Câu chuyện vĩ mô tăng giải ngân để làm gì?

Thấy nhiều người đề xuất tăng cường giải ngân tôi lại nhớ chuyện lát vỉa hè Hà Nội. Còn nhớ cứ đến cuối năm là người ta lại cậy vỉa hè cũ lên (dù vẫn còn tốt) lót gạch mới để giải ngân. Khoan chưa bàn giải ngân như vậy đúng hay sai, hiệu quả hay không hiệu quả, có làm được ở qui mô lớn hay không, câu hỏi đặt ra là về mặt vĩ mô tăng giải ngân để làm gì?

Các chuyên gia bảo giải ngân để tăng tổng cầu, nhưng cụ thể tổng cầu là cái gì? Giải ngân có tăng được tổng cầu hay không? Theo định nghĩa tổng cầu là C+I+G+NX, giải ngân làm tăng G trực tiếp, tăng C+I gián tiếp với một độ trễ nhất định, ít ảnh hưởng đến NX nếu không nói là làm nó giảm đi. Muốn NX tăng thì phải đi xúc tiến thương mại, và phải "khấn" cho kinh tế thế giới tăng trưởng nhanh.

Giải ngân ở mục G chủ yếu là đầu tư công. Ở thời buổi ai cũng sợ bị tống vào lò thì dự án có trễ cũng không đáng lo bằng làm sai qui trình. Mà ngay cả đầu tư công có tăng thì ảnh hưởng vào C+I cũng không lớn. Yếu tố có tác động lớn nhất vào C (tiêu dùng tư nhân) là thu nhập thực (real income). Muốn cái này tăng thì phải tăng lương cho công chức/nhân viên trong khu vực công và/hoặc giảm thuế thu nhập, tăng trợ cấp xã hội cho khu vực tư.

Muốn tăng I (đầu tư trong khu vực tư nhân) tăng thì phải giảm lãi suất (chính xác hơn là giảm cost of capital). Ở VN I còn bao gồm cả FDI (khá lớn) nên cứ phải tiếp tục mời chào các nhà đầu tư nước ngoài, đừng sợ doanh nghiệp FDI lấn át doanh nghiệp nội địa. [Cứ mời thêm nhiều Jensen Huang nữa đến, ngay cả họ chỉ nói mồm chứ chưa ký deal gì, điều đó vẫn tốt cho FDI nói chung]. Nhưng yếu tố quan trọng nhất cho cả doanh nghiệp Việt lẫn FDI để họ đẩy mạnh đầu tư là cải cách thủ tục hành chính và chống tham nhũng/nhũng nhiễu từ các cơ quan quản lý/cấp phép.

Nền kinh tế VN đang có nhiều khó khăn, nói thẳng ra là có nguy cơ (thậm chí đã) rơi vào suy thoái. Những chính sách giúp tăng tổng cầu là đúng, nhưng đừng đơn giản hóa thành giải ngân sẽ tăng tổng cầu. Nếu phải đề xuất một chính sách cụ thể ở thời điểm này tôi sẽ nói: Helicopter money.