CEX vs. DEX: Ưu - nhược điểm, xu hướng nào cho các nhà giao dịch web 3?

Sự thay đổi pháp lý, vừa thắt chặt vừa mở cửa cho các sàn giao dịch Blockchain hiện nay giữa các quốc gia lớn gần đây (tiêu biểu như Trung Quốc hay Mỹ, Nga...) đang cho thấy những biến động tích cực với tiền điện tử.

Mới đây, Trung Quốc đã thông báo thị trường cho hơn 500.000 chuyên gia Blockchain, đồng thời mở các “chợ giao dịch tài sản kỹ thuật số”; Việc thay đổi của đất nước tỷ dân này hứa hẹn là thời cơ để các sàn giao dịch crypto bùng nổ trong tương lai gần.

Chính sách pháp lý của các quốc gia luôn là chủ đề nóng hổi được các nhà phát triển blockchain và tiền điện tử đặc biệt quan tâm. Vấn đề này cũng tạo nên sự khác biệt cũng những ưu - nhược điểm rõ rệt giữa mô hình sàn giao dịch tập trung (CEX) và sàn phi tập trung (DEX). Vậy mô hình sàn giao dịch nào sẽ là xu thế của tương lai?

Sàn CEX với những cái tên tiêu biểu: Binance, OKX, Coinbase, Bybit, BitMex, Deribit...

- Tốc độ giao dịch nhanh hơn, chi phí rẻ hơn.

- Sử dụng mô hình Sổ lệnh giới hạn trung tâm (CLOB).

- Số lượng người dùng đông đảo, do nhiều điểm tương đồng với các sàn tài chính truyền thống.

- Người dùng cần nạp tiền lên sàn, và chịu sự giám sát quản lý cao từ phía sàn cũng như các nhà quản lý. Điều này đồng nghĩa với việc người dùng phải chấp nhận để sàn làm bên thứ ba trung gian kiểm soát hoạt động và nắm giữ tài sản của họ trong quá trình giao dịch.

- Muốn giao dịch được, người dùng phải sử dụng ví điện tử do sàn tạo, tài sản của họ lệ thuộc vào sự tồn tại và các chính sách của sàn. Một ví dụ tiêu biểu là khi sàn FTX sập, rất nhiều người dùng không thể lấy lại tài sản họ đang có trên sàn.

Những hạn chế kể trên cũng đi kèm với các rủi ro tương ứng như:

- Sàn mất tính thanh khoản, không cho rút tiền.

- Sàn có thể bị hack, bị xâm nhập.

- Sàn làm chủ cuộc chơi - người dùng phải phụ thuộc vào sàn, có thể dẫn đến rủi ro hủy niêm yết, bỏ thanh khoản, sàn scam người dùng…

Sàn DEX với những cái tên tiêu biểu: Uniswap, PancakeSwap, Maker, DBOE…

- Người dùng sử dụng ví DeFi có sẵn để kết nối với sàn (như ví Metamask, TrustWallet, Coin98 Wallet), bởi vậy có toàn quyền quản lý ví và tài sản của mình.

- Người dùng trên các sàn DEX được ưu tiên ẩn danh, không cần khai báo KYC (xác minh danh tính).

- Hạn chế được nhiều rủi ro từ phía sàn, tuy nhiên người dùng cần bảo vệ mình trước các lỗi chủ quan.

- Tốc độ giao dịch có thể chậm hơn so với các sàn CEX

- Phí gas mỗi lần đặt lệnh và hủy lệnh đều cần cao hơn.

- Các chain cũ đang có những rào hạn chế về phí và tốc độ cho các giao dịch, đòi hỏi nhu cầu nhanh hơn, bể thanh khoản tốt và nhiều hơn.

- Quy trình nạp / rút tiền có phần phức tạp hơn, dễ gặp rủi ro phát sinh từ cá nhân như gặp phải scam từ các users khác trong quá trình sử dụng (nạp tiền lên ví, phải học cách dùng ví import token, swap token…).

Có thể thấy ở thời điểm hiện tại, CEX vẫn đang dẫn đầu do tính quen thuộc và dễ dùng của đại đa số người dùng, cho người dùng cảm giác yên tâm khi được KYC và thực hiện giao dịch với tốc độ nhanh và mức phí rẻ hơn sàn DEX.

Tuy nhiên, các sàn DEX được đánh giá cao hơn về khả năng bảo mật và đúng với đặc thù Web3 hơn khi cho người dùng được toàn quyền với thông tin và tài sản của mình. Đồng thời nhu cầu chuyển dịch và phát triển từ Web2 lên Web3 cũng kéo theo những thay đổi về thói quen sử dụng của người dùng trong thời gian tới, nhất là sau những sụp đổ gần đây như FTX, khiến DEX ngày càng thu hút lượng lớn người dùng chuyển đổi từ CEX sang.

Với việc gia mắt các chuỗi layer 2, và layer 3 sắp tới việc tăng tốc giao dịch, mức phí giao dịch cũng ngày càng rẻ đi, các sàn DEX có nhiều lợi thế hơn về bảo mật và quản trị rủi ro tài sản cho người dùng, có lẽ sẽ dần thắng thế hơn.

Việc quản lý các sàn giao dịch tập trung theo kiểu truyền thống sẽ như một bước đệm cho việc chuyển dịch qua các sàn giao dịch phi tập trung?!

DEX sẽ là nơi những nhà đầu tư sẽ muốn kết nối và take profit theo một phương thức hoàn toàn khác, yên tâm và làm chủ hơn.

Câu chuyện có lẽ sẽ ngã ngũ trong khoảng 2-3 năm tới, khi công nghệ tốc độ, fee và chính sách đi vào ổn định hơn. Trong thời điểm này, việc sử dụng song hành tài sản giao dịch và cất giữ giữa cả CEX và DEX có vẻ là giải pháp hợp lý và cân bằng nhất.

Nguồn: Tổng hợp

Thanh Thúy.