Căn nhà cổ 200 năm tuổi ở Đà Nẵng

Nhà cổ Tích Thiện Đường (thôn Thái Lai, xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng) do ông Đỗ Hữu Minh (SN 1957) làm chủ, có lịch sử hình thành hơn 200 năm, hiện là ngôi nhà cổ độc nhất tại Đà Nẵng còn giữ được vẹn nguyên với lối kiến trúc đặc trưng nhà Việt cổ. Đây cũng là địa chỉ thu hút khá đông khách tham quan, thư giãn vào những ngày cuối tuần.

Để đến tham quan căn nhà cổ độc đáo, có tuổi đời hơn 200 năm này, chúng tôi phải chạy xe máy hơn 30km đường bộ theo hướng Tây Nam của TP.Đà Nẵng, dọc theo quốc lộ 14B cũ, đến khu vực ngã ba cầu Giăng (xã Hoà Nhơn, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng). Rồi tiếp tục từ đây, chúng tôi được người dân chỉ đường dẫn đi thêm 3km nữa để đến với thôn Thái Lai, xã Hòa Nhơn.

Ngoài việc di chuyển bằng đường bộ thì du khách cũng có thể di chuyển bằng tàu du lịch. Xuất phát từ bờ sông Hàn (trước Cổ viện Chàm - Đà Nẵng). Với chiều dài cuộc hành trình khoảng 20km, có lúc tàu chạy xuyên giữa những cánh đồng lúa chín vàng, những rặng tre xanh ngắt, những tán cây mù u, cây ngái, cây sung... sà xuống bờ sông, đi qua những làng cổ như Bồ Bản, Tuý Loan, những đình chùa miếu mạo, nằm ở ven sông.

Trước cổng dẫn vào căn nhà chính có 2 “cụ” cây, một là cây mai và một cây nhãn có tuổi đời hơn 120 năm tuổi. Dẫn chúng tôi tham quan căn nhà được xem là “độc nhất vô nhị” ở TP.Đà Nẵng, điều mà chúng tôi nhận thấy là căn nhà cổ, được thiết kế kiểu 3 gian 2 chái, lợp ngói âm dương hiện ra, đã phủ lên màu rêu phong.

Ông Minh cho hay, ngôi nhà cổ có tên gọi là Tích Thiện Đường. Đến nay, căn nhà đã có tuổi đời 200 năm. Đây là căn nhà được xây từ thời ông cố của ông Minh, là một nhà Nho, người gốc tại làng Thái Lai, nay là thôn Thái Lai, xã Hòa Nhơn.

Dẫn vào bên trong căn nhà, chỉ vào bức hoành phi viết bằng chữ Nho được treo tại giữa gian nhà, ông Minh cho biết, ba chữ Nho được dịch là Tích Thiện Đường.

“Bức hoành phi có ba chữ Tích Thiện Đường này được treo lên ngay từ khi xây căn nhà. Sở dĩ có tên như vậy bởi vì ông cố tôi muốn nhắn nhủ đến con cháu sống trong căn nhà này nên tu thân, tích đức, năng làm việc thiện. Hai bên có 2 câu đối: Thiên địa vô tư tích thiện tự nhiên phùng thiện, Thánh hiền hữu giáo tu thân khả dĩ lập thân, được dịch nghĩa là: Người nào làm việc thiện sẽ gặt hái được điều thiện. Con người muốn lập thân thì phải tu thân”.

Ông Đỗ Hữu Minh - chủ nhân căn nhà cổ Tích Thiện Đường. ảnh: H.VINH

Theo sự hướng dẫn của ông Minh, chúng tôi được biết phần vật liệu xây dựng căn nhà từ gạch cho đến mái của căn nhà được lợp bằng ngói âm dương, tất cả được mua ở làng Cẩm Hà, phố cổ Hội An, sau đó chở bằng ghe để về làm. Bên trong nhà, có các đông phòng, tây phòng, bài trí hàng chục hũ, bình rượu các loại, có nơi treo những cái nồi đồng, mâm đồng, chiêng cổ. Một bộ phản dày gần gang tay bóng láng, đặt trước bàn hương án của tổ tiên.

