Cẩn trọng với hàng đầu cơ

Khi dòng tiền trên thị trường quá khỏe, đặc tính đầu cơ xuất hiện là điều không tránh khỏi. Không ít cổ phiếu của doanh nghiệp có tình hình kinh doanh bết bát vẫn tăng giá mạnh liên tục.

Đua đánh sóng theo phím hàng trên mạng

Hiện tượng Gamestop rúng động thị trường chứng khoán Mỹ hồi đầu năm đã lắng xuống, nhưng nó cũng đánh dấu một hiện tượng mang tính toàn cầu đối với thị trường tài chính, làn sóng “phím hàng” qua Internet.

Sự liên kết của các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã giúp cổ phiếu của hãng bán lẻ trò chơi Gamestop - một doanh nghiệp thua lỗ trong thời gian dài và được dự báo không có lãi trước năm 2023 - tăng giá điên rồ, từ mức 18 USD/cổ phiếu hồi đầu năm lên mức đỉnh 347,51 USD/cổ phiếu vào ngày 26/1/2021. Đến phiên giao dịch ngày 28/1/2021, cổ phiếu của hãng bán lẻ trò chơi điện tử này giảm 44%, xuống còn 193,60 USD/cổ phiếu, nhưng vẫn đạt mức tăng 928% so với thời điểm đầu năm.

Với sự bùng nổ số lượng nhà đầu tư mới ở các thị trường, nhiều loại tài sản, không riêng gì cổ phiếu được giao dịch một cách ồ ạt bởi các “cộng đồng”. Cộng đồng đó có thể là một diễn đàn mạng, có thể là một trào lưu chế meme, hay đơn giản là các nhà đầu tư theo dõi một cá nhân nào đó.

Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, cách đây không lâu cũng từng có những cổ phiếu được giao dịch đột biến chỉ đơn giản vì nhà đầu tư đặt kỳ vọng khi theo dõi tài khoản Facebook cá nhân của một vị lãnh đạo doanh nghiệp. Để rồi sau khi lập đỉnh, những cổ phiếu này lao dốc không phanh, mất tới 60 - 70% giá trị.

Việc nhà đầu tư mua theo cổ phiếu mà những kênh Youtube, Facebook được nhiều người theo dõi khuyến nghị đã trở thành bình thường. Những biệt danh quen thuộc, dễ gọi, dễ nhớ và có phần vui vẻ khiến các quan điểm của những “nhà đầu tư huyền thoại”, “thầy”, “chuyên gia”... này được bàn tán và vô hình trung được lan truyền rộng rãi.

Trong thời đại bùng nổ của mạng xã hội, các nguồn kể trên là nguồn thông tin tham khảo quan trọng của nhà đầu tư. Không thể phủ nhận sự tâm huyết, sáng tạo và nỗ lực của nhiều người làm nội dung số, giúp chứng khoán dễ tiếp cận hơn, nhiều khi tiếp cận một cách vui vẻ hơn với nhà đầu tư mới.

Tuy nhiên, sự bùng nổ của các “chuyên gia chứng khoán trên mạng” cũng có những mặt trái của nó. Nhiều nguồn thông tin được xây dựng với nội dung lệch lạc hoặc vì mục đích định hướng đám đông cho những mục đích không tốt khiến hình thành những xu hướng đầu tư rủi ro trên thị trường.

Đến kỳ vọng kiểu F0

Dòng tiền mới đang chảy mạnh giúp VN-Index chạm ngưỡng 1.500 điểm. Dòng tiền mới luôn rất lạ, mang những tư duy mà chỉ khi đặt mình vào vị trí của nhà đầu tư F0 bạn mới có thể hiểu được.

Hồi giữa năm nay, sau mùa đại hội cổ đông, một trong những trào lưu nổi bật là nhiều nhà đầu tư săn lùng các cổ phiếu được chia cổ phiếu thưởng, trả cổ tức bằng cổ phiếu. Ở thời điểm đó, một trong những lý do giúp các cổ phiếu này hút tiền đến vậy là nhiều nhà đầu tư còn chưa biết đến việc… giá cổ phiếu được điều chỉnh khi doanh nghiệp tiến hành chia cổ tức, chia thưởng cổ phiếu. Nhưng điều đó lại là sự thật, rất nhiều nhà đầu tư mới đã nghĩ như vậy.

Cách đây không lâu, như đã đề cập ở trên, làn sóng đánh cổ phiếu bằng việc theo dõi một cá nhân hoặc đội nhóm nào đó nở rộ. Nhiều nhà đầu tư quên đi yếu tố nội tại của doanh nghiệp, chỉ cần cổ phiếu giá tăng là được.

Khi nhiều cổ phiếu tăng quá nóng theo những room phím hàng, tương đồng với sự kiện Gamestop, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã phải lên tiếng sẵn sàng vào cuộc thanh tra các trường hợp nghi vấn. Sau đó, hiện tượng phím hàng không diễn ra một cách quá tràn lan, nhưng vẫn còn rất nhiều trên mạng xã hội.

Những “trận đánh lớn”, “siêu cổ phiếu”, “thương vụ để đời”… vẫn thu hút rất nhiều nhà đầu tư, dù nền tảng của ít nhiều cổ phiếu trong những lời hô hào đó vẫn là một dấu hỏi lớn.

