Bước đường cùng của người mua nhà ở Trung Quốc

Hàng trăm dự án bất động sản dừng vô thời hạn, đẩy nhiều người mua nhà Trung Quốc vào tình cảnh hàng tháng phải trả tiền cho món tài sản có thể không bao giờ được nhận.

Theo một khảo sát nửa đầu năm 2022 của Viện Nghiên cứu Bất động sản Yiju Thượng Hải, khoảng 5% căn hộ đang được xây dựng tại 50 thành phố lớn hiện đang bị dừng xây dựng (tiếng Trung gọi là lanweilou).

Một số người mua nhà đã ngay lập tức ngừng thanh toán các khoản thế chấp; số khác đe dọa sẽ làm vậy nếu dự án không khởi động trở lại. Làn sóng phản đối này đã gây ra hơn 340 cuộc biểu tình tại hơn 100 thành phố của Trung Quốc.

"Ngừng thanh toán các khoản vay thế chấp là một canh bạc. Chúng tôi không có lối thoát. Chúng tôi đã cùng đường mới làm thế", Kuang Hong, một người mua nhà 27 tuổi, nói.

Kuang mua căn hộ trị giá 900.000 tệ (khoảng 3 tỷ đồng) tại Sinic City, một khu dân cư phức hợp ở Nam Xương, thủ phủ tỉnh Giang Tây vào năm 2019, khi dự án xây dựng ở giai đoạn 2. Anh phải trả trước 300.000 tệ và vay thế chấp số còn lại từ ngân hàng, với phương thức trả cả gốc và lãi 4.000 tệ mỗi tháng.

Đó là một khoản đầu tư lớn đối với Kuang, một nhân viên bán hàng trong ngành xây dựng và chỉ kiếm được dưới 10.000 tệ mỗi tháng. Ngôi nhà là một điều kiện cần để anh có thể lấy vợ.

Tháng 8/2021, ác mộng của người mua nhà bắt đầu diễn ra. Nhà thầu tạm dừng xây dựng Sinic City, lấy lý do chủ đầu tư Sinic Holdings Group chậm giải ngân. Đó là một phần của một xu hướng rộng lớn hơn nhiều. Khi cuộc khủng hoảng nợ trong lĩnh vực bất động sản Trung Quốc lan rộng, các khu chung cư dở dang đã trở thành cảnh tượng phổ biến ở các thành phố trên cả nước.

Trong những tháng tiếp theo, những người mua nhà ở Sinic City đã tập hợp để khiếu kiện chính quyền địa phương và tỉnh hơn 10 lần. Họ tổ chức nhiều cuộc biểu tình và treo biểu ngữ trên công trường xây dựng. Họ gửi quan chức địa phương hàng trăm lá thư khiến nại, cũng như kiến nghị trực tuyến.

Ban đầu kế hoạch bàn giao nhà là trước tháng 11/2021. Các vòng đàm phát lặp đi lặp lại với chủ đầu tư và chính quyền địa phương mãi không đi đến đâu. Cuối cùng người mua đã phát động dừng thanh toán thế chấp, sau khi biết có nơi đã làm vậy trước đó. Bằng cách này họ hy vọng sẽ gây áp lực buộc ngân hàng và chính phủ phải có hành động mạnh mẽ hơn để đảm bảo chủ đầu tư khởi động lại các dự án xây dựng.

Do không trả nợ ngân hàng, xếp hạng tín dụng của Kuang giảm xuống, làm tiêu tan giấc mộng kinh doanh. Anh thường xuyên nhận được những cuộc gọi của nhân viên ngân hàng đe dọa bị đưa vào danh sách đen trên hệ thống tín dụng xã hội của Trung Quốc, khiến anh không thể mua đồ xa xỉ, đi máy bay hay tàu cao tốc.

Ngoàn Kuang, gần 1.000 người khác, chiếm 1/3 lượng người mua dự án Sinic City cũng không trả nợ ngân hàng. Peng Gong, một người mua nhà khác tại Sinic City nói: "Giống như phải bẻ gãy cánh tay để tồn tại. Chúng tôi hiểu rõ hậu quả nhưng phải làm điều đó, vì đã hết lựa chọn".

