Cầu viện quá khứ

Tổng thống Mỹ Joe Biden, hai cựu tổng thống Barack Obama và Donald Trump vừa có cuộc đụng độ hy hữu trước thềm bầu cử quốc hội tuần tới. Ngày 5/11, họ đến Pennsylvania, bang chiến địa quyết định ai làm chủ Thượng viện. Hiện diện của họ cho thấy quá khứ luôn được tận dụng do ít bị cử tri chê trách dù chính cử tri khắt khe ở khía cạnh khác.

Có lẽ không chỉ ở Mỹ, các nhà lãnh đạo đã qua thường được cho là hoàn hảo hơn nhà lãnh đạo hiện tại. Dư luận Mỹ xếp Obama trên cơ so với Biden, khiến các diễn thuyết của phe Dân chủ đều mời “quá khứ” thay vì “hiện tại”. Tương tự, bất chấp bị truy tố lắm tội, Trump luôn đắt hàng mỗi khi phe Cộng hòa đăng đàn. Ông Obama suốt tám năm quản trị Nhà Trắng cũng không uy tín bằng cựu tổng thống Bill Clinton tại các vận động bầu cử quốc hội tương tự.

Điều ấy phần nào lý giải vì sao lần này cả Obama và Trump cùng tái xuất. Ở đâu Trump hiện diện ở đó gần như có Obama. Khi ứng viên Cộng hòa ở bang Georgia được Trump đỡ đầu nhằm giành Thượng viện, ông Obama đã đến để tăng phiếu cho ứng viên Dân chủ. Tình hình tương tự tại các bang Arizona và Nevada, v.v...

Đỉnh điểm kịch tính có lẽ là đối đầu tại Pennsylvania đông dân thứ năm của Mỹ. Tại bang này, cặp đôi Biden-Obama tổ chức diễn thuyết cổ súy phó thống đốc John Fetterman và tổng chưởng lý Josh Shapiro. Ông Trump cũng xông tới cổ võ Mehmet Oz và thượng nghị sỹ Doug Mastriano. Cuộc tỷ thí hội tụ cả ba thì – quá khứ, hiện tại, tương lai - nếu biết Biden và Trump đều muốn tái đấu.

Lịch sử chính trị Mỹ cũng chứng minh quá khứ hào nhoáng mấy rất khó xoay chuyển tiến trình tránh tập trung quyền lực vào một đảng. Quy luật nghiệt ngã ấy thể hiện nổi bật tại cuộc đua vào quốc hội năm nay, bầu toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện và 34/100 ghế Thượng viện. Đảng Dân chủ trấn giữ Nhà Trắng nhận tin xấu dồn dập trước thềm sự kiện ngày 8/11: tỷ lệ thất nghiệp tăng từ 3,5% tháng 9 lên 3,7% tháng 10, trong khi ngày 4/11 phe Cộng hòa công bố báo cáo 1.050 trang kể xấu FBI, cơ quan an ninh khám xét nhà của Trump hồi tháng 8.

Bộ ba xuất hiện ở Pennsylvania, về thực chất, báo hiệu cạnh tranh khốc liệt Biden-Trump. Lần đầu tiên kể từ 1932, một cựu tổng thống thích tái xuất đến mức ông sẽ khẳng định khát vọng nếu Cộng hòa thắng tại lưỡng viện. Nhưng thất bại của Dân chủ gần như đồng nghĩa sẽ hẹp cửa cho Trump. Bên cạnh quy luật cân bằng quyền lực luôn ứng nghiệm, quá khứ cho thấy những ai nuôi mầm bất mãn như ông hầu như ít có cơ hội.