Cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn nguy cơ vỡ phương án tài chính

Sau hơn 2 năm khai thác, doanh thu dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn mới đạt 1.200 tỷ đồng, bằng 31% so với phương án tài chính.

Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn có tổng mức đầu tư hơn 12.180 tỷ đồng gồm 2 hợp phần: Nâng cấp quốc lộ 1 dài 110 km và xây dựng mới cao tốc dài 64 km, thu phí từ tháng 2/2020. Toàn bộ vốn do nhà đầu tư tự huy động.

Đến nay, doanh thu của dự án mới đạt 1.200 tỷ đồng, tương ứng 31% so với phương án tài chính ban đầu và đạt 63% phương án đã điều chỉnh.

Theo ông Nguyễn Quang Vĩnh, Tổng giám đốc Công ty BOT Bắc Giang - Lạng Sơn, dự án bị sụt giảm doanh thu do phải giảm một trạm thu phí trên quốc lộ 1 theo đề nghị của tỉnh Lạng Sơn. Doanh nghiệp dự án đã miễn giảm phí cho hơn 4.200 phương tiện của người dân địa phương khiến giảm khoảng 84 tỷ đồng mỗi năm. Cùng với đó là dịch bệnh Covid khiến phương tiện đi lại giảm mạnh.

Ngoài ra, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn mới được xây dựng đến huyện Chi Lăng (Lạng Sơn), chưa được nối thông đến cửa khẩu Hữu Nghị theo kế hoạch trước đó, khiến số phương tiện tăng thấp hơn dự báo.

Ông Vinh cho biết, khi bỏ một trạm thu phí trên quốc lộ 1, tỉnh Lạng Sơn đã cam kết hỗ trợ dự án khoảng 2.000 tỷ đồng. Song đến nay nhà đầu tư chưa nhận được vốn này, thiệt thòi hơn so với các đoạn cao tốc Bắc Nam khác có trên 50% vốn nhà nước tham gia. Doanh nghiệp đã kiến nghị Nhà nước hỗ trợ vốn để bù đắp doanh thu thiếu hụt và ngân hàng điều chỉnh giảm lãi suất cho vay.

Trước những vướng mắc trên, tỉnh Lạng Sơn đã điều chỉnh phương án tài chính, nhưng lại khiến kéo dài thời gian thu phí, dư nợ ngân hàng ngày càng lớn. Ngân hàng đã tạm dừng giải ngân vốn vay tín dụng. Hiện doanh nghiệp còn nợ các nhà thầu khoảng 500 tỷ đồng, theo ông Vinh.

Tham gia chương trình giám sát của Quốc hội về các dự án hạ tầng giao thông, ngày 29/11, đại biểu Lê Thanh Vân, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, đã kiểm tra và ghi nhận khó khăn của dự án Bắc Giang - Lạng Sơn. Ông cho biết sẽ đề nghị cơ quan có thẩm quyền tuân thủ cam kết hỗ trợ cho dự án và tiếp tục đầu tư đoạn cao tốc Chi Lăng - Lạng Sơn.

"Các bên tham gia hợp đồng đều bình đẳng với nhau, đều phải tuân thủ cam kết. Việc giải quyết các tồn tại của dự án này là trách nhiệm của Nhà nước, cần có phương án bù đắp tài chính nếu thay đổi chính sách", ông Vân nói.

Cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn có tổng mức đầu tư gần 12.200 tỷ đồng, điểm đầu giao cắt với quốc lộ 1 tại xã Mai Sao (huyện Chi Lăng, Lạng Sơn), điểm cuối nối với quốc lộ 1 đoạn Hà Nội - Bắc Giang. Tuyến đường hoàn thành giúp ôtô từ Hà Nội đi Lạng Sơn chỉ mất 2,5 giờ, giảm so với 3,5 giờ nếu đi trên quốc lộ 1.

Hiện nay đoạn cuối đến Chi Lăng, kết nối với cửa khẩu Hữu Nghị dài 43 km chưa được đầu tư. Khi đi hết 64 km cao tốc, phương tiện phải ra quốc lộ 1 cũ đi thêm hơn 40 km nữa mới tới cửa khẩu.

Tháng trước, Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ (VARSI) đã kiến nghị Chính phủ dừng hợp đồng, bố trí ngân sách Nhà nước mua lại 9 dự án BOT đang vướng mắc, trong đó có dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn. Theo hợp đồng ký kết với các dự án hạ tầng, Nhà nước sẽ hỗ trợ, chia sẻ rủi ro khi dự án đạt doanh thu thấp. Song qua nhiều năm, vướng mắc của các dự án trên vẫn chưa được giải quyết.