Các nước xử rất nặng hành vi thao túng thị trường

Những doanh nhân trên thế giới càng có sức ảnh hưởng lại dễ dàng “bóp méo” thị trường chứng khoán nếu có chủ đích. Khi bị phát hiện, pháp luật các nước đã xử rất nặng tội danh này.

Tuần trước, theo tờ Nikkei Asia, công ty chứng khoán lớn của Nhật Bản là Công ty chứng khoán SMBC Nikko Securities bị cáo buộc có các hành vi lũng đoạn thị trường. Ông Toshihiro Sato - Phó chủ tịch của công ty - đã bị bắt tạm giam, 5 lãnh đạo cấp cao khác cũng bị truy tố. Luật pháp của Nhật Bản cho phép phạt cả cá nhân và tập đoàn về hành vi này. Nếu bị phát hiện phải chịu trách nhiệm hình sự, công ty sẽ phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới 700 triệu yen (khoảng 5,77 triệu USD).

Trước đó, tháng 9.2021, Ủy ban Chứng khoán và sàn giao dịch Mỹ (SEC) buộc tội 3 công ty của tỉ phú Trung Quốc Quách Văn Quý là GTV Media Group, Saraca Media Group và Voice of Guo Media tội chào bán trái phép chứng khoán và tài sản kỹ thuật số cho hàng nghìn nhà đầu tư. Ba công ty đã đồng ý trả 539 triệu USD để giải quyết các cáo buộc của SEC.

Chuyên gia tư vấn chiến lược tăng trưởng doanh nghiệp Phạm Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Left Brain Connectors, nhấn mạnh hành vi thao túng chứng khoán ở Mỹ nếu gom đủ các tội có thể ở tù từ hàng chục đến hàng trăm năm. Tại VN, truy tố và bắt tạm giam như trường hợp ông Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch Tập đoàn FLC, có thể coi là lớn, song việc chế tài của VN quá thấp và không đủ mạnh để răn đe.

Quy mô thị trường chứng khoán VN nhỏ so với Mỹ, nên 500 tỉ đồng mà ông Quyết từng hưởng lợi từ hành vi lũng đoạn thị trường là con số cực lớn. Tính chất nghiêm trọng như nhau, nên luật pháp về mức xử phạt, xử tù với hành vi thao túng thị trường chứng khoán trong nước cần xem xét sửa đổi để thị trường phát triển lành mạnh hơn.

Năm 2001, nữ doanh nhân Martha Stewart đã bán toàn bộ cổ phần tại công ty sinh học ImClone, tránh khoản lỗ 46.000 USD, ông Sam Waksal - Giám đốc điều hành công ty - cũng bán vội số cổ phiếu trị giá 5 triệu USD trước khi công ty công bố thông tin Cục Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ không phê duyệt sản phẩm chính thức của công ty này. Sau 2 ngày công bố thông tin, giá cổ phiếu của ImClone lao dốc 16%. Kết quả, ông Waksal bị kết án 87 tháng tù giam và phạt 3 triệu USD. Còn bà Stewart nhận án phạt 10 tháng tù giam và bị phạt 30.000 USD.

Cách đây gần 4 năm, năm 2018, SEC đã phạt nặng tỉ phú Elon Musk, ông chủ hãng xe điện nổi tiếng Tesla, và yêu cầu từ bỏ vị trí chủ tịch Tesla do ông này đăng tải lên Twitter nội dung ngụ ý mua lại toàn bộ cổ phiếu và biến Tesla thành một công ty tư nhân với giá 420 USD/cổ phiếu. SEC đã cáo buộc động thái của tỉ phú Musk là đưa ra tuyên bố “sai sự thật và gây hiểu lầm”. Ngoài bị phạt 20 triệu USD, Musk còn bị buộc từ chức Chủ tịch Tesla và không được đảm nhận vị trí này trong 3 năm, dù vẫn giữ vị trí tổng giám đốc điều hành. Cùng với đó là một thỏa thuận kiểm soát việc ông viết trên mạng xã hội các thông tin liên quan Tesla.

Theo một chuyên gia tư vấn đầu tư từ Canada, hành vi thao túng thị trường chứng khoán không lạ và các nước phát triển đã xảy ra những vụ lớn kinh điển từ gần 1 thế kỷ trước. Từ năm 1934, Mỹ phải đưa ra đạo luật nhằm bảo vệ nhà đầu tư, xử lý nặng hành vi thao túng thị trường. Theo Đạo luật 1934, các cá nhân bị kết tội thao túng thị trường sẽ bị xử phạt tù tối đa 20 năm và phạt tiền lên đến 5 triệu USD. Tại Nhật Bản, hình phạt tối đa đối với một công ty về hành vi thao túng thị trường là 700 triệu yên (hơn 130 tỉ đồng). Mức phạt tù cá nhân có thể lên đến 10 năm, phạt tiền hơn 80.000 USD (khoảng 1,82 tỉ đồng).

Trước đây, Trung Quốc từng phạt một công ty logistics số tiền kỷ lục 5,5 tỉ nhân dân tệ (gần 20.000 tỉ đồng) đối với hành vi thao túng giá cổ phiếu. Còn tại Singapore, bất kỳ ai bị kết tội thao túng cổ phiếu sẽ phải đối mặt án tù lên đến 7 năm hoặc phạt tiền tối đa 250.000 SGD (khoảng 4,22 tỉ đồng). Malaysia phạt tù 10 năm và phạt tiền hơn 1 triệu ringgit (hơn 5,4 tỉ đồng).