Bức tranh nợ xấu và tỷ lệ dự phòng rủi ro của ngân hàng năm 2021

Nợ xấu tăng giảm trái chiều ở nhiều nhà băng, song để tăng cường khả năng chống đỡ rủi ro nợ xấu hầu hết ngân hàng đều tăng trích dự phòng khiến lợi bị "ăn" mòn.

Tăng trích dự phòng rủi ro

Về chất lượng tài sản của ACB tính đến cuối năm 2021, nợ xấu của Ngân hàng đã tăng 52,1% trong kỳ lên mức 2.799 tỷ đồng, qua đó, kéo tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay lên 0,77% từ mức 0,59% cuối năm 2020.

Trong năm 2021, ACB dành ra hơn 3.336 tỷ đồng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, gấp 3,5 lần năm trước, nhưng vẫn báo lãi trước và sau thuế tăng 25%, đạt hơn 11.998 tỷ đồng và gần 9.603 tỷ đồng.

Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu tính tới cuối năm 2021 của MSB ở mức 1,15% tổng dư nợ, cũng là tỷ lệ ố thấp nhất trong nhiều năm gần đây của Ngân hàng. MSB cho biết, Ngân hàng đã tiến hành cơ cấu nợ cho các khách hàng bị ảnh hưởng bởi Covid theo Thông tư 01 và Thông tư 14 của NHNN và đã trích lập dự phòng đầy đủ.

Theo đó, MSB đã trích lập dự phòng 1.152 tỷ đồng cho các khoản vay khách hàng tính đến hết quý III/2021, tăng 8,6% so với cuối quý II, nâng cao mức độ an toàn vốn cho giai đoạn có nhiều rủi ro do dịch bệnh.

Với LienVietPostBank (LPB), nợ xấu nội bảng đến cuối năm 2021 tăng 9,8% lên 2.775 tỷ đồng do nhóm nợ nghi ngờ tăng 192% so với cuối năm 2020. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay của Ngân hàng giảm không đáng kể, khoảng 0,1% so với cuối năm ngoái. LienVietPostBank đã dành hơn 1.322 tỷ đồng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng trong năm 2021, cao gấp 1,9 lần cùng kỳ năm 2020.

Trong khi đó, tổng nợ xấu TPBank (TPB) tính đến ngày 31/12/2021 giảm 19% so với đầu năm, chỉ còn gần 1,157 tỷ đồng, chủ yếu nhờ giảm nợ nhóm 3 và nhóm 5. Kết quả, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay giảm về dưới 1%.

Tuy nhiên, trong năm qua, TPBank vẫn dành ra 2.908 tỷ đồng để dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 63% so với năm 2020.

ABBank cũng trích đến 281 tỷ đồng để dự phòng trong quý cuối năm 2021, gấp 2,6 lần cùng kỳ. Do đó, lợi nhuận trước thuế quý IV/2021 của ABBank giảm 21% so với cùng kỳ, chỉ ghi nhận gần 360 tỷ đồng.

Tính chung cả năm 2021, ABBank dành ra gần 687 tỷ đồng để trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 34% so với năm trước đó. Tuy nhiên, kết quả, Ngân hàng này vẫn ghi nhận lãi trước và sau thuế năm gần 1.959 tỷ đồng và gần 1.560 tỷ đồng, lần lượt tăng 40% và 39% so với năm 2020.

Đến cuối năm 2021, tổng nợ xấu của ABBank tăng nhẹ 7% so với đầu năm, chiếm 1.423 tỷ đồng trong tổng dư nợ. Tuy nhiên, lại có sự dịch chuyển từ nợ nghi ngờ sang nợ dưới tiêu chuẩn và nợ có khả năng mất vốn. Tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay giảm từ mức 2,09% đầu năm xuống còn 2,06%.

Đáng chú ý, ở một số nhà băng quy mô vừa và nhỏ do tăng trích dự phòng quý cuối năm 2021 nên đã "ăn" mòn lợi nhuận nên nhiều ngân hàng báo lỗ.

Cụ thể, quý IV/20214, lợi nhuận trước thuế của PG Bank giảm 29,2% so với cùng kỳ, do chi phí dự phòng rủi ro của ngân hàng tăng đáng kể 235% trong thời gian này.

