Các quốc đảo Thái Bình Dương - “Miếng bánh” béo bở giữa các cường quốc

Solomon, một đảo quốc Thái Bình Dương, hôm 24/10 đã bất ngờ tuyên bố sẽ hủy việc cho Trung Quốc thuê một hòn đảo ở nước này vì "trái luật".

Động thái này diễn ra sau khi có nhiều lo ngại về việc Bắc Kinh phát triển quân sự tại hòn đảo trên, theo hãng tin Reuters.

Thông tin về việc Solomon ký kết hợp đồng với công ty Trung Quốc China Sam Enterprise Group nhằm thuê đảo Tulagi ở miền Trung nước này đã rộ lên một thời gian ngắn sau khi Solomon tuyên bố cắt đứt quan hệ với vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc).

Liên quan đến việc này, hãng tin Reuters dẫn lời Tổng công tố John Muria của Solomon cho biết: "Thỏa thuận không được văn phòng Tổng công tố xem xét trước khi ký. Thỏa thuận này là trái luật, không khả thi và phải bị hủy ngay lập tức".

Thỏa thuận với Tập đoàn Sam Group, ký‎ ngày 22/9, cho phép công ty Trung Quốc phát triển cơ sở hạ tầng trên Tulagi và các đảo xung quanh. Tulagi từng là nơi đặt các căn cứ của Mỹ trong Đệ nhị Thế chiến, cũng là cố đô của Solomon, trước khi chuyển đến đảo Guadalcanal.

Có trụ sở tại Bắc Kinh, Sam Group là một tập đoàn của nhà nước được thành lập năm 1985 và chuyên đầu tư vào công nghệ và năng lượng. Trong một tuyên bố đưa trên trang mạng, Sam Group cho biết đại diện của họ đã gặp Thủ tướng Solomons Manasseh Sogavare hồi đầu tháng Mười trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc.

Hợp đồng nói trên đã bị Mỹ chỉ trích khi cho rằng Bắc Kinh sẽ khiến đảo quốc này lâm vào các khoản nợ. Tuy nhiên, Yao Ming, Phó Trưởng phái đoàn ngoại giao Đại sứ quán Trung Quốc tại Papua New Guinea cho biết trong một cuộc họp tại thủ đô Honomara rằng họ sẽ đầu tư xây dựng một số cơ sở hạ tầng, gồm sân vận động thể thao, như một món quà của nước này.

Ông Yao Ming cho rằng Mỹ và Anh mới có trách nhiệm lịch sử trong việc đưa đảo quốc này lâm vào cảnh khó khăn tài chính.

Lâu nay, việc Trung Quốc tăng cường đầu tư cũng như viện trợ cho các đảo quốc Thái Bình Dương đã khiến nhiều quốc gia thấy lo ngại.

Các đảo quốc Thái Bình Dương luôn nằm trong ưu tiên chiến lược của các cường quốc. Bắc Kinh muốn liên minh với các nước này nhằm kiểm soát các vùng biển rộng lớn và giàu về tài nguyên.

Nhiều thập kỷ qua, Australia vẫn là nước viện trợ cho khu vực này nhiều nhất. Tuy nhiên, những năm gần đây, Trung Quốc đã nổi lên như một nhà đầu tư lớn trong khu vực.

Viện Lowy, một tổ chức phân tích chính sách quốc tế độc lập đặt tại Sydney, từng cảnh báo rằng 6 đảo quốc Nam Thái Bình Dương bao gồm Quần đảo Cook, Fiji, Papua New Guinea, Samoa, Tonga và Vanuatu đang là con nợ của Trung Quốc. Theo đó, từ năm 2011 đến năm 2018, Trung Quốc đã cho các nước này vay 6 tỷ USD, tương đương 21% GDP khu vực.

Có thể thấy, việc cho vay ồ ạt phản ánh mục đích của Bắc Kinh nhằm sử dụng đàm phán các khoản vay để thúc đẩy các mục tiêu chính sách đối nội và đối ngoại.

Cũng trong tháng Tám, Thủ tướng Australia Scott Morrison tuyên bố, nước này sẽ nâng chính sách tiếp cận khu vực "lên một cấp độ mới" với việc công bố hàng loạt gói đầu tư và cho vay hỗ trợ các đảo quốc Thái Bình Dương nhằm đẩy mạnh hợp tác an ninh và kinh tế.

Canberra tuyên bố sẽ lập một quỹ hỗ trợ phát triển trị giá hơn 1,45 tỷ USD để hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng tại Đông Timor cùng các quốc gia Thái Bình Dương khác./.