Cần thiết phải sửa đổi Thông tư 39

Trước nhu cầu phát triển của nền kinh tế, các quy định về hoạt động cho vay tại Thông tư 39 đã bộc lộ những vướng mắc, bất cập, cần được NHNN xem xét điều chỉnh phù hợp, trên cơ sở phản ánh của các TCTD.

Quy định cho vay chưa theo kịp với thực tế

Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (sau đây gọi tắt là TCTD) được ban hành từ năm 2016. Theo đánh giá của ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), sau hơn 4 năm thực hiện, các TCTD đã nghiêm túc triển khai đúng các quy định của NHNN, hoạt động cho vay của TCTD an toàn, minh bạch và hiệu quả hơn, đáp ứng yêu cầu vay vốn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng lớn của khách hàng. Tuy nhiên, trước nhu cầu phát triển của nền kinh tế, các quy định về hoạt động cho vay tại Thông tư 39 đã bộc lộ những vướng mắc, bất cập, cần được NHNN xem xét điều chỉnh phù hợp, trên cơ sở phản ánh của các TCTD.

Báo cáo chi tiết tại Tọa đàm trực tuyến “Thực tiễn thực hiện Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng” do VNBA tổ chức ngày 7/7, ông Nguyễn Thành Long - Chủ nhiệm CLB Pháp chế thuộc VNBA cho biết, hiện nay các TCTD đều đang từng bước số hóa các hoạt động ngân hàng. Đây cũng là định hướng phát triển phù hợp với xu thế của thị trường, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp hiện nay. Trong khi đó pháp luật hiện hành chưa có quy định hướng dẫn, điều chỉnh về hoạt động cho vay điện tử này dẫn đến sự không đồng nhất trong cách hiểu, áp dụng pháp luật.

Với hiện trạng này, ông Nguyễn Thành Long cho biết, ý kiến từ các TCTD hội viên đều đề nghị NHNN xem xét nghiên cứu, ban hành các hành lang pháp lý cụ thể về hoạt động cho vay có sử dụng các phương thức điện tử theo hướng: bổ sung quy định cho phép TCTD được chủ động quyết định áp dụng phương thức thẩm định, phê duyệt tín dụng một cách linh hoạt trên cơ sở bảo đảm được yếu tố độc lập và an toàn. Trong đó, cho phép TCTD được áp dụng cơ chế thẩm định, phê duyệt tín dụng qua phương thức điện tử, thẩm định và phê duyệt tự động bằng hệ thống phần mềm đối với các khoản cho vay giá trị nhỏ, sử dụng thông tin từ bên thứ 3 độc lập trên thị trường làm căn cứ cho vay...

Ngoài ra, các TCTD mong muốn NHNN hướng dẫn cụ thể quy định về chữ ký quy định tại Điều 32 Thông tư 39 “Quyết định cho vay có chữ ký của người có thẩm quyền” và Điều 96 Luật Các TCTD theo hướng chữ ký có thể là chữ ký trực tiếp hoặc chữ ký điện tử theo quy định của Luật Giao dịch điện tử.

Theo chia sẻ của nhóm công tác ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam, nhiều khách hàng, nhất là các doanh nghiệp cũng rất muốn sử dụng công nghệ này với ngân hàng cho nhiều loại giao dịch. Tuy nhiên, do chưa có khung pháp lý áp dụng chữ ký số trong các nghiệp vụ cho vay cũng như nghiệp tín dụng khác, nên ngân hàng hiện chưa vận dụng được cho khách hàng doanh nghiệp khi cho vay. Trước xu thế công nghệ hoá, số hoá ngày càng tăng trong các lĩnh vực đời sống nói chung, doanh nghiệp hiện nay, việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh trong đó có các giao dịch vay rất là cần thiết đáp ứng nhu cầu cả khách hàng và ngân hàng.

