Các nước nhập dầu chật vật vì USD mạnh

Giá dầu Brent đã giảm hơn 30% so với đỉnh hồi đầu năm, nhưng người dân Pháp, Ấn Độ hay Ghana không cảm nhận được điều đó.

Hồi tháng 3, giá dầu Brent từng lên gần 128 USD một thùng. Hiện tại, giá chỉ còn khoảng 93 USD. Tuy nhiên, mức giảm này chẳng có mấy ý nghĩa, khi Dollar Index - đo sức mạnh của đồng bạc xanh với rổ tiền tệ lớn - đã tăng 15% trong thời gian đó. Điều này đồng nghĩa giá nhiên liệu vẫn là nguyên nhân chính khiến chi phí sinh hoạt tại nhiều nước tăng cao.

Các cường quốc tiêu thụ dầu như Trung Quốc, Ấn Độ và Liên minh châu Âu (EU) đều không cảm nhận được nhiều lợi ích từ giá dầu giảm. Với những nước mới nổi như Sri Lanka, ảnh hưởng của giá dầu tăng và nội tệ lao dốc đã khiến nền kinh tế gần như sụp đổ.

"USD mạnh là thách thức với các nước tiêu thụ dầu có nội tệ không neo vào USD", Giovanni Staunovo – nhà phân tích hàng hóa tại UBS Group nhận xét, "Trong 12 tháng qua, giá dầu tính theo nội tệ các nước còn tăng mạnh hơn".

Việc này không thể giải quyết một cách dễ dàng. Nâng lãi suất để đẩy giá nội tệ lên có thể kéo tụt tăng trưởng vốn đã rất mong manh của các nền kinh tế. Trong khi đó, các nước đang phát triển cũng phải để mắt đến lượng USD dự trữ nữa.

Các nước khu vực đồng euro phụ thuộc lớn vào dầu nhập khẩu. 5 nền kinh tế lớn nhất khối này – Đức, Pháp, Italy, Tây Ban Nha và Hà Lan – hiện phụ thuộc ít nhất 90% vào nhiên liệu nhập khẩu để vận hành các nhà máy lọc dầu.

Trong tình hình đó, giá dầu niêm yết bằng USD trở thành cơn đau đầu với các quan chức Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Nguồn cung nhiên liệu từ Nga bị cắt giảm đã khiến lạm phát tại đây lên kỷ lục 9,9% trong tháng 9.

Các nước châu Á cũng cảm nhận tác động tương tự. Cho đến tháng 8, giá trị nhập khẩu dầu của Trung Quốc tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái, bất chấp khối lượng nhập giảm do nước này vẫn đang áp dụng Zero Covid.

Tháng trước, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc Rhee Chang-yong phàn nàn việc đồng won yếu đi đang lấn át lợi ích của giá dầu giảm. Cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều đang tung trợ giá để giúp người tiêu dùng giảm tác động của giá nhiên liệu cao.

Việc đồng USD mạnh lên cũng khiến Ấn Độ tìm đến các đối tác thương mại như Arab Saudi, Nga và UAE để đàm phán trả bằng nội tệ. Năm nay, rupee đã mất giá 11% so với USD.

"Nếu giá dầu liên tục giữ ở mức hiện tại hoặc tăng cao hơn nữa, thâm hụt thương mại sẽ vẫn lớn, khiến đồng rupee càng chịu sức ép giảm", Divya Devesh – chiến lược gia tiền tệ tại Standard Chartered nhận định.

Dù USD mạnh gây sức ép lên rất nhiều quốc gia, các nước mới nổi chịu tác động lớn nhất. Tại Ghana, nếu quy ra đồng cedi nước này, giá dầu Brent hiện còn cao hơn tháng 3, thậm chí đang ở mức kỷ lục.

Sri Lanka gần đây phải đóng cửa nhà máy lọc dầu duy nhất vì không đủ tiền mua dầu thô. Quốc gia này đã vỡ nợ từ mùa hè, do phải chật vật chi trả cho lương thực, nhiên liệu nhập khẩu.

Các nước phát triển có nhiều cách xoa dịu tác động từ diễn biến trên thị trường tiền tệ. Tuy nhiên, "các nước mới nổi sẽ gặp vấn đề về cán cân thanh toán khi giá dầu tăng cao", Caroline Bain – kinh tế trưởng phụ trách hàng hóa tại Capital Economics nhận định.