Các nước dè chừng Temu thế nào

Trước cơn lốc hàng giá rẻ của Temu, Indonesia ra lệnh cấm, Thái Lan tăng thuế còn Âu - Mỹ định siết các quy định hoạt động và nhập khẩu.

Trung tuần tháng 10, Indonesia yêu cầu Alphabet và Apple chặn ứng dụng Temu, nhằm ngăn người dùng tải xuống, dù chính quyền chưa ghi nhận bất kỳ giao dịch nào của người dân trên nền tảng này.

Nêu lý do, Bộ trưởng Truyền thông Budi Arie Setiadi cho rằng mô hình kinh doanh của Temu - kết nối người tiêu dùng trực tiếp với các nhà máy ở Trung Quốc - để giảm giá đáng kể là "cạnh tranh không lành mạnh".

"Chúng tôi không ở đây để bảo vệ thương mại điện tử, mà là để bảo vệ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Có hàng triệu doanh nghiệp chúng tôi cần phải bảo vệ", ông nói. Không dừng lại đó, Jakarta tuyên bố sẽ chặn bất kỳ khoản đầu tư nào của Temu vào thương mại điện tử nước này.

Temu là nền tảng bán lẻ trực tuyến xuyên biên giới của PDD Holdings (Trung Quốc) - tập đoàn sở hữu trang thương mại điện tử Pinduoduo chuyên hàng giá rẻ. Nền tảng này ra mắt lần đầu tại Mỹ vào tháng 9/2022 và hiện bán hàng trực tiếp đến 82 quốc gia, vùng lãnh thổ, theo hãng dịch vụ tư vấn và đầu tư startup Momentum Works (Singapore).

Logo Temu trên nền giao diện website bán sản phẩm của nền tảng. Đồ họa: Phiên An

Nửa đầu năm nay, tổng giá trị giao dịch (GMV) trên sàn này đạt 20 tỷ USD, vượt năm 2023 (18 tỷ USD). Temu đã thay thế eBay trở thành trang website thương mại điện tử được truy cập nhiều thứ hai trên thế giới, với 684,4 triệu lượt truy cập toàn cầu vào tháng 8/2024 (dẫn đầu vẫn là Amazone). Hãng dữ liệu thương mại điện tử ECDB cho biết, lượt truy cập nhiều thứ hai không có nghĩa họ là nhà bán lẻ lớn thứ hai - hiện đứng thứ 25 thế giới - nhưng chứng tỏ mức độ phổ biến không dễ gì đạt được cấp độ quốc tế.

"Cơn lốc" Temu có được nhờ áp dụng kinh nghiệm từ phiên bản nội địa Trung Quốc là Pinduoduo. Theo đó, họ sử dụng các lượt giới thiệu tặng chiết khấu cao trên mạng xã hội (còn gọi là tiếp thị liên kết), trò chơi quay trúng phiếu giảm giá và các ưu đãi thời gian ngắn. Mô hình bán hàng giá rẻ tận xưởng giúp họ thu hút tập người dùng tìm kiếm sản phẩm giá phải chăng.

Phát triển mạnh khi chỉ mới 2 tuổi, Temu không chỉ khiến Indonesia mạnh tay cấm đoán mà nhiều thị trường khác cũng dè chừng. Ngay tại Đông Nam Á, một tháng sau khi đặt chân vào Thái Lan, Temu đối diện chính sách mới.

Theo đó, từ tháng 7, nước này áp thuế giá trị gia tăng (VAT) 7% đối với tất cả gói hàng nhập khẩu có giá dưới 1.500 baht (42 USD), hiệu lực đến cuối tháng 12. Năm tới, luật mới sẽ cho phép cơ quan thuế tiếp tục thu thuế VAT đối với những sản phẩm đó. Trước đây, các kiện hàng dưới ngưỡng này được miễn thuế.

Không dừng lại đó, tờ The Nation Thailand cho hay nhiều người tiêu dùng và doanh nghiệp còn kêu gọi cấm Temu vì lo ngại rằng sản phẩm giá rẻ tràn vào có thể tàn phá chuỗi cung ứng và khả năng cạnh tranh của đất nước. Bangkok Post cho hay chính phủ hồi tháng 9 đã yêu cầu các cơ quan liên quan đảm bảo rằng Temu tuân thủ luật pháp địa phương và nộp thuế phù hợp.

Phương Tây cũng tìm cách siết hoạt động của Temu trước nỗi lo hàng giá rẻ và kém chất lượng. Tại Đức, vào tháng 9, Hiệp hội bán lẻ (HDE) đã vận động chính phủ "đảm bảo cạnh tranh công bằng cho tất cả thành phần trên thị trường". Họ cho rằng cơ quan hải quan thiếu năng lực để kiểm tra xem các sản phẩm có tuân thủ quy định của Liên minh châu Âu (EU) hay không.

Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) - đảng cầm quyền của Đức, kêu gọi mở rộng mạnh mẽ các hoạt động kiểm soát hải quan và xóa bỏ giới hạn miễn thuế 150 euro. Những người chỉ trích cho rằng các quy định hải quan hiện hành giúp Temu, Shein bán hàng với giá thấp hơn đối thủ và tránh được việc kiểm tra hải quan.

"Nhiều công ty bán buôn và bán lẻ đang rất lo ngại về sự cạnh tranh không lành mạnh từ Trung Quốc, điều này bóp méo cạnh tranh trong thương mại và đặt ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với nền kinh tế địa phương", Nhóm nghị sĩ SPD nêu.

Chính phủ Đức cho hay đang soạn thảo các quy định mới nhằm đảm bảo các nhà bán lẻ giá rẻ từ Trung Quốc như Temu và Shein tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn sản phẩm, bảo vệ môi trường, quyền lợi người tiêu dùng, cũng như luật hải quan và thuế. Tạp chí Capital cho biết trong những tháng gần đây, Bộ Kinh tế Đức đã tổ chức các cuộc thảo luận về vấn đề này với các bang liên bang của Đức, Ủy ban châu Âu và Nghị viện châu Âu.

Ở cấp độ châu Âu, vào tháng 5, Ủy ban châu Âu (EC) tuyên bố rằng Temu sẽ phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt hơn về nội dung trực tuyến của EU sau khi nền tảng đạt số lượng người dùng thường xuyên hơn 45 triệu, gọi là VLOP.

Mới hôm 11/10, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết đã gửi yêu cầu đến Temu cung cấp thông tin về các biện pháp mà nền tảng này đang thực hiện nhằm ngăn chặn việc bán các sản phẩm bất hợp pháp, căn cứ theo Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA). EC ra hạn Temu phải cung cấp các thông tin được yêu cầu trước ngày 21/10. "Dựa trên đánh giá về phản hồi của Temu, Ủy ban sẽ quyết định các bước tiếp theo", thông báo của EC cho biết.

Cũng theo EC, 2 tỷ bưu kiện có giá trị khai báo dưới 150 euro được nhập vào khu vực này năm ngoái, đây là "khối lượng thương mại điện tử khổng lồ đang thử thách giới hạn của hải quan". Theo Le Monde, Shein, Temu và AliExpress vận chuyển các gói hàng "với mức giá không thể cạnh tranh hơn" trực tiếp từ nhà máy sản xuất đến khách hàng mà không qua trung gian. Do đó, các sáng kiến chống lại ngưỡng giá trị tối thiểu để miễn thuế, gọi là "de minimis" đang phát triển mạnh.

Tại Mỹ, Temu cũng đối mặt với khả năng thay đổi quy định về de minimis, đang cho phép miễn thuế và kiểm tra với các kiện hàng nhập khẩu giá trị dưới 800 USD. Theo Nhà Trắng, quy định đã tạo ra lỗ hổng, làm thiệt hại cho công nhân, nhà bán lẻ và nhà sản xuất Mỹ, gây khó khăn hơn cho giới chức trong việc hàng bên trong là hợp pháp và tuân thủ các quy định về sức khỏe, an toàn, sở hữu trí tuệ và bảo vệ người tiêu dùng.

Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Alejandro Mayorkas thừa nhận rằng không thể kiểm tra 4 triệu gói hàng nhỏ lẻ nhập vào Mỹ mỗi ngày theo quy định miễn thuế, vì quy định này được xây dựng "dựa trên giả định sai lầm rằng giá trị thấp đồng nghĩa với rủi ro thấp."

Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) cho biết Trung Quốc hiện là nguồn cung lớn nhất các gói hàng nhỏ lẻ. Chính quyền Biden cho rằng, thay vì nhập những lô hàng lớn, Shein và Temu vận chuyển các kiện riêng trực tiếp cho người mua, đồng nghĩa có thể bỏ qua thuế nhập khẩu nhờ giá trị dưới 800 USD.

Liên minh Sản xuất Mỹ (AAM) - tổ chức vận động chính sách cho các nhà sản xuất - nói de minimis bất công với các nhà nhập khẩu khác khi họ phải trả thuế. "Nó còn có nghĩa Mỹ đang ngầm hỗ trợ thành công của Shein, gây thiệt hại cho các nhà sản xuất và công nhân trong nước", báo cáo của AAM nêu.

Với khẩu hiệu "mua sắm như tỷ phú", người phát ngôn của Temu cho biết trong một tuyên bố rằng sứ mệnh của họ là cung cấp cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn hơn về các sản phẩm chất lượng với giá cả phải chăng. "Chúng tôi đạt được điều này thông qua một mô hình kinh doanh hiệu quả giúp loại bỏ những trung gian không cần thiết để chuyển khoản tiết kiệm trực tiếp cho khách hàng. Tăng trưởng của Temu không phụ thuộc vào de minimis", người này nói.