"Chipdollar" có thể trở thành một công cụ mới cho quyền bá chủ của đồng USD

Trang Diễn đàn Quốc tế vừa đăng bài viết của nhà nghiên cứu Vương Phổ Bân - Phó Bí thư Đảng ủy Trường Kinh tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc và là nhà nghiên cứu của Học viện Chiến lược và Phát triển Quốc gia, cho biết trong những năm 1970, Mỹ đã đạt được một thỏa thuận với Saudi Arabia, nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới vào thời điểm đó, để xác định đồng USD là đơn vị tiền tệ định giá dầu mỏ.

Thỏa thuận này đã được các thành viên Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) khác đồng ý. Kể từ đó, đồng USD được liên kết chặt chẽ với dầu mỏ, các nền kinh tế thực hiện các giao dịch dầu mỏ trên thị trường quốc tế phải có USD, và đồng USD đương nhiên trở thành đồng tiền dự trữ ngoại hối toàn cầu. "Petrodollar" (đồng đôla dầu mỏ) đã trở thành một trụ cột hàng hóa quan trọng hỗ trợ sự lưu thông toàn cầu và quyền bá chủ của đồng USD.

Ngày 9/8 vừa qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký "Đạo luật chip và khoa học". Theo đạo luật, ngành công nghiệp chip sẽ nhận được tổng cộng 52,7 tỷ USD trợ cấp từ năm 2022 đến năm 2026, cung cấp các khoản trợ cấp khổng lồ và ưu đãi thuế cho ngành công nghiệp chip của Mỹ, thực hiện các chính sách hỗ trợ công nghiệp khác biệt. Đạo luật khuyến khích thu hút các công ty sản xuất chip toàn cầu đổ bộ vào Mỹ và hình thành các cụm công nghiệp, Mỹ thông qua “liên minh chip” nhằm liên kết chuỗi sản xuất chip toàn cầu và triệt tiêu bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào.

Đồng thời, Bộ Thương mại Mỹ gần đây đã thông báo rằng họ sẽ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với bốn công nghệ, bao gồm các công cụ phần mềm thiết kế vi mạch (EDA), ba công cụ đầu tiên liên quan đến ngành sản xuất chip, nhằm cản trở sự phát triển chip cao cấp ở các nước khác. Đánh giá về thị trường EDA toàn cầu hiện nay, Mỹ về cơ bản đã đạt được thế độc quyền về phần mềm thiết kế EDA, với Synopsys, Cadence và Siemens chiếm khoảng 70% thị phần toàn cầu.

Chip được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực khác nhau như quân sự, điện thoại thông minh, PC, thiết bị gia dụng, xe hơi..., có ảnh hưởng quan trọng đối với sự nâng cấp kết cấu công nghiệp và xác định vị trí của một quốc gia trong chuỗi sản xuất toàn cầu, cũng như có ảnh hưởng quan trọng đối với đời sống kinh tế xã hội của một quốc gia. "Cuộc chiến chip" phần lớn đại diện cho "cuộc chiến công nghệ".

Mỹ đã thu hút Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) thành lập một "liên minh bốn bên chip" (Chip 4), cùng với "Hiệp định Wassenaar", Mỹ đang cố gắng chi phối sự phát triển của chuỗi công nghiệp chip toàn cầu. Chip, đặc biệt là cao cấp, được định giá bằng USD, và "Chipdollar" (đồng đô la chip) có thể sẽ trở thành một công cụ mới để duy trì quyền bá chủ của đồng USD.

Sau nhiều thập kỷ phát triển của "Petrodollar", với sự diễn biến sâu sắc của xu hướng đa phân cực của nền kinh tế thế giới và sự phát triển của mô hình địa chính trị, "Petrodollar" đã được nới lỏng đáng kể. Một số nước sản xuất dầu mỏ như Iran đã từ bỏ một phần giá quy đổi bằng USD, Nga cũng phải áp dụng biện pháp thanh toán khác ngoài đồng USD sau khi bị các nước phương Tây cấm vận, đây được coi là sự sụp đổ một phần của "Petrodollar". Trong bối cảnh đó, Mỹ đã đẩy nhanh việc bố trí và triển khai “đồng đô la công nghệ cao” trên toàn cầu, và "Chipdollar" là một biểu hiện tập trung.