Những ngày giữa quý IV, khi thị trường chứng khoán chứng kiến ngưỡng lịch sử mới, lại xuất hiện một làn sóng lạ tiếp theo, đó là sóng các cổ phiếu dưới mệnh giá. Lý do đơn giản của làn sóng này là, “khi thị trường vượt đỉnh, mặt bằng giá cổ phiếu được đẩy lên cao, các cổ phiếu ở dưới mệnh giá càng rẻ”. Sự thật khi tiếp xúc với một lượng lớn khách hàng mới, suy nghĩ đó rất phổ biến.

Hiệu ứng tâm lý “neo vào thị giá” này không phải là lạ, khi nhà đầu tư mới thường bỏ qua các cổ phiếu có thị giá quá cao. Đối với cổ phiếu có thị giá thấp, nhiều nhà đầu tư cá nhân thích giao dịch hơn vì cảm giác giao dịch được với số lượng lớn hơn. Và khi so sánh các công ty trong ngành, khi không biết nhiều hoặc bỏ qua các chỉ số tài chính, cảm giác công ty có giá thấp hơn là rẻ hơn và hấp dẫn hơn.

Quan trọng là kiếm được gì trước khi tiệc tàn

Để nhìn lại cơn bão cổ phiếu dưới mệnh giá khủng khiếp như thế nào, hãy thử thống kê các cổ phiếu dưới mệnh giá khi bắt đầu quý IV/2021 có thanh khoản giao dịch tốt, trung bình lớn hơn 500.000 cổ phiếu/phiên. Có khoảng 60 - 70 cổ phiếu như vậy.

Cũng làm một phép lọc đơn giản tương tự, ở thời điểm hiện tại, chỉ còn khoảng 35 - 40 cổ phiếu, trong khi khối lượng tăng mạnh. Điều đó có nghĩa là có gần một nửa trong số đó đã tìm được đường vượt mệnh giá.

Cụ thể hơn, trong số các cổ phiếu dưới mệnh giá nêu trên, từ đầu quý IV đến nay, hầu như không có cổ phiếu nào có mức sinh lợi âm. Phổ biến các cổ phiếu này tăng từ 50 - 100%, cũng có không ít cổ phiếu… ăn bằng lần.

Trong một thị trường hưng phấn như hiện tại, đương nhiên các cổ phiếu dưới mệnh giá đều có những vấn đề của riêng mình. Có nhiều cái tên trong số đó từng "vang bóng một thời", nhưng trải qua những giai đoạn khó khăn giờ đây đang kiệt quệ về tài chính và hiệu quả kinh doanh rất bết bát. Trong mẫu thống kê, phần đông trong số này có kết quả kinh doanh lỗ và gần như không có cổ phiếu nào có ROE quá 10%.

May mắn của người viết là được tiếp xúc nhiều thành phần tham gia thị trường để nhìn thị trường ở nhiều góc cạnh khác nhau. Trong cơn bão tăng giá đó, một góc nhìn thú vị được thấy khi trao đổi với một vài cổ đông lớn và đương nhiên hiểu rất rõ về doanh nghiệp của mình.

Chính họ cũng không thể lý giải đà tăng của cổ phiếu vì thừa nhận doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn phía trước. Bất kỳ động thái bán ra nào cũng hầu như bị nhà đầu tư nhỏ lẻ cướp hàng.

Dòng tiền luôn đúng và khi tiền khỏe thì giá phải theo. Đó là nguyên tắc có lẽ không ai bàn cãi. Đầu cơ là một phần khi thị trường hưng phấn và không thể tránh khỏi.

Nhà đầu tư đang lùng sục các cổ phiếu dưới mệnh giá để kỳ vọng vượt mệnh, làn sóng đó đang chảy. Kết cục của trò chơi này thì như bao lâu nay ai cũng rõ, tiệc tàn thì mọi thứ trở về nơi bắt đầu. Nhưng từ giờ đến lúc đó, nhà đầu tư vẫn nhiệt tình tham gia.

Mối quan tâm lúc này là khi nào trò chơi kết thúc và cho đến lúc đó, kiếm được bao nhiêu tiền mà thôi.

Câu chuyện nằm sàn liên tục của cổ phiếu SJF hay TNI trong tuần qua lại bổ sung thêm ví dụ về rủi ro mà nhà đầu tư đua theo cổ phiếu đầu cơ. SJF - cổ phiếu trong diện bị cảnh báo vì lợi nhuận sau thuế năm 2020 là số âm và kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm bết bát - đã tăng giá hàng chục lần trong vòng 4 tháng qua.

Từ vùng giá 3.000 đồng/cổ phiếu, SJF đã đạt mức 24.100 đồng/cổ phiếu vào cuối tuần trước nữa. Tuy nhiên, sau giai đoạn tăng trần liên tục, tới thứ Sáu tuần qua, cổ phiếu này đã có 5 phiên giảm kịch sàn liên tiếp với dư bán sàn khối lượng lớn. Tương tự, TNI sau giai đoạn tăng trần liên tiếp đã có 3 phiên nằm sàn. Các nhà đầu tư thoát ra trước đó đã có mức sinh lời lớn, nhưng những ai trót mua vào ở vùng giá đỉnh thì cay đắng nhìn cổ phiếu rơi và không thể cắt lỗ vì trắng bên mua.