Các ngân hàng ngầm có thể gây nên khủng hoảng tài chính mới

Quỹ Tiền tệ Quốc tế cảnh báo rằng hoạt động cho vay đầy rủi ro của các ngân hàng ngầm có thể dẫn tới một cuộc khủng hoảng tài chính mới.

Quỹ Tiền tệ Quốc (IMF) nhấn mạnh rằng “thế giới tín dụng tư nhân không rõ ràng” quy mô 2.100 tỷ USD có “rủi ro hệ thống”, sau khi đã bùng nổ trong những năm gần đây trong bối cảnh lãi suất thấp kỷ lục.

Các doanh nghiệp quá lớn hoặc quá rủi ro đối với các ngân hàng thương mại và quá nhỏ để thả nổi cổ phiếu trên thị trường chứng khoán đã và đang chuyển sang các quỹ phi ngân hàng để vay tiền nhanh chóng, linh hoạt và bảo mật. Quy định ở các "ngân hàng ngầm" này tương đối lỏng lẻo và IMF chỉ ra rằng suy thoái kinh tế nghiêm trọng có thể nhanh chóng bộc lộ những lỗ hổng.

IMF tuyên bố trong Báo cáo ổn định tài chính mới nhất: “Trong thời kỳ suy thoái nghiêm trọng, chất lượng tín dụng có thể suy giảm mạnh, dẫn đến vỡ nợ và tổn thất đáng kể”.

Cảnh báo của IMF xuất hiện vài tuần sau khi Ngân hàng trung ương Anh (BoE) đưa ra đánh giá về rủi ro ổn định tài chính do vốn cổ phần tư nhân gây ra.

Giới hoạch định chính sách nước Anh đang lo ngại về giá trị tài sản do các công ty cổ phần tư nhân kiểm soát, số tiền mà họ vay và cách các khoản vay được liên kết ngược lại với các ngân hàng thương mại và nhà đầu tư.

Mặc dù tín dụng tư nhân khác với vốn cổ phần tư nhân, IMF lưu ý rằng “tăng trưởng tín dụng tư nhân diễn ra theo sự gia tăng vốn cổ phần tư nhân”.

Các công ty vốn cổ phần tư nhân đã tham gia khoảng 70% giao dịch tín dụng tư nhân. Một số “ngân hàng ngầm” lớn nhất bao gồm các quỹ do Apollo, Blackstone, KKR và Carlyle Group điều hành, là những quỹ đã thúc đẩy một số giao dịch cổ phần tư nhân lớn nhất trong thập kỷ qua.

“Do hệ sinh thái ngân hàng ngầm không rõ ràng và có tính liên kết cao, và nếu tăng trưởng nhanh tiếp tục với sự giám sát hạn chế, các lỗ hổng hiện có có thể trở thành rủi ro hệ thống đối với hệ thống tài chính rộng lớn hơn”, IMF phân tích.

Ngoài ra, bản chất không rõ ràng của các thỏa thuận khiến tổn thất khó đánh giá, và yếu tố này có thể gây ra một cuộc khủng hoảng mới.

“Mối liên kết đáng kể có thể ảnh hưởng đến thị trường đại chúng, vì các công ty bảo hiểm và quỹ hưu trí có thể buộc phải bán nhiều tài sản có tính thanh khoản cao hơn”, báo cáo cho biết.

Do đó, IMF kêu gọi các cơ quan quản lý thực hiện “cách tiếp cận giám sát và quản lý chủ động” hơn đối với lĩnh vực này trong khi “quy định và giám sát các quỹ tư nhân đã được tăng cường đáng kể sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu”.

Quan điểm của IMF là, sự tăng trưởng nhanh chóng và sự chuyển dịch cơ cấu của hoạt động vay sang tín dụng tư nhân đòi hỏi các quốc gia phải thực hiện đánh giá toàn diện hơn nữa.

“Hầu hết các ngân hàng trung ương đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc hướng tới mục tiêu lạm phát. Nhiều cuộc thảo luận của các ngân hàng trung ương cho thấy rằng nếu sự truyền tải yếu thì việc mắc sai lầm về mặt thắt chặt quá nhiều luôn ít tốn kém hơn. Tuy nhiên, việc thắt chặt quá mức hoặc để lãi suất cao hơn trong thời gian dài hơn có thể là một rủi ro lớn hơn”, IMF bình luận.

Anh hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ người dân vay thế chấp lãi suất cố định cao nhất trên thế giới. Chính sách ấy đã giúp trì hoãn nỗi đau về lãi suất cao hơn đối với hàng triệu người đi vay.

Theo IMF, tỷ lệ hộ gia đình Anh chọn cách đi vay với lãi suất cố định - thường là trong 2 hoặc 5 năm - đã tăng từ khoảng 1/3 vào năm 2011 lên gần 90% vào cuối năm 2022.

Do đó, khoảng 1,6 triệu người nắm giữ thế chấp dự kiến sẽ thực hiện các giao dịch lãi suất cố định ở mức thấp trong 12 tháng tới và chuyển sang mức lãi suất cao hơn. BoE đã tăng lãi suất từ 0,1% vào cuối năm 2021 lên 5,25% vào năm ngoái.

IMF cho rằng các nhà hoạch định chính sách trên toàn thế giới có thể đang đánh giá thấp tác động của làn sóng lãi suất thế chấp cao hơn đối với nền kinh tế.

“Theo thời gian và khi lãi suất của các khoản thế chấp này được thiết lập lại, việc truyền tải chính sách tiền tệ có thể đột nhiên trở nên hiệu quả hơn và do đó làm giảm tiêu dùng. Mặc dù các ngân hàng trung ương đã đưa khả năng này vào các quyết định của họ nhưng tác động lên tiêu dùng vẫn có thể lớn hơn dự kiến. Sự bất ổn tài chính cũng có thể xảy ra nếu tình trạng vỡ nợ tăng đột ngột”, IMF nhấn mạnh.