Cần đưa ra giải pháp để kết thúc câu chuyện trái phiếu

Nguyên do thị trường giảm quy lại vấn đề thông tin thị trường trái phiếu.hị trường giảm quy lại vấn đề thông tin thị trường trái phiếu. Đây là thị trường “ầm ĩ” thời gian qua, chưa có dấu hiệu chấm dứt. Ban đầu thị trường này màu mỡ. Nhưng khi phát triển quá nóng, Chính phủ thấy có nhiều lỗ hổng cần minh bạch trở lại. Nhưng có thể thấy chúng ta phanh thị trường quá gấp làm cho hàng hoạt doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp bất động sản gặp khó khăn.

Trên thị trường chứng khoán, doanh nghiệp bds chiến khoảng 15%. Thị trường bất động sản lại tác động tới loạt lĩnh vực khác. Vì vậy, nếu xét tổng dư nợ trái phiếu riêng bất động sản không phải quá lớn nhưng liên đới nhiều ngành nên khi bất động sản bị ảnh hưởng thì nhiều nhóm ngành liên quan bất động sản cũng tác động bị theo.

Ngoài việc lãi suất ngân hàng tăng, dòng tiền vốn rẻ không còn, nhà đầu tư thấy TTCK không đủ hấp dẫn nên rút tiền ra, thì USD tăng làm cho nhiều doanh nghiệp vay USD phải trích lập. Có thể kể đến HPG, MWG, ngoài trả lãi suất bằng USD còn phải chịu ảnh hưởng từ tỷ giá tăng.

VN-Index giảm từ hơn 1.500 điểm xuống vùng 950 điểm hiện nay chịu tác động bởi bức tranh nhiều góc độ chứ không chỉ riêng trái phiếu. Nhưng có thể thấy trái phiếu là tác nhân chính yếu.

Ngoài ra, TTCK bây giờ mới lộ rõ ra vấn đề, các “ông chủ” doanh nghiệp vay tiền từ CTCK bằng cách thế chấp cổ phiếu đang nắm giữ. Họ vay quá dễ dàng, các cổ phiếu giảm tác động dây chuyền lớn trên TTCK, đặc biệt là cổ phiếu bất động sản.

Khi xảy ra việc các CTCK dự đoán nhóm bất động sản chịu ảnh hưởng lớn, dòng tiền khó tới đầu quý 1/2023 nên CTCK bóp margin từ nhóm này. Các CTCK đồng loạt cắt margin theo. Chính vì vậy các “ông chủ” doanh nghiệp không xoay sở dòng tiền kịp. Nếu như các năm trước, dòng tiền doanh nghiệp cuối năm khá tốt, năm nay như là năm hạn của bất động sản. Bởi bản thân ngân hàng cũng siết, đầu ra của bất động sản đóng băng dẫn đến dòng tiền bị tắc.

Trên sàn, có những cổ phiếu bất động sản rớt từ 80 ngàn xuống còn hơn 20 ngàn. Cho dù những cổ phiếu trong ngành tốt thì nhà đầu tư vẫn so sánh. Họ có thể bán cổ phiếu đang có giá 40 ngàn để canh mua vào cổ phiếu đã giảm về còn 20 ngàn. Như vậy cả làng cổ phiếu bất động cùng bị kéo xuống.

Có điểm quan trọng khác, cổ phiếu cũng là tài sản đảm bảo, cho nên khi cổ phiếu trên sàn bị CTCK cắt margin khiến giá cổ phiếu rớt. Theo đó giá tài sản đảm bảo cho phát hành trái phiếu cũng giá. Đơn vị làm phát hành thì yêu cầu các ông chủ doanh nghiệp bổ sung tài sản. Như trường hợp DIG thế chấp 55 triệu cổ phiếu, giá cổ phiếu rớt mạnh nên doanh nghiệp bị yêu cầu bổ sung thêm tài sản thế chấp. Tôi cho rằng còn nhiều đơn vị khác rơi vào tình trạng như vậy.

Hệ lụy của thị trường, hiện các lãnh đạo doanh nghiệp dễ dàng vay tiền không đưa ra các giải pháp chống rủi ro khi tắc dòng tiền bây giờ là bài toán rất rõ. Một ngành giảm quá sâu ảnh hưởng dây chuyền nên thị trường giảm sâu.

Nhiệm vụ lớn của nhiều doanh nghiệp hiện nay lo xoay sở dòng tiền nhiều hơn là triển khai sản xuất kinh doanh. Những doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng, chất lượng tài sản tốt cũng bị ảnh hưởng.

Bây giờ chúng ta cần phải phanh lại. Cần phân loại rõ những doanh nghiệp nào được định nghĩa là đàng hoàng, doanh nghiệp nào không đàng hoàng? Tức là cần nhanh chóng đưa ra giải pháp để kết thúc câu chuyện trái phiếu hiện nay.

Tổng dư nợ trái phiếu hiện nay so với toàn bộ dư nợ thì tỷ trọng là thấp, không có gì đáng lo ngại. Lo ngại lớn là tài sản thế chấp nằm ở cổ phiếu nhiều. Mà cổ phiếu giảm giá tốc độ như hiện nay thì loay hoay không có bài toán giải quyết.

Chúng ta bắt mạch được lý do TTCK giảm là do tâm lý nhà đầu tư. Chơi chứng khoán là dựa vào gì? Dựa vào niềm tin, kỳ vọng. Bây giờ không có niềm tin, không có kỳ vọng thì tâm lý nhà đầu tư xấu. Vậy bài toán cần giải hiện nay là lấy lại niềm tin với nhà đầu tư.

Chúng ta cần đưa ra ngay giải pháp để củng cố niềm tin để ngày mai nhà đầu tư có hành động như thế nào. Thực tế hiện nhà đầu tư không muốn bán, nhưng giá ngày nào cũng giảm thì họ khó giữ cổ phiếu, phải bán để cắt lỗ, thậm chí họ không bán thì CTCK cũng cắt lỗ.

Một trong những giải pháp trong tầm tay đó là làm minh bạch thị trường phái sinh. Thị trường phái sinh đang là thị trường quá rủi ro, tác động quá lớn tới thị trường cơ sở. Trong khi thị trường cơ sở mới là nền tảng, thông qua đó doanh nghiệp huy động vốn từ cổ phiếu, trái phiếu. Thị trường cơ sở bây giờ đang là công cụ, thị trường phái sinh mới là chính. Nếu không nuôi thị trường cơ sở mà lại nuôi thị trường phái sinh thì không còn ý nghĩa. Phái sinh là công cụ phòng ngừa rủi ro nhưng thực tế lại quá rủi ro.

Giải pháp có thể làm là gì? Tôi cho rằng, chúng ta có thể tăng tỷ lệ ký quỹ trên phái sinh. Điều này sẽ hạn chế thành phần tham gia, người tham gia ít thì khả năng thao túng giảm, ít tác động tới thị trường cơ sở.