Cao tốc đường bộ Bắc-Nam: Lo vỡ kế hoạch giải phóng mặt bằng

Các dự án phải có mặt bằng sạch trong tháng 6/2020 để triển khai đồng loạt các gói thầu cao tốc Bắc-Nam trên cả nước trong tháng 8/2020...

Ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ Giao thông – Vận tải (GTVT) khẳng định yêu cầu của Chính phủ, các dự án phải có mặt bằng sạch trong tháng 6/2020 để triển khai đồng loạt các gói thầu cao tốc Bắc - Nam trên cả nước trong tháng 8/2020 tại buổi làm việc trực tuyến diễn ra mới đây với 13 địa phương có dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông đi qua.

Thực tế, trách nhiệm của Bộ GTVT và các địa phương trong giai đoạn tới rất nặng nề do chủ yếu là đất ở, nơi tái định cư và hạ tầng kỹ thuật. Nếu không vào cuộc quyết liệt, không có giải pháp hiệu quả sẽ rất khó hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) trong tháng 6/2020 mặc dù khối lượng GPMB các dự án Bắc – Nam phía Đông chỉ còn khoảng 30%.

Báo cáo của ông Nguyễn Duy Lâm, Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông cho thấy, 11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam dài 654 km, đi qua 13 tỉnh với diện tích đất cần thu hồi khoảng 4.835 ha, khoảng 3.690 hộ dân phải tái định cư, di dời công trình hạ tầng kỹ thuật, tổng kinh phí phục vụ GPMB khoảng 12.401 tỷ đồng.

Hiện nay, các địa phương đã bàn giao mặt bằng được khoảng 457,42 km (đạt 70%). Trong số 114 khu tái định cư phải xây dựng, hiện các địa phương đã phê duyệt xong 36 khu, đang triển khai xây dựng 35 khu. Còn lại 78 khu tái định cư đang được các địa phương tiến hành công tác khảo sát, thiết kế, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế.

Về các công trình hạ tầng kỹ thuật nằm trong phạm vi GPMB, 11 dự án cao tốc Bắc - Nam phải di dời 1.245 vị trí hạ tầng đường điện, hơn 25 km đường ống nước các loại và hơn 46 km cáp viễn thông.

Còn với công tác giải ngân, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông cũng cho hay, năm 2019, có 10/11 dự án đã cấp 5.185,58 tỷ đồng, các địa phương đã giải ngân 4.748,08 tỷ (đạt 91,6%) cho công tác GPMB. Năm 2020, 10/11 dự án đã cấp 5.103,537 tỷ đồng, hiện các địa phương mới chỉ giải ngân 255,50 tỷ (đạt 5%).

Cũng theo Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông thì, tiến độ giải ngân 3 tháng đầu năm 2020 đối với các dự án cao tốc Bắc - Nam chậm do phụ thuộc nhiều vào tiến độ GPMB của các địa phương, chỉ giải ngân xây lắp được cho 3 dự án đầu tư công.

Theo kế hoạch, các địa phương sẽ cơ bản bàn giao phần đất nông nghiệp trong năm 2019, hoàn thành GPMB vào quý II/2020.

Minh chứng, đối với công tác GPMB, do khối lượng còn lại liên quan đến đất ở, tái định cư và di dời công trình hạ tầng kỹ thuật cần có thời gian để thẩm định, phê duyệt phương án đền bù, công khai phương án đền bù, phê duyệt thiết kế, đấu thầu khu tái định cư, di dời hạ tầng, phần còn lại của đất nông nghiệp hiện còn vướng mắc do chưa xác định được nguồn gốc đất, chủ sở hữu,...

Ngoài ra, do có sự điều chỉnh về khung giá đất năm 2019 và năm 2020 nên cần phải phê duyệt điều chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo khung giá đất mới gây mất thời gian.

Mặt khác, khối lượng di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật lớn, tuy nhiên tiến độ triển khai công tác lập phương án, di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật nằm trong phạm vi GPMB của các chủ quản lý sử dụng công trình còn chậm nên không đáp ứng tiến độ bàn giao mặt bằng. Theo kế hoạch, các địa phương sẽ cơ bản bàn giao phần đất nông nghiệp trong năm 2019, hoàn thành GPMB vào quý II/2020.

Mặc dù vậy, thực tế hầu hết các địa phương chưa hoàn thành công tác bồi thường đất nông nghiệp; bồi thường đất ở đang ở giai đoạn lập phương án, chưa phê duyệt. Một số địa phương chưa thi công xây dựng khu tái định cư, như Nam Định, Ninh Bình, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang.

Đặc biệt, khối lượng di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật rất lớn, hiện mới đang ở bước khảo sát, lập phương án đền bù, di dời.