Một nội dung quan trọng được các ngân hàng thống nhất kiến nghị sửa đổi là hoạt động cho vay nhỏ lẻ và các khoản vay có tính chất an toàn. Hiện với các khoản vay có tính chất an toàn về tín dụng như các khoản vay bảo đảm 100% giấy tờ có giá và các khoản vay có tính chất tiêu dùng, phục vụ đời sống có giá trị nhỏ, Thông tư 39 vẫn yêu cầu các TCTD phải thực hiện đầy đủ công tác thẩm định, phê duyệt, giao kết hợp đồng, kiểm tra sau vay… như các khoản vay lớn. Việc này đang gây tốn kém về thời gian, chi phí cho các TCTD và không mang lại hiệu quả thực tế trong việc đảm bảo chất lượng tín dụng.

Để tạo điều kiện cho các khách hàng, đặc biệt là khách hàng cá nhân có cơ hội tiếp cận vốn an toàn từ ngân hàng, hạn chế các hoạt động cho vay nóng, nặng lãi ngoài thị trường, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh trật tự, các ngân hàng đề nghị, NHNN nghiên cứu bổ sung các quy định cho phép các TCTD có thể chủ động trong việc áp dụng các quy định về cho vay. Cụ thể quy định theo hướng đơn giản các thủ tục, trình tự về cho vay hồ sơ vay vốn; cách thức thẩm định, phê duyệt... trên cơ sở bảo đảm an toàn và tự chịu trách nhiệm về chất lượng tín dụng.

Điều chỉnh nhưng phải tuân thủ luật

Tổng hợp lại các ý kiến đóng góp, ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, có hai nội dung quan trọng cần sửa đổi tại Thông tư 39. Đó là đưa ra tiêu chí cho vay phù hợp với khách hàng cá nhân vay tiêu dùng, các khoản vay an toàn; đồng thời áp dụng các phương tiện điện tử vào hoạt động cho vay. Bên cạnh đó, cần rà soát lại các thông tư, các Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Bộ luật Dân sự, Luật Các TCTD để hạn chế thấp nhất sự chồng chéo, ban hành văn bản phù hợp nhất.

“VNBA mong muốn có sự phối hợp với cơ quan quản lý để ban hành cơ chế, chính sách phù hợp nhất với hoạt động cho vay và đảm bảo tuân thủ pháp luật, hài hòa lợi ích các TCTD và Nhà nước, đảm bảo an toàn hệ thống. Sau buổi tọa đàm, VNBA sẽ tổng hợp các ý kiến và có báo cáo gửi NHNN để có cơ sở xem xét, sửa đổi Thông tư 39 sao cho phù hợp, đi vào cuộc sống đạt hiệu quả”, ông Nguyễn Quốc Hùng bày tỏ và nhấn mạnh Thông tư 39 là xương sống cho tất cả hoạt động liên quan đến tín dụng, kinh doanh của ngân hàng, do đó việc sớm tháo gỡ vướng mắc cho các TCTD là rất cần thiết.

Ghi nhận những ý kiến này, ông Phạm Chí Quang - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN) đánh giá, một số kiến nghị của các TCTD sửa đổi quy định tại Thông tư 39 cũng xác đáng. Ông Quang cho biết, sẽ tiếp thu, tổng hợp lại ý kiến, từ đó tham mưu cho Ban lãnh đạo NHNN để sửa đổi Thông tư 39 theo hướng giúp hoạt động của các TCTD được đảm bảo an toàn, lành mạnh, đồng thời hỗ trợ các TCTD thuận lợi hơn trong quá trình giao dịch với khách hàng.

Tuy nhiên, ông Phạm Chí Quang cũng lưu ý, những vấn đề các TCTD đặt ra đều có tính logic, thực tiễn, hợp lý, song Luật Các TCTD quy định như thế nào thì phải tuân thủ nghiêm, không thể làm trái luật được. Do vậy, những nội hàm nào NHNN thấy có thể áp dụng được sẽ cố gắng tối đa sửa Thông tư 39 cho phù hợp, đáp ứng điều kiện giao dịch của các TCTD trong thời gian tới. Còn những vấn đề đã quy định trong Luật Các TCTD cần phải tuân thủ nghiêm.