“Trong nhà có 36 cây cột to, hệ thống kèo, đà bằng gỗ mít được chạm trổ hoa văn hoạ tiết rất cầu kỳ. Tôi được cha kể lại rằng, khi có ý tưởng xây dựng nhà thì ông cố tôi đã lặn lội tìm mua gỗ mất gần 5 năm. Và tất cả những cây cột trong nhà được ông cố tôi mua lại của những người dân sinh sống xung quanh làng và cả các tỉnh từ Thừa Thiên Huế cho đến Quảng Nam” - ông Minh kể.

Ông Minh chỉ những nét chạm trổ tinh xảo trên tủ thờ, xà ngang, cột nhà, kèo như bình hồ lô, trái bầu, cuốn sách... là những dấu ấn tài hoa chỉ có ở những người thợ của làng Mộc Kim Bồng (TP.Hội An, tỉnh Quảng Nam), những nét chạm trổ thể hiện một văn hóa xứ Quảng một thời vang tiếng mà không ở đâu có được.

Ông Minh cũng cho rằng, giữ gìn một ngôi nhà cổ khá toàn vẹn như Tích Thiện Đường là chuyện không dễ. Ngôi nhà có hơn 200 tuổi đã chứng kiến bao thăng trầm, cũng từng hứng chịu bom đạn chiến tranh, rồi thiên tai, lũ lụt.

Ông Minh tâm sự, trải qua 2 cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, căn nhà cũng là nơi nuôi giấu nhiều cán bộ cách mạng hoạt động. Nhiều chiến sĩ cách mạng sau đó này làm cán bộ đã quay lại thăm nhà và thăm các người thân.

“Họ xem đây như là căn nhà thứ 2 của họ. Chính vì vậy, ngoài giá trị về mặt kiến trúc thì căn nhà cũng như là một di tích lịch sử” - ông Minh tự hào.

Trong kế hoạch phát triển điểm đến, sản phẩm dịch vụ trên tuyến du lịch đường thủy nội địa giai đoạn 2019 - 2021 được UBND thành phố ban hành mới đây có 8 tuyến du lịch đường thủy nội địa sẽ được đưa vào khai thác gồm tuyến sông Hàn - cầu Trần Thị Lý; tuyến sông Hàn - cửa biển - bán đảo Sơn Trà; tuyến sông Hàn đi Hòn Chảo; tuyến Bán đảo Sơn Trà; tuyến sông Hàn đi Ngũ Hành Sơn; tuyến Cẩm Lệ - Túy Loan - Thái Lai; tuyến sông Cu Đê - Trường Định và tuyến sông Hàn - Cù Lao Chàm.

Kế hoạch cũng nêu rõ, thành phố sẽ tập trung khai thác tiềm năng và thế mạnh của du lịch đường thủy nội địa, tạo sản phẩm du lịch hấp dẫn, thu hút và đáp ứng nhu cầu của du khách trong và ngoài nước khi đến thành phố Đà Nẵng; đầu tư hình thành dịch vụ điểm đến trên tuyến du lịch đường thủy nội địa làm phong phú sản phẩm tour, tuyến du lịch đường thủy nội địa, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị về văn hóa lịch sử, phục vụ du lịch, tạo việc làm và thu nhập cho người dân địa phương. Sản phẩm dịch vụ trên tuyến du lịch đường thủy nội địa thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2019 - 2021, hứa hẹn sẽ tạo được sự đột phá cho sản phẩm này.

Ông Nguyễn Xuân Bình - Phó Giám đốc Sở Du lịch - cho biết, lượng khách trong và ngoài nước đến tham quan Đà Nẵng những năm gần đây tăng trưởng khá tốt, các đơn vị lữ hành đã đưa sản phẩm du lịch đường sông vào tour phục vụ du khách. Thành phố cũng đã có đội tàu du lịch được đầu tư đóng mới đạt chuẩn phục vụ khách, bảo đảm an toàn, đạt tiêu chuẩn theo quy định; các dịch vụ trên tàu cũng được các đơn vị đầu tư, bổ sung cơ bản đáp ứng nhu cầu của du khách

Được biết, hiện TP.Đà Nẵng đã xây dựng bến đỗ - điểm dừng phía sông Túy Loan và làm bậc tam cấp đường nối vào nhà cổ Tích Thiện Đường. Còn với ông Minh, chủ nhân ngôi nhà cổ Tích Thiện Đường thì cho rằng, ông đã tự đầu tư xây dựng các khu vực nhà chờ, nhà nghỉ để có thể tiếp đón người dân, du khách trong nước và ngoài nước một cách chu đáo nhất khi đến tham quan nhà cổ.