Cảnh báo ‘bẫy kinh tế Covid-19’

 Các chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định, so với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam có chính sách phù hợp và có nền tảng rất tốt để có dư địa ứng phó với tác động của dịch Covid-19. Tuy nhiên, Việt Nam phải lưu ý để không bị mắc kẹt ở “bẫy kinh tế Covid-19”.

Rủi ro kẹt ở “bẫy kinh tế Covid-19”

Theo Báo cáo “Trạng thái bình thường mới ở Việt Nam sẽ ra sao? Tác động kinh tế của Covid-19” được WB công bố, kinh tế Việt Nam, dù chịu ảnh hưởng của Covid-19 trong nửa đầu năm 2020, vẫn giữ được viễn cảnh tích cực trước mắt và trong trung hạn. Trong trường hợp tình hình thế giới từng bước được cải thiện, các hoạt động kinh tế phục hồi vào nửa cuối năm 2020 khiến cho nền kinh tế sẽ đạt tăng trưởng khoảng 2,8% cho cả năm nay và 6,8% trong năm 2021. Nếu tình hình thế giới kém thuận lợi hơn, nền kinh tế sẽ tăng trưởng khoảng 1,5% trong năm 2020 và 4,5% trong năm 2021. “Việt Nam là một trong số ít quốc gia dự báo tăng trưởng dương trong năm 2020”, WB nhận định.

Theo WB, thách thức lớn của Việt Nam là phải tìm ra những động lực tăng trưởng mới để củng cố quá trình hồi phục. Động lực tăng trưởng truyền thống của Việt Nam trong vài thập kỷ qua chủ yếu đến từ sức cầu từ nước ngoài và tiêu dùng trong nước. Tuy nhiên, hai động lực này khó có thể sớm quay lại như trước dịch bệnh, vì vẫn còn nhiều yếu tố bất định cả trong nước và bên ngoài. Covid-19 cũng làm gia tăng bất bình đẳng vì tác động đến doanh nghiệp và người dân theo nhiều mức độ khác nhau, chẳng hạn người lao động ở các ngành dịch vụ bị giảm thu nhập nhiều hơn so với nông dân.

Do những động lực tăng trưởng cũ khó hồi phục mạnh trong thời gian tới, ông Jacques Morisset, Chuyên gia kinh tế trưởng WB tại Việt Nam cảnh báo, rủi ro đối với Việt Nam là mắc “bẫy kinh tế Covid-19”, tức là kẹt lại ở mức tăng trưởng thấp trong thời gian dài.

Khu vực nhà nước cần là động lực tăng trưởng mới

"Để thích nghi với trạng thái bình thường mới, các nhà hoạch định chính sách cần tìm ra hướng đi mới để bù lại cho những động lực tăng trưởng truyền thống đang yếu đi, đồng thời quản lý được tình trạnh bất bình đẳng gia tăng", bà Stefanie Stallmeister, Quyền Giám đốc quốc gia của WB tại Việt Nam khuyến nghị.

Ông Jacques Morisset nêu ra ba biện pháp bổ trợ nhau mà Chính phủ cần sớm thực hiện nhằm tránh “bẫy kinh tế Covid-19”, quay lại quỹ đạo tăng trưởng cao và bao trùm trước đó.

Thứ nhất là thêm gói kích thích kinh tế vì Việt Nam có dư địa để chi tiêu nhiều hơn và tốt hơn mà không phải quốc gia nào cũng có. Khu vực nhà nước cần là động lực tăng trưởng mới trong vài năm tới, đẩy nhanh triển khai chương trình đầu tư công hiện hành nhằm tăng cầu trong nước. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả biện pháp này, cần đảm bảo nguồn lực được điều chuyển đến những dự án đem lại tác động tích cực lớn nhất cho cả nền kinh tế và việc làm, đồng thời giảm thiểu được tổn thất tài chính và kỹ thuật trong quá trình triển khai.

Thứ hai là cần hỗ trợ có mục tiêu, có chọn lọc đối với khu vực tư nhân, đặc biệt là những ngành nghề bị ảnh hưởng nặng nề nhất như du lịch, chế biến chế tạo phục vụ cho xuất khẩu, thông qua hỗ trợ tài chính kết hợp với các chính sách khuyến khích thông minh.

Thứ ba là cần cân nhắc và thận trọng từng bước mở cửa nền kinh tế một cách thông minh, cân đối với những quan ngại về an toàn, do nền kinh tế Việt Nam vẫn phụ thuộc vào khách du lịch và đầu tư nước ngoài.

Chuyên gia này khuyến nghị, Việt Nam cũng có thể tận dụng được một số xu hướng toàn cầu đang được đẩy nhanh bởi Covid-19. Chẳng hạn, trong hệ thống thương mại toàn cầu mới, Việt Nam có thể củng cố dấu ấn hiện nay của mình bằng cách gây dựng liên minh chiến lược với các quốc gia có tỷ lệ lây nhiễm Covid-19 thấp, đồng thời đẩy mạnh nỗ lực xúc tiến thu hút các doanh nghiệp đang có kế hoạch đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Bên cạnh đó, nhờ đi trước các nước trong việc xử lý khủng hoảng Covid-19, Việt Nam có được cơ hội đặc biệt để trở thành quốc gia đi đầu trong thế giới công nghệ số trong tương lai.

Về cơ hội đón làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) dịch chuyển, ông Jacques Morisset nhận định, Việt Nam có cơ hội từ việc đã làm tốt chính sách ứng phó với Covid-19, ngoài ra vị trí địa lý gần Trung Quốc nên sự chuyển dịch từ Trung Quốc sang Việt Nam cũng thuận lợi hơn so với nhiều quốc gia khác. Dù vậy, Việt Nam cần phải làm nhiều hơn nếu muốn thu hút nhà đầu tư.

“Vấn đề cần quan tâm nhiều hơn là làm sao để nhà đầu tư vào Việt Nam đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp FDI đang ở Việt Nam nhưng không dùng nguyên liệu đầu vào của Việt Nam, trong đó lý do lớn là không phù hợp nhu cầu và chưa đảm bảo chất lượng. Muốn doanh nghiệp FDI dùng đầu vào trong nước, trước hết Việt Nam cần chủ động hơn trong đào tạo lao động, nâng cao chất lượng sản xuất trong nước…”, ông Jacques Morisset gợi ý.