MỚI

Thiệp 24HMoney v2.0

#KT vĩ mô

24HMONEY đã kiểm duyệt

Chống gian lận xuất xứ hàng hóa - Bài 2: Thiết lập cơ chế tránh rủi ro

Thời gian gần đây, Việt Nam liên tục xuất hiện tình trạng bị lạm dụng xuất xứ "Made in Vietnam" để hưởng lợi “miễn phí” từ các FTA hoặc lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại.

Việc xác định được những thị trường và mặt hàng có rủi ro cao từ tình trạng này sẽ giúp các ngành chức năng đưa ra những biện pháp xử lý chính xác và hiệu quả.

Xung quanh vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh đã có cuộc trao đổi với phóng viên TTXVN về hành lang pháp lý để tránh những tác động trực tiếp đến sản phẩm, giảm uy tín cũng như tính cạnh tranh của hàng hóa sản xuất tại Việt Nam.

Mặt khác, các Bộ, ngành phải ngăn chặn các hành vi gian lận xuất xứ để hưởng ưu đãi bất hợp pháp hoặc lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài, giúp phát triển bền vững hoạt động xuất khẩu. Đặc biệt, Đề án đặt ra yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích của Việt Nam trong thương mại quốc tế; trong đó có quyền và lợi ích của các doanh nghiệp chân chính Việt Nam.

Theo tôi, gian lận xuất xứ thường chỉ xảy ra khi lợi ích bất chính mà nó đem lại đủ lớn. Chẳng hạn như gian lận xuất xứ chênh lệch thuế nhập khẩu giữa hàng có xuất xứ Việt Nam và hàng có xuất xứ nước khác là rất lớn hoặc mức chênh lệch thuế tuy nhỏ, nhưng dung lượng thị trường nhập khẩu rất lớn nên lợi ích bất chính đủ lớn để xuất hiện động cơ gian lận.

Nhận thức được điều này sẽ giúp chúng ta xác định được những thị trường và mặt hàng có rủi ro cao. Từ đó, đưa ra những biện pháp xử lý chính xác và hiệu quả, không bị rơi vào tình trạng "rối như canh hẹ", nhìn đâu cũng thấy "lẩn tránh" dẫn đến phí sức mà hiệu quả không được bao nhiêu.

Trong tháng 9, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 680 triệu USD. Ảnh: TTXVN

Chính vì vậy, không nên chỉ nhìn vào xuất khẩu tăng trưởng đột biến rồi quy kết ngay là có "gian lận" mà hãy để kết luận đó cho các cơ quan chức năng.

Dự thảo Thông tư đã được đăng tải để lấy ý kiến người dân và doanh nghiệp. Nếu được ban hành, đây sẽ là công cụ giúp phân định như thế nào là hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam.

Tuy nhiên, các quy định này chỉ áp dụng cho hàng xuất khẩu, giúp hàng hóa của Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế khi đi vào các thị trường nước ngoài hoặc phục vụ các mục tiêu khác của quản lý ngoại thương.

Với hàng hóa sản xuất và sau đó lưu thông trong nước, việc ghi nước xuất xứ được thực hiện theo Nghị định số 43/2017 của Chính phủ về nhãn hàng hóa. Đây là lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ, không phải của Bộ Công Thương

Dù vậy, trước một số bất cập phát sinh từ nguyên tắc tự xác định và tự chịu trách nhiệm về ghi nước xuất xứ trên nhãn hàng hóa, Bộ Công Thương đã chủ động đề xuất với Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ nghiên cứu, xây dựng một văn bản quy phạm pháp luật về việc như thế nào thì một sản phẩm, hàng hóa được coi là "sản phẩm của Việt Nam" hay "sản xuất tại Việt Nam".

Trong quá trình trao đổi cũng có ý kiến cho rằng, đây không phải là việc của Bộ Công Thương mà là việc của nhiều Bộ, ngành. Chẳng hạn như nên giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định như thế nào là nông sản Việt Nam. Tương tự, nên giao các Bộ Thông tin Truyền thông và Khoa học Công nghệ quy định thế nào là sản phẩm công nghệ Việt Nam, Bộ Xây dựng quy định thế nào là vật liệu xây dựng Việt Nam...

Sau khi trao đổi, làm rõ, trên cơ sở ý kiến thống nhất của một số Bộ, ngành có liên quan, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý giao Bộ Công Thương chủ trì xây dựng văn bản này. Vì vậy, Bộ Công Thương ngay lập tức triển khai chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan thành lập Tổ công tác liên ngành về phòng chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ cùng kế hoạch triển khai chi tiết.

Đáng lưu ý, mới đây Bộ Công Thương đã xây dựng Danh sách hàng hóa cảnh báo sớm theo Đề án 824 gồm: 13 mặt hàng xuất khẩu sang 3 thị trường Hoa Kỳ, EU và Canada để gửi các Bộ, ngành liên quan và các địa phương nhằm triển khai các nhiệm vụ cụ thể mà Thủ tướng Chính phủ đã đề ra trong Đề án.

Hơn nữa, việc ngăn chặn, xử lý các hành vi gian lận xuất xứ đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của nhiều Bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Tài chính và cộng đồng doanh nghiệp.

Do đó, nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ Công Thương đang triển khai là thiết lập cơ chế phối hợp; trong đó, phân định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của các Bộ, ngành, đơn vị liên quan để đảm bảo triển khai đồng bộ, kịp thời và hiệu quả Đề án. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội doanh nghiệp triển khai các hoạt động kiểm tra, giám sát đối với các nhóm hàng có rủi ro cao.

Ngoài ra, trao đổi với các cơ quan hữu quan của Hoa Kỳ, EU… về các chương trình hợp tác, chia sẻ thông tin cũng như đề xuất các biện pháp, cơ chế nhằm phát hiện, ngăn chặn hiệu quả các hành vi gian lận xuất xứ.