chaebol, như SK Group, ngừng tuyển dụng. Tỷ lệ thanh niên thất nghiệp (độ tuổi từ 15 đến 29 tuổi) trong quý II/2020 là 10,1%, cao hơn nhiều so với tỷ lệ thất nghiệp tổng là 4,4%. Con số này có thể thấp hơn tỷ lệ gần 20% người trẻ thất nghiệp mà Mỹ đang phải đối mặt, song ở Hàn Quốc, việc sa thải nhân viên khó khăn hơn ở Mỹ.

Mặt khác, theo Cục Thống kê Hàn Quốc, một nửa trong số 682.000 người từ bỏ tìm việc trong tháng 8 là ở độ tuổi 20 và 30. Lý do một phần là họ đã hết hy vọng vào những đồng lương.

Như Lee hiện tại đang học để thi công chức. Tỷ lệ chọi lên tới 40:1, nhưng mức lương nhận được chỉ khoảng 1.500 USD/tháng. Nếu vào được một chaebol, lương khởi điểm của cô cũng chỉ có thể rơi vào khoảng 34.000 USD/năm. Với những mức lương này, việc mua nhà trở nên thật xa vời.

Jeon Kyung-Dae, Giám đốc khối đầu tư chứng khoán tại Macquarie Investment Management Korea, cho rằng, yếu tố biến động xã hội ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán nhiều hơn là kinh tế. Lãi suất thấp càng khiến vấn đề thêm tồi tệ do tiền gửi tiết kiệm bị mất giá.

“Thế hệ trẻ Hàn Quốc đang rất khó khăn khi phải đối mặt với thị trường việc làm đóng băng. Trong tình cảnh này, chứng khoán trở thành cơ hội có một không hai để đổi đời”, Giáo sư Lee Han Koo tại Đại học Suwon cho biết.

Nuôi mộng chơi chứng khoán mua nhà

Trước đây, do lo ngại “bong bóng” nhà đất, Chính phủ Hàn Quốc đã can thiệp vào thị trường bất động sản để hạn chế đầu cơ.

Chính phủ, cảnh giác với bong bóng nhà đất, đã cân nhắc để hạ nhiệt đầu cơ, ví dụ, giới hạn mức cho vay đối với những căn nhà dưới 900 triệu won (773.900 USD) là 40% giá trị.

Giá nhà ở Hàn Quốc đã tăng không ngừng kể từ năm 2014 và những ngôi nhà ngày càng trở nên “không thể mua nổi”. Giá trung bình của căn hộ ở Seoul, nơi một nửa người Hàn Quốc sinh sống và là nơi đặt trụ sở của hầu hết các công ty, là 918,1 triệu won (792.800 USD).

Trong khi, thu nhập bình quân đầu người của Hàn Quốc hiện tại là 32.047 USD/năm. Tỷ lệ nợ hộ gia đình trên thu nhập sau thuế tại Hàn Quốc hiện là 180% - cao nhất trong các nước thuộc OECD.

Các hộ gia đình Hàn Quốc có tỷ lệ đầu tư bất động sản lớn nhất trong số các thị trường lớn. Nguồn: Goldman Sachs.

Park Sung-woo, 28 tuổi, làm việc tại một công ty cung cấp dịch vụ tái chế tại Seoul, cho biết: “Tôi gần như không thể mua nhà nếu không có sự giúp đỡ của bố mẹ. Vậy nên, tôi hy vọng chứng khoán mang lại cho mình đủ lãi để có thể sở hữu một ngôi nhà”.

Trong quá khứ, các nhà đầu tư cá nhân Hàn Quốc hẳn là không còn xa lạ gì với việc đầu cơ. Họ tham gia từng tham gia bong bóng dot-com và chứng kiến thị trường sụp đổ vào cuối thập niên 90; đổ xô đầu tư vào những “mảnh giấy” có cấu trúc kỳ lạ gắn liền với chứng khoán và ngoại tệ một thập kỷ trước; say mê Bitcoin vào năm 2017 hay mất tiền vào nhiều quỹ đầu tư thanh khoản kém năm ngoái. Nhưng lần này, số nhà đầu tư cá nhân đông đảo hơn hẳn.

“Tôi có vài người bạn đổ xô vào cổ phiếu công nghệ sinh học chỉ vì họ thích tên của hãng đó”, Jang Ho-yoon, một sinh viên kinh tế 26 tuổi, cho biết. Jang tiết lộ, cả 5 thành viên trong gia đình anh đều đang chơi chứng khoán.

Chỉ số Kospi trên sàn chứng khoán Hàn Quốc tăng 8% trong năm nay. Trong khi đó, chỉ số công nghệ Kosdaq tăng tới 28% và lọt top tốt nhất thế giới. Nếu lịch sử lặp lại, đến thời điểm nào đó, các cơ quan quản lý Hàn Quốc sẽ phải can thiệp nhằm kiềm chế đầu cơ. Song hiện tại, người Hàn Quốc vẫn coi chơi chứng khoán là con đường nhanh nhất để mua nhà.

“Đã từng có một vài nấc thang giúp người Hàn Quốc leo lên để nâng cấp địa vị xã hội của mình. Đó học hành chăm chỉ, tốt nghiệp một trường đại học danh giá, kiếm một công việc tử tế tại một chaebol, và cuối cùng, mua một ngôi nhà ở Seoul. Hiện tại, ngay cả khi bạn có bằng cấp xịn và một công việc tốt thì cũng không thể mua được nhà nữa”, Dong-Hyun Ahn, Giáo sư kinh tế tại Đại học Quốc gia Seoul, nói.