Bối cảnh vĩ mô quốc tế và lựa chọn hành động

Hôm nay thị trường cổ phiếu lại giảm, thị trường hàng hoá và tiền tệ cũng có những rúng động mạnh. Bà con nhìn thấy những cái xấu nhiều rồi, nhưng hôm nay thử nhìn xa ra một chút để thấy rằng "trong thách thức luôn ẩn chứa những cơ hội"

Hiện nay các Ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đang thay đổi chính sách tiền tệ một cách đầy gấp gáp nên dù muốn hay không, chúng ta một nền kinh tế đang phát triển với độ mở kinh tế cao cũng phải chấp nhận những ảnh hưởng lớn và chuẩn bị những phương án hành động phù hợp.

Quay trở lại với bối cảnh hiện tại. Nền kinh tế toàn cầu đang phải đối mặt với lạm phát vượt ngoài tầm kiểm soát và suy thoái kinh tế cận kề, nếu những quyết sách không chính xác và kịp thời, thì bóng ma lạm phát đình đốn sẽ ập đến bất cứ lúc nào.

Dưới áp lực của dư luận về sự yếu kém trong kiểm soát lạm phát và việc bơm tiền vô tội vạ trong đại dịch, các NHTW lớn trong ngắn hạn đang lựa chọn phương án hành động là thắt chặt tiền tệ để kiểm soát lạm phát sau đó tiếp tục quan sát thêm sức chống chịu của nền kinh tế.

Với những số liệu về diễn biến trên thị trường ngoại tệ và khu vực sản xuất, rõ ràng chúng ta là quốc gia ít chịu ảnh hưởng so với các quốc gia khác trong bối cảnh hiện tại, tuy nhiên việc ảnh hưởng đang thể hiện rất rõ. Điển hình là tỷ giá USDVND đã tăng 2.76% từ mức thấp điểm được thiết lập vào cuối tháng 1/2022. Để bình ổn đồng USD thì từ đầu năm đến giờ NHNN đã phải bán kỳ hạn hơn 10 tỷ USD ra thị trường, con số này tương đương khoảng 10% dự trữ ngoại hối Việt Nam, tuy nhiên áp lực tỷ giá vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt.

Để tăng thêm công cụ can thiệp tỷ giá, mới đây NHNN cũng đã chính thức hoạt động lại kênh tín phiếu sau hơn 2 năm buông kênh này với chủ ý duy trì nền lãi suất liên ngân hàng ở mặt bằng thấp. Chỉ trong 2 tuần, NHNN đã hút về hơn 120k tỷ đồng từ hệ thống. Việc hút bớt lượng tiền dư thừa sẽ đẩy lãi suất liên ngân hàng lên vùng mục tiêu và giảm chênh lệch âm trong lãi suất cho vay USD và VND trên thị trường liên ngân hàng, từ đó giảm bớt việc đầu cơ tỷ giá tại hệ thống.

Tuy nhiên đây không phải bài toán xử lý dứt điểm vấn đề cốt lõi của việc căng thẳng tỷ giá mà chỉ xử lý phần ngọn. Vậy nên nếu trong thời gian tới tỷ giá tiếp tục tăng thì điều khó tránh khỏi là NHNN phải tiếp tục phát hành tín phiếu để hút tiền về và nâng dần lãi suất tín phiếu nên mức đủ cao, để tạo nền mới cho lãi suất liên ngân hàng VND, bối cảnh năm 2018 là hình ảnh thể hiện khá rõ cho xu hướng này.

Tình huống căng thẳng hơn nữa là nếu Fed tăng lãi suất FFR lên mức 2-2.5% thì điều khó tránh khỏi là NHNN cũng sẽ phải nâng dần lãi suất liên ngân hàng VND lên mức tiệm cận này để giảm cảng thẳng tỷ giá. Nếu như tính huống này thực sự diễn ra thì chắc chắn lãi suất chính sách OMO cũng sẽ phải tăng để tạo không gian cho lãi suất liên ngân hàng. Hay nói cách khác chúng ta cũng bắt đầu phải bước vào thời kỳ tăng lãi suất. Việc chúng ta tăng nhiều hay ít lúc này một phần nhỏ phụ thuộc vào nội lực, phần lớn còn lại phục thuộc vào hành đông của các NHTW lớn.