Do Ngân hàng này dồn trích lập vào quý cuối cùng của năm 2021 (gần 82 tỷ đồng), trong khi 9 tháng đầu năm chỉ trích lập 93 tỷ đồng. Tuy nhiên, lũy kế cả năm, chi phí dự phòng rủi ro giảm 38% xuống mức 175 tỷ đồng.

Nợ xấu nội bảng của PGBank giảm 1,5% xuống còn 617 tỷ đồng. Kéo theo đó, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay của ngân hàng cũng giảm từ 2,44% xuống 2,24%. Tuy nhiên, nợ xấu tại VAMC của ngân hàng tăng 23% lên 707 tỷ đồng.

Với BacABank, mặc dù lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh quý VI/2021 tăng 38% so với cùng kỳ, nhưng ngân hàng dành ra gần 198 tỷ đồng để trích lập dự phòng rủi ro tín dụng (gấp 2,6 lần). Do đó, BacABank báo giảm 3% lợi nhuận trước thuế quý cuối năm 2021, chỉ còn hơn 206 tỷ đồng.

Tuy nhiên, tính chung cho cả năm 2021, BacABank lại giảm nhẹ chi phí dự phòng rủi ro tín dụng so với năm trước 1%, chỉ còn trích hơn 253 tỷ đồng. Kết quả, Ngân hàng báo lãi trước và sau thuế đều tăng 24% so với năm trước, đạt hơn 908 tỷ đồng và hơn 726 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu giảm nhẹ từ mức 0,79% xuống 0,77%.

Tại NCB (mã chứng khoán NVB), lũy kế cả năm 2021, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh của ngân hàng giảm 12% so với năm trước, chỉ ghi nhận gần 752 tỷ đồng.

Năm 2021, NCB trích hơn 243 tỷ đồng cho chi phí dự phòng rủi ro tín dụng và hơn 506 tỷ đồng cho tái cấu trúc. Do đó, cả năm Ngân hàng báo lãi trước thuế chỉ hơn 2,3 tỷ đồng và lãi sau thuế hơn 1,4 tỷ đồng, lần lượt giảm 38% và tăng 16% so với năm 2020.

Tính riêng trong quý IV/2021, Ngân hàng Bản Việt (Viet Capital Bank - BVB) báo lỗ hơn 74 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi gần 64 tỷ đồng. Nguyên nhân chủ yếu do lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh giảm mạnh (-66%) và tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng (+34%).

Cả năm 2021, nhà băng này dành ra hơn 370 tỷ đồng để trích lập chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 7% so với năm trước. Kết quả Viet Capital Bank báo lãi trước thuế tăng 55%, đạt hơn 311 tỷ đồng, vượt 7% so với kế hoạch 290 tỷ đồng cho cả năm.

Nâng bộ đệm chống đỡ rủi ro

Chi phí dự phòng ở của Techcombank (TCB) đến cuối năm 2021 ở mức 2.700 tỷ đồng, tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước, do ngân hàng chủ động trích trước đầy đủ dự phòng cho các khoản vay tái cơ cấu vào cuối năm 2021, thay vì phân bổ trong 3 năm với mức yêu cầu tối thiểu bắt buộc là 30% cho năm đầu.

Tỷ lệ nợ xấu của Techcombank đến cuối quý IV/2021 ở mức 0,7% với tỷ lệ bao phủ nợ xấu lành mạnh là 162,9%, phản ánh sự thành công trong chiến lược quản trị của ngân hàng để vượt qua bất ổn do đại dịch Covid.

Riêng nợ tái cơ cấu theo chương trình hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi Covid-19 là 1.900 tỷ đồng, tương đương 0,5% tổng dư nợ, nhưng thấp hơn mức 2.800 tỷ đồng ở cuối quý III/2021.

Với việc bổ sung bộ đệm nợ xấu lên 5.862 tỷ đồng cũng đưa tỷ lệ bao phủ nợ xấu của ACB đã tăng từ mức 160% lên 210% cuối năm 2021, tức chi ra 2,1 đồng dự phòng cho mỗi đồng nợ xấu.

Không chỉ các nhà băng trên, mà ngay cả ngân hàng có vốn nhà nước, dù nợ xấu giảm quý IV/2021 nhưng để kiểm soát nợ xấu các nhà băng đã phải gia tăng “bộ đệm” dự phòng rủi ro.