"Petrodollar" và "Chipdollar" đều là biểu hiện của quyền bá chủ của Mỹ trong mối quan hệ tiền - hàng cốt lõi toàn cầu, và "Chipdollar" có thể sẽ kế tiếp "Petrodollar" trở thành một trụ cột hàng hóa quan trọng hỗ trợ quyền bá chủ của đồng USD. Dầu mỏ là đại diện của năng lượng cơ bản, và chip là đại diện của công nghệ cao. Ở một mức độ nhất định, sự bá chủ của đồng USD có thể phản ánh mô hình của các trụ cột hàng hóa kép là "Petrodollar" và "Chipdollar".

"Petrodollars" đã mang lại thâm hụt thương mại lớn cho Mỹ trong một thời gian dài. Từ những năm 1980, Mỹ đã phát triển mạnh mẽ công nghệ dầu đá phiến, sau nhiều thập kỷ phát triển, cuộc cách mạng dầu đá phiến đã dẫn đến sự hình thành của OPEC do Saudi Arabia đại diện.

Năm 2019, Mỹ đã vượt qua Saudi Arabia và Nga để trở thành nhà sản xuất dầu khí lớn nhất thế giới, làm thay đổi sâu sắc mô hình thị trường dầu mỏ toàn cầu, và thâm hụt thương mại dầu khổng lồ ở Mỹ đã được giải quyết. Và nay, "Chipdollar" là một nhà cung cấp quan trọng của công nghệ chip, các công nghệ bán dẫn sẽ mang lại thặng dư thương mại cho Mỹ.

Sự cạnh tranh toàn cầu về công nghệ cao được thể hiện đằng sau "Chipdollar", chip rất quan trọng đối với sự nâng cấp và phát triển của cơ cấu kinh tế và vị trí của một quốc gia trong chuỗi công nghiệp toàn cầu. Chip là một mắt xích quan trọng trong việc hình thành cơ cấu kinh tế cạnh tranh toàn cầu. Chip thể hiện sự đổi mới công nghệ và là nguồn động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng.

Về lâu dài, vai trò của "Petrodollars" trong việc duy trì quyền bá chủ của đồng USD sẽ dần suy yếu. Khi sự phụ thuộc của con người vào năng lượng hóa dầu giảm dần, xu hướng phát triển năng lượng mới trên toàn cầu xác định rằng vị thế "Petrodollars" sẽ tự nhiên giảm dần, và điều đó cũng xác định rằng ảnh hưởng của các nền kinh tế quá phụ thuộc vào xuất khẩu dầu sẽ giảm dần trong tương lai. “Đồng đô la công nghệ” cao được đại diện bởi "Chipdollar" sẽ dần dần bắt đầu thay thế một phần sự suy giảm của "Petrodollars" và trở thành một trụ cột hàng hóa mới quan trọng hỗ trợ quyền bá chủ của đồng USD.

Dầu và chip đều là nguồn cung cấp hàng hóa, một loại được cung cấp bởi nguồn tài nguyên, và loại còn lại được cung cấp bởi sự đổi mới công nghệ. Do tính “duy nhất” hay độc quyền về cung ứng, đồng tiền nào được sử dụng để định giá thì đồng tiền đó đương nhiên trở thành tiền tệ quốc tế. Về mặt lịch sử, việc sử dụng mệnh giá USD cho dầu mỏ là sự từ bỏ quyền định giá tiền tệ của Saudi Arabia và các nước cung cấp dầu khác để đổi lấy những lợi ích mà họ cần, đó là biểu hiện của quyền bá chủ của Mỹ.

Việc chuyển đổi từ "Petrodollar" sang "Petrodollar" + "Chip Dollar" là kết quả của quá trình diễn biến của cục diện kinh tế chính trị quốc tế trong bối cảnh nền kinh tế thế giới có nhiều phân cực, là sự điều chỉnh chiến lược của Mỹ trong việc duy trì sự bá chủ của đồng USD. "Chipdollar" có thể trở thành một công cụ mới cho quyền bá chủ của đồng USD. Quyền bá chủ của đồng USD có thể phản ánh các trụ cột hàng hóa kép là "Petrodollar" và "Chipdollar". Việc cải cách hệ thống tiền tệ quốc tế vì thế còn một chặng đường dài phía trước./.