Đến mùa hè năm 2022, Sinic City vẫn chưa hoàn thành. Tường bê tông của các tòa nhà lộ ra ngoài, thang máy chưa được lắp đặt và chưa bắt đầu làm nội thất. Đôi khi, vài chục công nhân sẽ xuất hiện tại địa điểm, nhưng gần như không thể hoàn thành khu phức hợp khổng lồ. Còn hầu hết thời gian, khu này vắng vẻ.

Sự kiên nhẫn của người mua đã hết. Peng, một nhà tư vấn kỹ thuật 33 tuổi, đang sống với vợ và con nhỏ trong một căn hộ 2.000 tệ mỗi tháng, chờ đợi nhận nhà trong vô vọng. Trong nhiều tháng, Peng dành hàng giờ mỗi ngày xem tin nhắn trong nhóm mua nhà và thảo luận các cuộc biểu tình. Sự căng thẳng khiến anh mất ngủ, hiệu quả công việc bị giảm và chủ đã giảm lương anh xuống còn 1/3 trước, tức chỉ nhận được 10.000 tệ mỗi tháng, với lý do Covid.

Peng vật lộn để nuôi sống gia đình và tiền thế chấp hàng tháng. "Giống như ném tiền xuống sông mà không có sóng. Căn hộ chưa hoàn thiện mà tôi đã phải trả thế chấp hàng tháng. Tôi cảm thấy bị lừa. Chúng tôi không làm gì sai, nhưng đã phải gánh chịu mọi hậu quả", anh nói.

Vào đầu tháng 10, chủ đầu tư dự án đã nhận được khoản vay đặc biệt trị giá 89 triệu tệ để tiếp tục xây dựng Sinic City và các khoản tiền tiếp theo dự kiến sẽ sớm được cung cấp. Kể từ khi có tiền, việc xây dựng tại Sinic City đã tăng tốc. Hiện có khoảng 200-300 công nhân làm việc ở công trường mỗi ngày.

Nhưng vẫn không thể đủ. Tập đoàn Sinic Holdings ước tính cần ít nhất 400 triệu nhân dân tệ để hoàn thành dự án và nhà phát triển vẫn chưa đưa ra lịch trình chi tiết về thời điểm có thể giao nhà hoàn thiện. Một số người mua ước tính, với tốc độ xây dựng hiện tại, có thể mất vài năm khu này mới xong.

Một số người mua quá chán nản và đang cân nhắc việc kiện chủ đầu tư. Nhưng chi phí là vấn đề không nhỏ với họ. Trong hầu hết các trường hợp trước đây, người mua đã phải cắt hợp đồng mua bán và mất quyền sở hữu căn hộ để kiện chủ đầu tư. Cũng có rủi ro là người mua sẽ không thể thu hồi các khoản thanh toán trước vì các công ty có thể mắc nợ quá nhiều để trả nợ cho họ.

Peng chưa có kế hoạch ra tòa, mặc dù anh có thể làm như vậy trong tương lai. "Tôi đã đầu tư khoảng 500.000 tệ vào ngôi nhà này, tôi không thể chịu được việc mất tất cả số tiền đó. Nhưng nếu mọi thứ vẫn vô vọng trong 5 năm nữa, tôi sẽ thực hiện bước đó", anh nói.

Vào một buổi tối tháng 11 tĩnh lặng, Peng đứng bên ngoài Sinic City, nhìn chằm chằm vào chung cư cao tầng trước mặt. Trong khi một số ngôi nhà giờ đã được sơn màu vàng sáng và có cửa sổ, những ngôi nhà khác chỉ là những bộ xương bằng bê tông.

Khi mặt trời bắt đầu lặn, Peng đi về phía tàu điện ngầm. Anh sẽ phải đi một hành trình dài mới trở về được ngôi nhà đang thuê ở phía kia Nam Xương. Đằng sau anh, những tòa nhà dang dở của Sinic City tan vào bóng tối.