“Bóng ma” thuế quan đe dọa ngành xe hơi châu Âu

Các quan chức của cả Mỹ và châu Âu đang hồi hộp chờ đợi quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc có áp dụng thuế quan đối với xe nhập khẩu từ EU hay không.

Khi Thủ tướng Abe Shinzo gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 6 tại Nhật Bản, ông Abe đã khéo léo tặng người đứng đầu Nhà Trắng một tấm bản đồ Mỹ, trên đó có vẽ những địa điểm mà hàng chục công ty Nhật Bản tăng cường đầu tư. Chẳng hạn như Mitsubishi Motors vừa khai trương trụ sở mới ở Tennessee, hay công ty cơ khí chính xác Chuo mới rót 100 triệu đô la vào Kentucky.

“Nhật Bản có 5 công ty đầu tư bổ sung vào Mỹ chỉ trong 1 tháng”, một dòng chú thích nêu rõ trong “món quà” của ông Abe.

Trước đó một tháng, ông Trump đã thẳng thừng tuyên bố rằng, xe hơi nhập khẩu từ nước ngoài đang gây hại cho ngành công nghiệp ô tô Mỹ và “đe dọa an ninh quốc gia”, cụm từ thường gắn với các biện pháp trả đũa thuế. Tổng thống “hẹn” các quốc gia có 180 ngày để giải quyết vấn đề này bằng các thỏa thuận thương mại với Mỹ, trong đó có Liên hiệp châu Âu (EU), Hàn Quốc và Nhật Bản.

Thứ 4 vừa rồi là đến thời hạn chót này. Tới nay, Nhật Bản đã ký một thỏa thuận thương mại với Mỹ, gắn với đó là cam kết miệng của Tổng thống Mỹ sẽ không áp mức thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng xe hơi Nhật. Canada và Mexico cũng đã đạt được thỏa thuận tránh thuế quan ô tô trong đàm phán về hiệp ước thương mại Bắc Mỹ. Hàn Quốc, từ năm 2018, cũng đã ký một thỏa thuận thương mại sửa đổi với Mỹ để “né” thuế ô tô.

Chỉ có EU là chưa có gì để đảm bảo chắc chắn.

Trước hạn chót hôm thứ Tư, các quan chức Mỹ và EU đã tiến hành đàm phán. Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, được tờ New York Times trích dẫn, cho biết sẽ đệ trình báo cáo lên tổng thống để cập nhật cho ông về kết quả các cuộc làm việc.

Theo nguồn tin được New York Times dẫn lời, các nhà sản xuất ô tô châu Âu hy vọng các khoản cam kết đầu tư vào Mỹ có thể sẽ khiến ông Trump có lý do để trì hoãn thuế quan. Ví dụ, ngành công nghiệp xe hơi Đức hứa hẹn sẽ tạo ra 25.000 việc làm tại các nhà máy ở Mỹ, theo một quan chức cấp cao của Mỹ giấu tên. Các công ty khác cũng sẽ chỉ ra các khoản đầu tư mà họ đã thực hiện để gắn với cam kết làm lợi cho Mỹ.

Tổng thống Mỹ đã sử dụng cách thức đe dọa áp thuế 25% để gây áp lực cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu nhằm khuyến khích sản xuất nhiều xe hơi Mỹ. Song chính các quan chức Mỹ và nhiều đại diện cho ngành công nghiệp ô tô khẳng định rằng, chính quyền không được lợi gì, khi mở thêm một mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại toàn cầu.

Các quan chức Mỹ gần đây đã bày tỏ sự lạc quan về cơ hội tránh thuế quan xe hơi nhằm vào EU, mặc dù cảnh báo rằng quyết định cuối cùng vẫn thuộc về Tổng thống Donald Trump. Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg News rằng, Hoa Kỳ hy vọng rằng các cuộc thảo luận với các nhà sản xuất ô tô châu Âu sẽ “mang lại trái ngọt” đủ để dẫn tới việc không cần thiết phải áp dụng thuế quan.

Ông Jean-Claude Juncker, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, cũng tự tin cho rằng: “Ông Trump sẽ không làm điều đó”. Trả lời phỏng vấn báo Đức Süddeutsche Zeitung ở Munich, quê hương của BMW, ông Juncker nói: “Trump sẽ càu nhàu một chút thôi, nhưng sẽ không có bất kỳ mức thuế xe hơi nào đâu”.

Thuế quan có thể khuyến khích một số nhà sản xuất chuyển địa điểm sang Mỹ, nhưng rất có thể sẽ làm khởi động các loại thuế trả đũa từ châu Âu và khiến thị trường ô tô đóng băng vì chi phí tăng.

Thuế quan cũng có thể sẽ phản tác dụng đối với nền kinh tế của các khu vực ở miền Đông Nam Hoa Kỳ, nơi mà sự ủng hộ dành cho ông Trump là nhiệt thành nhất. Các nhà sản xuất ô tô Đức như BMW, Daimler và Volkswagen đều có các nhà máy lớn ở Nam Carolina, Alabama và Tennessee.

Tháng trước, Richard Grenell, Đại sứ Mỹ tại Đức, đã đến thăm nhà máy của BMW tại Spartanburg, Nam Carolina, và nhà máy Mercedes-Benz của Daimler tại Tuscaloosa, Alabama. Sau chuyến thăm, ông Grenell viết trên twitter: “Họ đã tạo ra hàng chục ngàn việc làm ở Mỹ”.

Dòng bình luận đó rõ ràng là có chủ ý. Hãy chờ xem quyết định của ông Trump.