Mọi thứ với kinh tế toàn cầu lúc này không có gì là chắc chắn cả, chúng ta phải lập tình huống và giải quyết bài toán xác suất. Với bối cảnh hiện tại, tôi cho rằng có 3 tình huống khả dĩ nhất mà chúng ta phải nghĩ đến.

1. Tình huống thứ nhất, lạm phát tại các nền kinh tế lớn sẽ lập đỉnh vào nửa cuối năm 2022 và nền kinh tế toàn cầu sau đó cũng sớm bước vào suy thoái khi một “cơ thể ốm yếu” mới phục hồi không thể chịu đựng được hành động thắt chặt cứng rắn từ nhà điều hành.

Với tình huống này, sự thắt chặt sẽ chỉ kéo dài trong 2-3 năm trước khi NHTW lớn bắt buộc phải dừng việc thắt chăt hoặc cần thiết hơn nữa là nới lỏng tiền tệ để nền kinh tế phục hồi trở lại. Những áp lực về tỷ giá và lãi suất đối với Việt Nam sẽ không còn và dĩ nhiên với một nền kinh tế mới hồi sinh sau đại dịch trong khi lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát như Việt Nam thì hơn ai hết chúng ta sẽ quay về với việc duy trì một chính sách tiền tệ nới lỏng.

2. Tính huống thứ hai, lạm phát tại các nền kinh tế lớn sẽ lập đỉnh vào nửa cuối năm 2022 và nền kinh tế toàn cầu vẫn tiếp tục khoẻ mạnh.

Với tính huống này thì chính sách thắt chặt sẽ kéo dài lâu hơn và các NHTW toàn cầu sẽ bắt đầu thu hẹp dần dần bảng cân đối kế toán. Lãi suất chính sách toàn cầu sẽ duy trì và có thể tăng trưởng nhẹ trong 3-5 năm tới trước khi có những diễn biến mới. Việt Nam cũng khó tránh khỏi xu hướng chung nhưng áp lực lên thị trường tài chính và nền kinh tế sẽ không quá nặng lề vì chúng ta sẽ tận dụng được sự phục hồi tăng trưởng tốt của kinh tế toàn cầu.

3. Tình huống thứ ba, lạm phát tại các nền kinh tế lớn sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao trong 1 năm tới, các NHTW lớn vẫn phải tiếp tục tăng lãi suất và đẩy mạnh việc thu hẹp bảng cân đối kế toán, dĩ nhiên nền kinh tế thế giới khó tránh khỏi suy thoái.

Đây là tình huống rất tiêu cực và sẽ ảnh hưởng rất lớn đến Việt Nam khi mà cả tỷ giá và lạm phát đều sẽ khó kiểm soát tốt được. Chúng ta mặc dù không muốn nhưng vẫn phải bước vào thời kỳ tăng lãi suất và thắt chặt chính sách tiền tệ. Mặc dù áp lực nên Việt Nam nhiều khả năng sẽ không lớn như các nền kinh tế khác nên sự quyết liệt từ nhà điều hành cũng sẽ không cao nhưng sự tiêu cực trong thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung là điều khó tránh khỏi.

Trong tầm hiểu biết của mình, tôi cho rằng tình huống đầu tiên là tính huống có xác xuất cao nhất. Tức nền kinh tế toàn cầu trong đó có Việt Nam sẽ bước vào một chu kỳ thắt chặt trong khoảng 2-3 năm để kiểm soát lạm phát và ổn định tỷ giá, tuy nhiên sau đó khi lạm phát qua đi thì áp lực suy thoái đè nặng và rồi các NHTW sẽ quay về với một chính sách tiền tệ nới lỏng.

Nhưng dù tình huống nào có xảy ra đi nữa thì chúng ta cũng phải chấp nhận xu hướng tất yếu trong 1 năm tới sẽ vẫn là tăng lãi suất và tiền ít đi. Những tài sản thanh khoản cao như cổ phiếu, trái phiếu chính phủ, ngoại tệ,…. sẽ chịu áp lực trước hết, thứ đến là những tài sản có ít thanh khoản hơn như bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, ….. cũng không tránh khỏi vòng xoáy. Tuy nhiên hãy nhớ là timming "1 năm" và rồi điều gì đến cũng phải đến, cuộc chơi luôn còn cho những người chưa hết tiền.

"Ví không có cảnh đông tàn

Thì sao có cảnh huy hoàng ngày xuân"

- Thằng nghiện dữ liệu