Chặn tin tức ở Australia, Facebook “chĩa mũi giáo” vào Đế chế Murdoch?

Trước đó, để phản đối luật thanh toán tin tức của Australia, Facebook đã phong tỏa giới truyền thông nước này khiến mối quan hệ giữa hai bên có chiều hướng xấu đi. 

Theo một số giám đốc điều hành Facebook, “màn kịch lớn” này thực sự liên quan đến ông trùm truyền thông, tỷ phú Rupert Murdoch, bởi vì cốt lõi của toàn bộ sự việc là cuộc đàm phán giữa Facebook và News Corp.

Giờ đây, cả hai bên xung đột đều tự “hạ hỏa”. Australia đã thông qua luật, nhưng nhượng bộ một số điều khoản cụ thể, cho phép Facebook tự do hơn trong việc thương lượng với các nhà xuất bản bao gồm News Corporation của ông trùm Murdoch. Người dùng Facebook ở Australia cũng có thể xem lại tin tức trên News Feed.

Nhưng đây mới chỉ là bề ngoài, còn những vấn đề rộng lớn hơn vẫn chưa được giải quyết. Trên thực tế, sự cố này đã làm “tấm gương” cho các quốc gia và tổ chức tin tức, cho phép họ đánh giá lại mối quan hệ của mình với Facebook và Google, cũng như với những gã khổng lồ công nghệ khác.

Đối với Facebook, sự nhượng bộ của Australia đã khôi phục khả năng thương lượng của họ trong các cuộc đàm phán với News Corp. Tập đoàn chiếm 2/3 thị trường tin tức tại quốc gia này. Các cuộc đàm phán giữa hai bên có thể đã được khởi động từ tháng 12/2017, khi Murdoch cùng Giám đốc điều hành của News Corp Robert Thomson tiếp đón Mark Zuckerberg và Sheryl Sandberg tại trụ sở chính ở New York.

Hai năm sau, Facebook trở thành gã khổng lồ công nghệ đầu tiên đạt được thỏa thuận với News Corporation, xuất bản nội dung của tập đoàn trong tab Tin tức bằng cách trả một khoản phí lớn. Thomson cũng ca ngợi Zuckerberg vì mở ra “kỷ nguyên Damascus kỹ thuật số” tại cuộc họp báo.

Nhưng mối quan hệ ngọt ngào này không kéo dài lâu. Trong vòng chưa đầy 18 tháng, mặc dù News Corp và Facebook đạt được thỏa thuận tại Mỹ, nhưng họ đã thực hiện một chiến dịch quản lý toàn diện ở Australia, cái nôi của Đế chế Murdoch. Khi Facebook đang đàm phán để mở rộng dịch vụ tin tức của mình ra nước ngoài, giá chào bán của News Corp tại Anh cũng cao hơn nhiều so với các nhà xuất bản khác.

Đối mặt với bất lợi khi phải trả hàng trăm triệu USD ở Australia trong vòng 3 năm, gã khổng lồ truyền thông xã hội không còn lựa chọn nào khác ngoài việc làm rõ lập trường. Một giám đốc điều hành khác của Facebook so sánh hành động của Australia với hành động "ăn cướp" và ông tin rằng Facebook hoàn toàn không thể chấp nhận luật.

Nick Clegg, Phó chủ tịch phụ trách các vấn đề toàn cầu của Facebook, đã viết trên blog: “Facebook có thể bị buộc phải trả những khoản phí không giới hạn cho các tập đoàn truyền thông đa quốc gia”. Một giám đốc điều hành của News Corp kiên quyết phủ nhận rằng có những yếu tố bất hợp lý, đồng thời chỉ ra rằng trước khi Facebook ngừng phát hành tin tức tại Australia, hai bên đạt được phác thảo giao dịch tổng thể và các cuộc đàm phán đã bắt đầu lại.

Trước những áp lực tương tự, Google quyết định đạt được thỏa thuận với News Corporation, không chỉ cho Australia, mà còn cho thị trường toàn cầu, với hy vọng sẽ tránh được những bất lợi về sau. Trong khi đó, News Corp công khai tuyên bố giá trị của tin tức Australia đối với Google và Facebook cao tới 1 tỷ đô la Úc (tương đương 772 triệu USD) mỗi năm.

Người phát ngôn của News Corp cho biết: “Mark Zuckerberg và Robert Thomson đã duy trì mối quan hệ đơm hoa kết trái trong nhiều năm, và mối quan hệ này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay”. Nhưng sự việc lần này tạo ra một “cuộc biểu tình” cho các nhà xuất bản và có thể làm tăng giá chào bán tin tức ở nhiều khu vực khác.

Lord Rothermere, Chủ tịch điều hành của Daily Mail và General Trust, từng công khai chất vấn Google và News Corporation có thể đã thành lập một “liên minh ma quỷ”. Ông tin rằng “trừ khi họ công bố các điều khoản, nó có thể dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh”. Facebook cho biết sẽ tăng chi tiêu và hứa trả cho các nhà xuất bản 1 tỷ USD trong 3 năm tới, số tiền này bằng với số tiền đã đầu tư khi cam kết sẽ giúp California giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở. Doanh thu của Facebook vào năm 2020 ước đạt 85 tỷ USD .

Nhưng tình thế tiến thoái lưỡng nan cốt lõi của Facebook vẫn không thay đổi. Công ty khẳng định giá trị trực tiếp của tin tức đối với hoạt động kinh doanh là không đáng kể, chỉ chiếm 4%. Mặc dù đối tượng tin tức là một trong những nhóm phụ khi quảng cáo, rất khó để định lượng mức độ mà tin tức thúc đẩy tương tác trên nền tảng Facebook.

Cho đến nay, thông lệ phổ biến của các gã khổng lồ công nghệ là cung cấp tiền cho các nhà xuất bản tin tức dưới hình thức công khai nhằm nâng cao danh tiếng của họ và tránh các mối đe dọa lớn hơn về quy định. Song từ dự án video được triển khai cách đây vài năm cho đến việc giảm lượng tin tức trên News Feed vào năm 2018, hầu hết sự tương tác của Facebook với ngành công nghiệp tin tức đều khiến các nhà xuất bản thất vọng.

Emily Bell, giáo sư báo chí tại Đại học Columbia, cho biết: “Mỗi công cụ họ tung ra gần như là một thảm họa kinh tế, và họ đã nhiều lần thất hứa”. Bản thân Zuckerberg cũng không chắc liệu ông có sẵn sàng ủng hộ báo chí như một dịch vụ công hay không. “Nói chung, ông ấy đã và đang thay đổi suy nghĩ của mình”, một người quen của CEO Facebook tiết lộ, ông nói thêm rằng công ty đã tranh cãi về trách nhiệm xã hội.

Đồng thời, do Facebook sắp ra mắt chức năng nhãn tin tức ở Pháp, Đức và các nước châu Âu khác, họ cũng đạt được một số tiến bộ trong việc quảng bá quốc tế. Tuy nhiên, khi các chính trị gia ở Canada, Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu kêu gọi truyền thông địa phương trao quyền lớn hơn trong các cuộc đàm phán với những gã khổng lồ công nghệ, đó có thể là một bất lợi cho Facebook.

Vào thứ Năm, Bộ trưởng Văn hóa Anh Oliver Dowden đã bày tỏ lo ngại về hoạt động của Facebook ở Australia, nói rằng mạng xã hội này đang đặt “điểm mấu chốt lên trên lợi ích công cộng” và cảnh báo rằng trong tương lai nên tránh những biện pháp cực đoan như vậy.