Chính sách của Tổng thống Trump đang khiến cho Trung Quốc và Iran liên minh chặt chẽ hơn?

Bắc Kinh không hài lòng với việc Washington rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, thỏa thuận này từng được coi như kết quả của sự điều phối của Trung Quốc với Iran.

Chính quyền Tổng thống Trump đã bỏ đi chính sách thời Tổng thống Obama, đó là thân thiết với cả Trung Quốc và Iran, dưới thời Tổng thống Trump, ông Trump chọn chính sách gây áp lực và đối đầu. Chính sách này đã khiến cho Bắc Kinh và Tehran trở nên gần nhau hơn, vì vậy mối quan hệ của họ trở thành mục tiêu trong chiến tranh thương mại của Nhà Trắng.

Trong năm qua, Mỹ đã thắt chặt chính sách trừng phạt chống lại Iran và điều này nhiều khả năng sẽ vẫn tiếp diễn nếu Tổng thống Trump chuyển từ những đe dọa quân sự sang cuộc chiến tranh kinh tế toàn diện. Khi mà Trung Quốc có không ít hoạt động kinh doanh với Iran, tồn tại rủi ro không nhỏ về khả năng sẽ có sự đối đầu giữa hai cường quốc quân sự và kinh tế lớn nhất thế giới.

Nghiên cứu viên tại viện nghiên cứu Trung Quốc – Mỹ, ông Peng Nian, khẳng định Bắc Kinh không hài lòng với việc Washington rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, thỏa thuận này từng được coi như kết quả của sự điều phối của Trung Quốc với Iran. Căng thẳng giữa Mỹ và Iran trong tương lai không hề tốt cho Trung Quốc.

Ông Peng chỉ ra: “Quyền lợi của Trung Quốc tại khu vực Trung Đông, ví như việc áp dụng sáng kiến Vành đai & Con đường tại Trung Đông cũng như sự hợp tác về năng lượng giữa Trung Quốc và Iran sẽ chịu tác động nghiêm trọng do tình hình an ninh đi xuống”.

Rủi ro Mỹ chiến tranh với Iran dường như đã giảm đi, thế nhưng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc và việc ngăn chặn xuất khẩu dầu của Iran tiếp tục tác động xấu đến nước lớn vùng Trung Đông này.

Phát biểu tại Thụy Sỹ vào ngày 2/6/2019, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã mềm mỏng hơn trong quan điểm khi nói về Tehran: “Chúng tôi đang chuẩn bị bước vào một cuộc đối thoại mà không hề có điều kiện tiên quyết nào. Chúng tôi sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán với họ.

Chính sách từ phía Mỹ đã tạo ra hiệu ứng trái chiều lên quan hệ Trung Quốc – Iran, theo phân tích của giáo sư ngành quan hệ quốc tế tại đại học Shahid Beheshti, ông Mohsen Shariatinia: “Một mặt, áp lực từ phía Mỹ đã hạn chế quan hệ kinh tế giữa hai nước. Mặt khác, áp lực từ phía Mỹ cũng tạo ra nhiều động lực mới cho sự đồng lòng chống lại chủ nghĩa đơn phương của Mỹ”.

2 tuần trước khi Ngoại trưởng Mỹ nói về việc đàm phán, Ngoại trưởng Iran, ông Mohammad Javad Zarif, đã gặp với người đồng cấp Trung Quốc, ông Vương Nghị, tại Bắc Kinh. Ngoại trưởng Trung Quốc đã ra tuyên bố sau khi khẳng định ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran – cái mà Washington đã đơn phương rút ra vào tháng 5/2018.