Cẩn trọng bẫy vay tiền tiêu tết

Những ngày cận tết, việc chi tiêu mua sắm đối với người Việt luôn được xem trọng. Nắm được tâm lý đó, hàng loạt ứng dụng vay tiền ra sức quảng cáo cho vay tiện ích, nhanh chóng, thậm chí lãi suất 0%...

Thế nhưng, chỉ cần mất cảnh giác là bị rơi ngay vào bẫy vay cắt cổ, đòi nợ khủng bố ngay.

Liên tục những ngày gần đây, chị H.Khanh (Q.3, TP.HCM) nhận được nhiều email giới thiệu các dịch vụ cho vay tiền với tên gọi “Giải pháp tài chính chi tiêu cho những ngày cận Tết Nguyên đán”. Chỉ trong một email nhận được đã có 9 dịch vụ cho vay tiền khác nhau được giới thiệu nhưng hầu hết đều nhấn mạnh rằng khách hàng sẽ “được giải ngân ngay sau 10 phút đăng ký, vô cùng nhanh chóng, vay online siêu tốc” hay thậm chí “khách hàng được miễn hoàn toàn 0% lãi suất, 0% phí cho khách hàng vay lần đầu”. Hoặc các dịch vụ cho vay tiền cũng quảng bá rầm rộ trong các nhóm chat qua Telegram, Zalo với số tiền cho vay từ 1 - 80 triệu đồng, khách chỉ cần CMND và sim điện thoại Viettel. Thậm chí, dịch vụ cho vay tiền theo sim số điện thoại như Viettel, MobiFone… cũng được triển khai rầm rộ trên các trang web như citycredit. Khi vay tiền bằng sim điện thoại, người vay sẽ chuyển nhượng sim cho bên cho vay. Sau khi khách hàng hoàn trả đầy đủ gốc và lãi thì sẽ nhận lại sim. Trong trường hợp vay theo sim, số sim điện thoại càng đẹp như số “tam hoa kép”, “tứ quý”, sim số đẹp 4G, 5G, sim VIP, lục quý thì số tiền vay càng lớn. Lãi suất cho vay được một số trang “quảng cáo” từ 1,5 - 5%/tháng. Không những vậy, một số ứng dụng (app) còn cho cả những người đủ 15 tuổi vay tiền từ 1 - 10 triệu đồng.

Mặc dù lãi suất cho vay của các dịch vụ nêu trên đều khá thấp nhưng thực tế lại cao ngất ngưởng. Thử tìm hiểu dịch vụ cho vay tại trang robocash.vn, đơn vị này nêu lãi suất cho vay là 18,3%/năm (tương ứng 1,52%/tháng). Tuy nhiên, trong ví dụ cụ thể thì nếu khách hàng vay 6 triệu đồng trong 3 tháng sẽ phải trả phí tư vấn 600.000 đồng, phí dịch vụ 1,36 triệu đồng và tiền lãi là 540.000 đồng. Tổng cộng đến cuối kỳ, khách hàng phải trả cả phí lẫn lãi là 2,5 triệu đồng (tổng số tiền phải trả bao gồm gốc là 8,5 triệu đồng). Như vậy, cả phí lẫn lãi khách hàng sẽ trả cho dịch vụ này gần 42% sau 3 tháng, tương đương khoảng 14%/tháng và gấp gần 10 lần so với lãi suất cho vay được chính dịch vụ này quảng cáo. Hay trang Oncredit.vn cũng quảng bá hạn mức cho vay từ 500.000 đồng - 15 triệu đồng với lãi suất từ 14,2 - 14,6%/năm. Đồng thời, dịch vụ này nêu khách hàng nếu vay đầu tiên 1 triệu đồng và trả toàn bộ sau 90 ngày thì sẽ miễn phí cả lãi và phí tư vấn. Nhưng đến khoản vay tiếp theo, khi khách hàng vay 1 triệu đồng thì lãi và phí tư vấn là 480.000 đồng/tháng, tương đương 48%/tháng. Tổng cộng sau 3 tháng, khách hàng phải trả tổng cộng 2,44 triệu đồng. Tương tự, trang Moneyveo ví dụ cho vay 1 triệu đồng trong thời gian 10 ngày thì khách hàng phải trả phí tư vấn và lãi suất là 280.000 đồng, tương đương 28%. Như vậy, nếu vay thời gian 1 tháng thì cả phí lẫn lãi sẽ phải lên đến 84%...