Cụ thể, tại Vietcombank (VCB), tỷ lệ bao phủ nợ xấu nội bảng (LLR) cao kỷ lục ngành ngân hàng ở mức 424%. Điều này đồng nghĩa, mỗi đồng nợ xấu nội bảng của Vietcombank được đảm bảo bằng hơn 4 đồng dự phòng.

Với dư nợ tín dụng và tỷ lệ nợ xấu vào cuối năm 2021 là 963.670 tỷ đồng và 0,63%, quy mô nợ xấu nội bảng và quỹ dự phòng của Vietcombank theo đó ở mức 6.070 tỷ đồng và 25.740 tỷ đồng.

Như vậy, trong trường hợp sử dụng toàn bộ quỹ dự phòng để đưa nợ xấu về 0, ngân hàng vẫn dư ra hàng chục nghìn tỷ đồng. Trước đó, Vietcombank trích hơn 8.000 tỷ đồng cho chi phí dự phòng rủi ro 9 tháng đầu 2021, nâng quỹ dự phòng lên hơn 26.400 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ bao phủ 243%.

Tương tự, BIDV (BID) cũng tăng cường trích lập dự phòng trong năm 2021, đưa tỷ lệ bao phủ nợ xấu lên mức cao nhất từ trước đến nay đạt 235%. Con số này tại thời điểm 30/9/2021 mới chỉ đạt 140% và cuối năm 2020 là gần 89%.

Điều đáng nói là tỷ lệ bao phủ nợ xấu của BIDV tăng vọt quý IV/2021 trong bối cảnh nợ xấu của ngân hàng này được báo cáo giảm rất mạnh. Theo đó, dư nợ xấu vào cuối năm 2021 ước tính ở mức hơn 10.700 tỷ đồng, giảm mạnh so với mức hơn 21.400 tỷ đồng hồi cuối tháng 9/2021.

Tại VietinBank (CTG), khả năng phòng thủ nợ xấu cũng tăng đáng kể khi tỷ lệ bao phủ đạt 171% tính đến cuối năm 2021, tăng mạnh so với mức 119% vào cuối tháng 9/2021 và 132% của cuối năm 2020.

Đồng thời, Vietinbank cũng tăng chi phí dự phòng rủi ro từ 14.000 tỷ đồng lên khoảng 17.000 tỷ đồng.

Theo lý giải của Chủ tịch Vietinbank ông Trần Minh Bình, việc tăng chi phí dự phòng đảm bảo cho các khoản nợ xấu phát sinh do ảnh hưởng của dịch Covid-19 không chỉ là tăng sự thận trọng mà còn là bộ đệm dự phòng cho những biến cố có thể xảy ra trong năm 2022. Vì thế, Ngân hàng tăng cường sự thận trọng để nếu 2022 có những biến cố vẫn có bộ đệm dự phòng tốt.

Về toàn ngành, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước ông Đào Minh Tú cho biết, tỷ lệ nợ xấu nội bảng năm 2021 là 1,9%, cao hơn so với mức 1,69% tính đến cuối năm 2020.

Tuy nhiên, nợ xấu tiềm ẩn còn cao hơn nhiều so với con số trên. Con số nợ xấu nếu tính cả các khoản nợ xấu đã bán cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC) nhưng chưa xử lý và nợ xấu tiềm ẩn thì tỷ lệ lên tới 3,79%.

Đặc biệt, thời gian dịch Covid-19 diễn ra, các ngân hàng đã xử lý tái cơ cấu nhiều khoản nợ cho các khách hàng bị khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh.

Theo Phó thống đốc Tú, trong trường hợp thận trọng hơn, nếu xét đến cả tác động của đại dịch, với các khoản nợ đang được cơ cấu lại theo Thông 01, Thông tư 03, Thông tư 14 thì tỷ lệ nợ xấu ở mức 8,2%.

Các chuyên gia phân tích của SSI cũng cho rằng, một mốc thời gian quan trọng cần theo dõi là thời hạn cơ cấu nợ xấu chỉ kéo dài đến ngày 30/6/2022. Do không còn đợt giãn nợ nào khác nên sau thời hạn này, các ngân hàng sẽ công bố nợ xấu thực tế.