Các ngân hàng thương mại bắt đầu cạnh tranh để thu hút tiền gửi

Các ngân hàng thương mại đang nỗ lực tăng trưởng tín dụng bằng cách đơn giản hóa các quy định, thủ tục, hạ lãi suất cho vay và tăng lãi suất huy động của các kỳ hạn ngắn để thu hút tiền gửi.

6 tháng đầu năm 2024, lãi suất liên ngân hàng và huy động bật tăng

Theo Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), trước diễn biến căng thẳng của tỷ giá trong suốt quý 2, NHNN đã có những động thái can thiệp ổn định tỷ giá, bao gồm: (1) thực hiện nghiệp vụ bán ngoại tệ và (2) điều tiết thanh khoản hệ thống thông qua thị trường mở, kết hợp với việc tăng lãi suất OMO, tín phiếu (đạt 4,5% vào cuối tháng 6) với mục đích giữ nền lãi suất liên ngân hàng ở mức cao vừa đủ để hạn chế các giao dịch đầu cơ chênh lệch lãi suất (carry trade).

Điều này đã khiến thanh khoản hệ thống bị thu hẹp do một lượng lớn tiền đồng bị rút ra khỏi hệ thống, lãi suất liên ngân hàng theo đó cũng bật tăng và biến động quanh 4-5,5%.

Sau khi xuống vùng thấp lịch sử trong quý 1, lãi suất huy động đã tạo đáy và đi lên khoảng 20-45bps so với đáy ở các kỳ hạn 1-12 tháng. Điều này đến từ việc thiếu hụt thanh khoản trên thị trường liên ngân hàng do những động thái can thiệp ổn định tỷ giá của NHNN, đồng thời tăng trưởng tín dụng cũng đã tăng tốc trong quý 2 (tăng thêm 4,2 điểm % so với quý 1).

Trong đó, lãi suất huy động bình quân 12 tháng các nhóm NHTMCP lớn (ACB, MBB, VPB, TCB) và nhóm NHTM khác lần lượt đạt 4,75% và 5% (+35bps và +44bps từ đáy), trong khi nhóm NHTMQD vẫn đi ngang ở mức 4,68%.

Trong khi đó, lãi suất cho vay có độ trễ so với lãi suất huy động do chênh lệch kỳ hạn, song xu hướng giảm vẫn tiếp diễn trong 2 quý đầu năm 2024. Theo NHNN, tính đến tháng 4/2024, lãi suất bình quân của các khoản cho vay mới và cũ còn dư nợ ở mức 7,3-9,5% (giảm 1 điểm % so với cuối năm 2023).

Kỳ vọng duy trì lãi suất điều hành hiện nay nhằm kích thích nền kinh tế

Theo Ngân hàng Shinhan Việt Nam, kinh tế suy thoái khiến nhu cầu tín dụng và các khoản vay mới giảm mạnh, tuy nhiên nhờ các chính sách giảm lãi suất của NHNN và các ngân hàng thương mại nên tăng trưởng tín dụng đã tăng mạnh trong quý 4 và đạt 13,8% vào cuối năm 2023.

NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2024 là 15% và chỉ đạo các ngân hàng thương mại đẩy mạnh triển khai, thực hiện các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Các ngân hàng thương mại đang nỗ lực tăng trưởng tín dụng bằng cách đơn giản hóa các quy định, thủ tục, hạ lãi suất cho vay và tăng lãi suất huy động của các kỳ hạn ngắn để thu hút tiền gửi.

Áp lực giá cả và tỷ giá tăng mạnh trong thời gian qua có thể khiến NHNN thận trọng hơn trong việc cắt giảm lãi suất. Vì vậy, khả năng cao NHNN sẽ tiếp tục giữ nguyên lãi suất điều hành để hỗ trợ nền kinh tế.

"Mặc dù đối mặt với nhiều yếu tố rủi ro như giá dầu quốc tế tăng, giá lương thực tăng do biến đổi khí hậu, nhưng khả năng NHNN thay đổi lập trường chính sách tiền tệ là không cao.