Cần mạnh tay xử lý

Những lời chào mời, lôi kéo từ các dịch vụ cho vay khiến người đang cần tiền gấp có cảm giác vay rất dễ dàng. Nhưng anh Định (Hà Nội) - người đã từng vay qua một app - cho hay từ vốn vay ban đầu 3 triệu đồng, sau đó anh cứ xoay app khác để trả cho app ban đầu và bị cuốn vào vòng xoáy này cùng số tiền vay lẫn lãi ngày càng gia tăng. Chỉ chưa được 1 năm, lãi mẹ đẻ lãi con đã lên hơn 500 triệu đồng khiến anh bị khủng hoảng nặng. “Từ chỗ được vay quá dễ dàng nên mình bị rơi vào vòng xoáy vay app lúc nào không hay. Nhờ gia đình giúp đỡ nên cũng trả xong số nợ nhưng mình tởn đến già, không bao giờ dám vay app nữa”, anh Định chia sẻ. Hầu hết những trang web, app cho vay hiện nay đều tự giới thiệu là công ty tư vấn tài chính và chỉ là bên trung gian, là đầu mối liên kết giữa người có nhu cầu vay tiền với các dịch vụ cho vay nhưng hiếm khi nêu rõ là đơn vị cho vay nào. Đó là chưa kể nhiều trang web cũng “nổ” nào là tập đoàn tài chính nước ngoài, có uy tín…

Hiện nay, thủ tục thành lập loại hình công ty tư vấn tài chính khá đơn giản, do Sở KH-ĐT cấp phép. Nhưng trong quá trình hoạt động thì hầu như không bị kiểm tra, giám sát hay các quy định xử lý về tội cho vay nặng lãi còn chung chung. Vì vậy, cần xem xét chỉnh sửa các quy định liên quan để mạnh tay xử lý hình sự, giảm bớt tình trạng cho vay tín dụng đen biến tướng này. TS Nguyễn Anh Phong, Trưởng khoa Ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật TP.HCM

TS Nguyễn Anh Phong, Trưởng khoa Ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật TP.HCM, bày tỏ sự phẫn nộ đối với các dịch vụ cho vay qua mạng, các app trên điện thoại di động. Ông cho hay có sinh viên chỉ vay 2 triệu đồng nhưng sau 2 năm cả lãi và gốc đã lên gần 200 triệu đồng. Bên cạnh đó, các phương thức đòi nợ của những dịch vụ này là “kinh khủng” như truy đuổi, quấy rối, lăng nhục bản thân người đi vay lẫn gia đình khiến một nữ sinh viên đã có ý định tự tử vì quá áp lực. Trong khi đó trên thực tế, những dịch vụ tương tự mọc lên như nấm, có thể thay tên đổi họ sau khi bị nhiều khách hàng tố cáo có dấu hiệu cho vay nặng lãi, lừa đảo… nhưng rất hiếm khi bị xử lý hình sự.

Theo luật sư Đặng Hoài Vũ, Trưởng văn phòng luật sư Đặng Hoài Vũ và đồng sự, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao cuối năm vừa qua đã chính thức ban hành Nghị quyết 01/2021 hướng dẫn “Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” theo quy định tại điều 201 bộ luật Hình sự. Đây là hướng dẫn đầu tiên kể từ năm 2017 đến nay để áp dụng thống nhất về hướng xử lý. Nghị quyết đã có những hướng dẫn cụ thể hơn về xử lý hình sự đối với thu lợi bất chính từ cho vay nặng lãi, có 3 trường hợp như thu lợi bất chính cho vay nặng lãi từ 30 triệu đồng trở lên; thu lợi bất chính dưới 30 triệu đồng nhưng bị xử phạt vi phạm hành chính; gom lại các trường hợp cho vay thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng trở lên. Nghị quyết hướng dẫn chi tiết từng trường hợp, trong đó có những trường hợp “lách” luật cho vay những khoản nhỏ như kiểu các app cho vay vài triệu đồng. Đồng thời, nghị quyết còn đưa ra trường hợp người cho vay lãi nặng thực hiện nhiều hành vi khác nhau liên quan đến việc đòi nợ (như dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, uy hiếp tinh thần, gây thương tích, gây tổn hại sức khỏe hoặc có hành vi khác để lấy tài sản...) thì tùy từng trường hợp còn bị xử lý hình sự về tội phạm tương ứng, nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Đây sẽ là cơ sở để các cơ quan chức năng xử lý mạnh tay hơn các cá nhân, tổ chức cho vay nặng lãi.