Cần quy định rõ hơn về yêu cầu mở thủ tục phá sản

 Bộ Luật Dân sự năm 2015 và Luật Phá sản năm 2014 đều không đưa ra định nghĩa về chủ nợ và nợ. Tuy nhiên “nợ” được hiểu theo nghĩa hẹp thường chỉ bao gồm khoản tiền vay và lãi phát sinh từ khoản vay này.

Như vậy, có thể hiểu “nợ” trong phá sản doanh nghiệp là khoản tiền doanh nghiệp phải thanh toán hoặc tài sản có thể quy được ra thành tiền phát sinh trong hoạt động của doanh nghiệp (từ nghĩa vụ hợp đồng, từ nghĩa vụ khác) mà doanh nghiệp phải trả lại.

Theo quy định của Luật Phá sản năm 2014 thì chủ nợ không có bảo đảm (unsecured creditor), chủ nợ có bảo đảm một phần (secured creditor) có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi hết thời hạn ba tháng kể từ ngày khoản nợ đến hạn mà doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Cần lưu ý là doanh nghiệp “không thực hiện nghĩa vụ thanh toán” không phải doanh nghiệp “không có khả năng thanh toán”.

Luật Vỡ nợ của Anh năm 1986 (Insolvency Act 1986) định nghĩa một công ty được coi là không thể thanh toán các khoản nợ của mình nếu một chủ nợ của công ty (thông qua chuyển nhượng hoặc bằng cách khác) với số tiền vượt quá 750 bảng (khoảng 21 triệu đồng) mà khi đến hạn đã gửi văn bản đòi nợ đến văn phòng công ty (theo mẫu quy định) nhưng sau 3 tuần công ty không thanh toán hoặc có bảo đảm hợp lý cho chủ nợ. Khi ấy, chủ nợ có quyền làm đơn ra tòa yêu cầu thanh lý tài sản của công ty đó ⁽²⁾.

Luật này của Anh cũng cho phép cả chủ nợ tiềm tàng (contingent creditor) - tức khoản nợ có thể phát sinh từ các vụ kiện, và chủ nợ tương lai (prospective creditor) - tức khoản nợ đến hạn trong thời điểm thuộc về tương lai, được nộp đơn ra tòa yêu cầu.

Ở Úc, Luật Công ty năm 2001 (Corporation Act 2001) Mục 459E quy định chủ nợ (creditor) của một hoặc nhiều khoản nợ có giá trị tối thiểu (statutory minimum) là 2.000 đô la Úc (khoảng 31,5 triệu đồng) ⁽³⁾ đến hạn mà đã gửi văn bản yêu cầu công ty thanh toán nhưng sau 21 ngày công ty vẫn chưa thanh toán thì được làm văn bản gửi lên tòa yêu cầu thanh lý tài sản của công ty ⁽⁴⁾.

Luật Phá sản của Việt Nam, mặc dù quy định doanh nghiệp có thời hạn khá dài (ba tháng) kể từ ngày nợ đến hạn để thanh toán, nhưng lại không quy định cụ thể khoản nợ trị giá bao nhiêu thì chủ nợ được đệ đơn yêu cầu tòa phá sản doanh nghiệp. Do vậy, theo quy định hiện hành nếu doanh nghiệp chỉ nợ đối tác khách hàng một ít tiền thậm chí là 1 triệu đồng và không thanh toán đúng hạn sau ba tháng thì cũng được xem là mất khả năng thanh toán.

Bên cạnh đó, luật cũng không yêu cầu buộc chủ nợ phải gửi công văn đòi nợ đến doanh nghiệp. Và với mức lệ phí nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản chỉ 1.500.000 đồng⁽⁵⁾ được quy định hiện nay thì nhiều chủ nợ sẽ không mấy khó khăn trong việc thực hiện quyền nộp đơn ra tòa yêu cầu phá sản một doanh nghiệp.

Thiết nghĩ, Luật Phá sản nên bổ sung yêu cầu chủ nợ phải có công văn đòi nợ đã gửi đến công ty, trước khi nộp đơn ra tòa. Về phía doanh nghiệp, cần quan tâm quản trị tốt công nợ của mình nếu không muốn bị chủ nợ nộp đơn yêu cầu tòa tuyên bố phá sản.