Căng thẳng Iran - Israel ở Trung Đông leo thang gây nguy cơ bất ổn kinh tế thế giới

Khi tin tức về việc Iran phóng tên lửa vào Israel lan truyền, cả thị trường tài chính và tâm lý toàn cầu đều bị chấn động. Giá dầu thô tăng mạnh trong phiên giao dịch sáng ngày 2/10 tại châu Á, phản ánh sự lo ngại về nguy cơ gián đoạn nguồn cung dầu từ khu vực giàu tài nguyên này.

Căng thẳng giữa Iran và Israel không mới, nhưng lần này mức độ nghiêm trọng đã đạt đến một tầm cao mới. Khoảng 180 tên lửa được phóng từ Iran vào lãnh thổ Israel, một hành động được coi là trả đũa cho chiến dịch của Israel chống lại lực lượng Hezbollah do Iran hậu thuẫn tại Lebanon. Mặc dù phần lớn tên lửa đã bị Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đánh chặn, nhưng một số đã trúng đích, gây ra những thiệt hại chưa được công bố chi tiết.

Phát ngôn viên quân đội Israel, Daniel Hagari, tuyên bố: "Cuộc tấn công này sẽ có hậu quả." Trong khi đó, Hoa Kỳ, đồng minh quan trọng của Israel, cũng lên tiếng cảnh báo Iran về hậu quả nghiêm trọng nếu tiếp tục các hành động gây hấn.

Thế giới kinh tế rung chuyển

Tin tức về cuộc tấn công nói trên đã ngay lập tức tác động đến thị trường dầu mỏ. Các nhà phân tích của ANZ Research nhận định rằng việc Iran tham gia trực tiếp vào chiến tranh sẽ làm tăng khả năng gián đoạn nguồn cung dầu. Giá dầu thô WTI kỳ hạn tháng gần nhất tăng 1,3%, lên 70,74 USD/thùng, trong khi giá dầu Brent kỳ hạn tháng gần nhất tăng 1,1%, đạt 74,40 USD/thùng.

Bà Helima Croft, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets, cho biết: "Đã có nhiều sự tự mãn về cuộc chiến này." Bà nhấn mạnh rằng các nhà giao dịch đã bỏ qua mối đe dọa về gián đoạn nguồn cung dầu từ những căng thẳng âm ỉ ở Trung Đông. Giờ đây, với tình hình leo thang, nguy cơ về một cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết.

Không chỉ giá dầu, các chỉ số chứng khoán toàn cầu cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực. Chỉ số MSCI giảm cùng với lợi suất trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ, khi các nhà đầu tư tìm kiếm những tài sản an toàn hơn. Đồng USD tăng giá, trong khi vàng - tài sản trú ẩn truyền thống - tăng hơn 1% trong phiên giao dịch.

Là một thành viên OPEC, Iran tham chiến sẽ tác động mạnh tới giá dầu thế giới (Ảnh: CFR)

Clay Seigle, một chiến lược gia độc lập về rủi ro chính trị, cảnh báo rằng một cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran có thể gây ra sự gián đoạn hơn một triệu thùng mỗi ngày. Iran hiện đang sản xuất dầu ở mức cao nhất trong 5 năm, với hơn 3 triệu thùng mỗi ngày. Nếu nguồn cung này bị gián đoạn, thị trường dầu mỏ toàn cầu sẽ đối mặt với một cú sốc lớn.

Bob McNally, Chủ tịch của Rapidan Energy, cho biết tác động đối với thị trường dầu sẽ phụ thuộc vào "quy mô và thiệt hại" do cuộc tấn công gây ra. Ông cảnh báo về một chu kỳ leo thang có thể gia tăng nhanh chóng, làm tăng phụ phí rủi ro địa chính trị.

Hệ lụy cho kinh tế thế giới

Giá dầu tăng không chỉ ảnh hưởng đến ngành năng lượng mà còn có tác động dây chuyền đến toàn bộ nền kinh tế thế giới. Chi phí năng lượng tăng sẽ làm gia tăng áp lực lạm phát, đặc biệt trong bối cảnh nhiều quốc gia đang nỗ lực phục hồi sau đại dịch COVID-19. Các ngành công nghiệp phụ thuộc vào dầu mỏ như vận tải, sản xuất và nông nghiệp sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề, dẫn đến giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng cao.

Ngoài ra, sự bất ổn tại Trung Đông có thể làm giảm lòng tin của nhà đầu tư, gây ra sự biến động trên thị trường tài chính. Các quốc gia nhập khẩu dầu lớn như Trung Quốc, Nhật Bản và các nước châu Âu sẽ phải đối mặt với những thách thức về cân bằng thương mại và ổn định kinh tế.

Chờ phản ứng của Israel

Thế giới hiện đang nín thở chờ đợi phản ứng từ Israel trước cuộc tấn công từ Iran. Việc Iran tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Israel đánh dấu một bước leo thang đáng kể trong căng thẳng khu vực, đặt ra câu hỏi về cách thức Israel sẽ đáp trả. Các chuyên gia quân sự dự đoán rằng Israel có thể thực hiện các biện pháp quân sự mạnh mẽ, bao gồm cả việc tấn công vào các cơ sở hạ tầng quân sự hoặc dầu mỏ của Iran.

Sự chờ đợi này không chỉ gây ra lo ngại về một cuộc xung đột quân sự lớn hơn trong khu vực, mà còn tạo ra sự bất ổn trên các thị trường tài chính toàn cầu. Mọi động thái từ phía Israel đều có thể dẫn đến sự gián đoạn nghiêm trọng về nguồn cung dầu mỏ, đẩy giá dầu lên cao hơn nữa và tác động tiêu cực đến kinh tế thế giới.

Ông Helima Croft, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa toàn cầu tại RBC Capital Markets, nhận định: "Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu Israel có thể nhắm vào các cơ sở hạt nhân hoặc cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran để đáp trả cuộc tấn công này hay không." Nếu điều này xảy ra, thị trường dầu mỏ toàn cầu sẽ đối mặt với một cú sốc cung cầu nghiêm trọng, làm gia tăng nguy cơ lạm phát và kìm hãm đà phục hồi kinh tế sau đại dịch.