Bốn nhóm rủi ro lớn khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp

Dù liên tục nhận được sự cảnh báo, nhưng dòng tiền vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn gia tăng trong thời gian qua, đặc biệt là dòng tiền từ nhà đầu tư cá nhân qua nhiều hình thức khác nhau. Các chuyên gia cho rằng, không thể phủ nhận tiềm năng và sự hấp dẫn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, tuy nhiên, nhà đầu tư cần gia tăng thẩm định rủi ro để tránh “tiền mất, tật mang”.

Theo các chuyên gia, sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong những năm gần đây là điểm tích cực, đã hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp trong việc huy động vốn trung, dài hạn phục vụ sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh cũng đang đặt ra một số vấn đề về chất lượng trái phiếu phát hành, bởi trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là trái phiếu phát hành riêng lẻ đang tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân – Chủ tịch Hội đồng quản trị Fiin Ratings, nhìn trên góc độ xếp hạng tín nhiệm, hiện thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam đang có 4 loại rủi ro chính.

Ông Nguyễn Quang Thuân cho rằng, rủi ro đầu tiên là rủi ro tín dụng, có nghĩa là doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có khả năng trả lãi suất định kỳ hoặc thanh toán khoản gốc đúng hạn.

Chủ tịch Fiin Ratings phân tích, dựa vào biểu đồ “Tỷ lệ vỡ nợ tích lũy trung bình của trái phiếu doanh nghiệp toàn cầu từ năm 1981”, xác suất vỡ nợ của các doanh nghiệp tín nhiệm từ CCC tới C thì trong 30 năm tỉ lệ vỡ nợ là trên 50%. Mức BB và BBB thì xác suất vỡ nợ cũng 15 - 17%, nhưng 5 năm đầu thì dưới 10%. Ở một so sánh tương đương hơn là tại thị trường trái phiếu Thái Lan, hầu hết các doanh nghiệp hạng C đều phá sản trong vài thập kỉ, có công ty chỉ 3 năm đã vỡ nợ; thậm chí có cả các doanh nghiệp hạng B cũng phá sản “vô cùng chóng vánh”.

“Ở Việt Nam cũng như vậy, mọi người đầu tư trái phiếu dài hạn (5 - 7 năm) thì cần lưu ý vấn đề xếp hạng tín nhiệm nêu trên, dù thực tế hiện thị trường đang ở giai đoạn khá an toàn.” – ông Thuân nói.

Cùng với đó, cũng theo chuyên gia này, rủi ro thứ hai nhà đầu tư cần đặc biệt quan tâm đó là rủi ro thanh khoản. Cụ thể là, nhà đầu tư không thể ngay lập tức bán được trái phiếu khi có nhu cầu tiền mặt, hoặc không bán được trái phiếu với mức giá kỳ vọng, hoặc phải chi trả nhiều chi phí để bán được trái phiếu.

Mặt khác, nhà đầu tư cũng cần lưu ý tới rủi ro định giá lãi suất, hay nói cách khác là việc định giá lãi suất điều chỉnh với rủi ro chưa hợp lý. Điều này có thể dẫn tới việc nhà đầu tư mua trái phiếu với lãi suất cao nhưng rủi ro cũng rất cao và không tương xứng với lãi suất có thể đem lại.

Ngoài 3 nhóm rủi ro lớn trên, theo ông Nguyễn Quang Thuân, khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp nhà đầu tư còn có thể đối mặt với nhiều rủi khác, bao gồm: rủi ro mua lại/tái đầu tư (nhà phát hành/công ty chứng khoán có mua lại trái phiếu trước đáo hạn không?); rủi ro thị trường (lạm phát, lãi suất, bất ổn kinh tế); rủi ro sự kiện (thay đổi về pháp lý, mua bán/sáp nhập, thiên tai và đại dịch);…