Trong trung và dài hạn khi các nước phát triển lớn bắt đầu cắt giảm lãi suất, dư địa để NHNN giảm lãi suất sẽ mở rộng, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế", Shinhan Việt Nam nhận định.

KBSV cho rằng lãi suất huy động sẽ tiếp tục tăng thêm 50bps từ nay cho tới cuối năm, lên mức quanh vùng đáy Covid-19 giai đoạn 2020-2021.

Trong đó, có hai yếu tố trọng yếu tác động tới mặt bằng lãi suất huy động. Thứ nhất, tỷ giá trong quý 3 vẫn sẽ có các biến động trồi sụt, mặc dù rủi ro tăng mạnh trở lại không còn đáng ngại.

Theo đó, NHNN vẫn sẽ duy trì định hướng giữ nền lãi suất liên ngân hàng ở mức cao vừa đủ để hạn chế carry trade, song song với nghiệp vụ bán USD để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong bối cảnh nhập khẩu được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới. Những điều này sẽ tác động trực tiếp đến thanh khoản hệ thống và làm tăng lãi suất huy động ở thị trường 1, đặc biệt là ở nhóm NHTM tư nhân vừa và nhỏ có nguồn huy động kém linh hoạt và các ngân hàng ghi nhận tăng trưởng tín dụng tốt.

Thứ hai, cầu tín dụng kỳ vọng hồi phục kéo theo nhu cầu huy động vốn, từ đó khiến đà tăng của lãi suất huy động tiếp diễn vào cuối năm. Cụ thể, tăng trưởng tín dụng được dự báo sẽ phục hồi rõ nét hơn theo sự ấm lên của nền kinh tế trong 2 quý cuối năm 2024 trước những động lực chính bao gồm: (1) Kim ngạch nhập khẩu tăng mạnh trong những tháng gần đây là dấu hiệu cho thấy triển vọng tích cực của ngành sản xuất và hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới; (2) Sự thẩm thấu của chính sách tiền tệ và tài khóa khiến nhu cầu nội địa cải thiện; và (3) Thị trường bất động sản khởi sắc.

Trên thực tế, tín dụng trong quý 2 đã ghi nhận sự cải thiện, tính đến ngày 30/6 đạt 6% (xét riêng quý 2 tín dụng tăng thêm 4,6 điểm % so quý trước, cao hơn hẳn mức tăng của quý 2 cùng kỳ ở 2,1 điểm %), chủ yếu được dẫn dắt bởi nhóm bất động sản và cho vay phát triển cơ sở hạ tầng.

Lãi suất cho vay đã giảm xuống thấp tương đối so với mức đỉnh cuối năm 2022 theo chủ trương hạ lãi suất hỗ trợ phát triển kinh tế của Chính phủ và NHNN. Tuy nhiên với diễn biến tăng trở lại của chi phí huy động vốn, KBSV cho rằng lãi suất cho vay đã tạo đáy và nhiều khả năng sẽ đi ngang hoặc nhích nhẹ vào cuối năm.

Mức tăng cụ thể sẽ phụ thuộc vào từng ngân hàng. Nhóm ngân hàng quốc doanh do có vai trò hỗ trợ kinh tế sẽ giữ lãi suất cho vay thấp tương đối, trong khi các ngân hàng tư nhân có xu hướng tăng lãi suất để điều chỉnh phù hợp với sự tăng của lãi suất đầu vào.

Bên cạnh đó, nợ xấu vẫn là một vấn đề cần lưu tâm khi bộ đệm dự phòng của các ngân hàng đã bị thu hẹp đáng kể, trong khi thông tư 02 sẽ hết hiệu lực vào cuối năm 2024 có thể khiến nhiều khách hàng bị nhảy nhóm nợ, khiến lãi suất cho vay phải được điều chỉnh hợp lý để cân đối với rủi ro của khách hàng.